حسن ظن به خداوند؛ گفتاری از آیت الله عبدالقائم شوشتری

خداوند عزوجل می فرماید:

اَنَا عِندَ حُسنِ ظَنِّ عَبدِیَ المُؤمِنِ بِی،اِن خَیراً فَخَیر وَ اِن شَرَّاً فَشَرّاً.

خداوند متعال طبق ظن انسان با او رفتار می کند.اگر ظنش نیکو بود، پاداش نیک می دهد و اگر ظنش بد بود، کیفر بد می دهد.

کتابی نوشته شده است به نام «الطریق الی الله» مؤلف این کتاب با دلائل فراوانی ثابت کرده است که نزدیک ترین راه به خداوند متعال،خوش بینی به حضرت حق- جل و علا-است. و چگونه ما خوش بین نباشیم و حال آنکه خداوند متعال کوهی را به کاهی می بخشد.با یک عمل کوچک (اما خالصانه) دست سالک را می گیرید و او را به مقصد می رساند و چه جایزه های فراوان به او مرحمت می فرماید.و بالعکس اگر ظن ما نسبت به خداوند متعال بد باشد،مرتکب بزرگترین گناهان کبیره شده ایم کما اینکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:«اَکبَرُ الکَبَائِرِ سُوءُ الظَّنِّ بِاللهِ.»

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:مرد فاسق و گنه کاری را در قیامت صغری(برزخ)محاکمه کردند و چون هیچ عمل صالحی نداشت او را به جهنم محکوم فرمودند.ملائک عذاب زنجیرهای آتشین به گردنش انداختند و او را به سوی جهنم برزخ کشاندند.آن مرد در همان حال رویش را پشت سر برگردانید و عرض کرد:خدایا!من به تو حسن ظن داشتم،باور نمی کردم این قدر سخت بگیری.خداوند متعال به آن ملائک وحی فرمود:با آنکه می دانم دروغ می گوید و حسن ظن درستی نداشته،ولی با این حال او را بخشیدم آری.

الهی تکیه بر لطف تو کردم به جز لطفت ندارم تکیه گاهی

گرفتم دامن بخشنده ای را که بخشد از کرم کوهی به کاهی

محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام نقل کرده است که فرمود : «مؤمن هرگاه از گناه توبه کند بلافاصله مورد آمرزش قرار می گیرد و بایست اعمال نیکویش را پس از توبه و مغفرت از سر گیرد ، اما به خدا قسم این امتیاز نیست مگر برای اهل ایمان . عرض کردم اگر دوباره گناه کند و دوباره توبه کند چه؟فرمود:ای محمد ابن مسلم!آیا فکر می کنی اگر بندۀ مؤمن از گناهش پشیمان شود و توبه کند ، خدا توبه اش را نمی پذیرد ؟ عرض کردم : حتی اگر بارها این کار را مرتکب شود ؟ فرمودند : هر گاه به استغفار و توبه باز گردد خدا او را می پذیرد ، چون خدا غفور و رحیم است ، توبه را می پذیرد و از سیئات در می گذرد ، مبادا مؤمنین را از رحمت خدا مأیوس کنی .

فضل و رحمت بی کران الهی

همین دعای شریف ماه رجب را که بعد از نماز می خوانید،به سه جمله اش توجه کنید:«یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلیلِ»؛ای کسی که پاداش های فراوان عطا می کنی در مقابل عمل های کم. «یا مَن یُعطِی مَن سَئَلَهُ»؛ای کسی که عطا می کنی هر که از تو تقاضا کرده است. «یا مَن یُعطِی مَن لَم یَسئَلهُ وَ مَن لَم یَعرِفهُ تَحَنُّناً مِنهُ وَ رَحمَة»؛ای کسی که عطا می کنی به هر کس که سؤال نکند و تو را هم نشناسد،فقط از باب رحمت و لطف حاجتش را برآورده می کنی.بله خدا این چنین است.

اگر در حدیثی بر خورد کردید که نوشته هر کس شب قدر مثلاً دو رکعت نماز بخواند،خدا او را می آمرزد و والدین او را و زن و بچۀ او را می آمرزد، تعجب نکنید. خدا خیلی کریم است.خدا خیلی سخی است.یک روز پیغمبر بزرگوار ما حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم مشغول مناجات با خدا بود،عرض کرد:«خدایا،این امت گنه کار مرا طوری ببخش که هیچ کس نفهمد آن ها چه کرده اند.فقط من بدانم و تو.این ها می خواهند در بهشت با هم رفت و آمد داشته باشند.اگر پرده از اعمالشان در قیامت برداری،از همدیگر خجالت می کشند.»خداوند فرمود:«ای حبیب من!دعای تو را مستجاب کردم،اما طوری می بخشم که حتی تو هم ندانی که چه کرده اند،زیرا این ها می خواهند به زیارت شما بیایند، در بهشت شما را زیارت کنند ؛ اگر بدانند که شما می دانید که چه کرده اند ، شرم می کنند که نزد تو بیایند ، کاری می کنم که حتی شما هم ندانی که چه کرده اند .»

خیلی مهم است ، معصومین علیهم السلام باذن الله بکل شیء علیم هستند ، باذن الله به کل شیء قدیر هستند . با این وجود که به همه چیز علیم هستند ، لکن خداوند متعال به فضلش از آن ها هم مخفی می فرماید . و چه زیبا فرموده است مقتدای عارفان و امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام در دعای کمیل آن جا که عاجزانه در خواست می کند :

وببخشی بر من ... هر کار بدی که نویسندگان بزرگوارت را به ثبت آن امر کردی همان فرشته هایی که برضبط آنچه از من سر می زند بر گماشته ای و آن ها را همراه با اعضا و جوارحم بر من گواه گردانیده ای و تو خود از پس ایشان بر من دیده بانی و بر آن چه از آنان پنهان مانده گواهی و به رحمتت آن را پوشیده داشتی و به فضلت آن را نادیده گرفتی .

نه تنها خداوند متعال از پیامبرش و ائمه علیهم السلام مخفی می دارد ، بلکه اعمال سیئه بندگانش را حتی از دید ملائکه مأمور بر ثبت اعمال هم مخفی می دارد . هم به فضل و رحمتش مخفی و مستور می کند و هم می بخشد . آن قدر عفو می کند که حتی شیطان هم به طمع می افتد .

اگر در حدیثی دیدید که نوشته در فلان شب یا فلان روز هر کس یک سبحان الله بگوید خداوند متعال به او یک میلیون قصر می دهد یا مثلاً یک میلیون درجه می دهد ، تعجب نکنید . اگر کم نوشته بودند تعجب کنید .

می گویند : نادر شاه افشار وقتی می خواست برای جنگ با هندی ها حرکت کند ،همان اولین روزی که از لشگرگاه حرکت کرد،آمد بیرون ،چشمش به پسر بچه ای افتاد که یک قرآن زیر بغل زده ،تند تند به طرف مکتب می رود .شاه فال خوب زد ؛گفت : پسر جان بیا !پسرک آمد؛ گفت : اسمت چیست ؟ گفت : فتح الله . فال خوبی زد ؛ فتح خدا . بارک الله پسر ! اسم پدرت چیست؟ گفت : حاج نصر الله . گفت :به به ؛ نصر خدا هست و فتح خداست. گفت : بگو ببینم چه می خوانی از قرآن ؟ گفت : سوره ی «اِنّا فَتَحنا لَکَ فَتَحاً مُبیناً» ؛ ما برای تو فتح آشکاری فرمودیم . شاه باز فال خوبی زد . و یک مشت سکه به او داد .

این بچه دو دستش را گرفت و هر دو دستش پر شد ؛ حالا عوض خوشحالی ، شروع به گریه کرد . یکی از اطرافیان پرسید : چرا گریه می کنی ؟ بچه گفت برای اینکه اگر به منزل برگردم و مادرم این سکه ها را در دست من ببیند ، حسابی مرا کتک می زند و می گوید : این سکه ها را از کجا دزدیده ای ؟ آن مرد گفت : این که راه حل دارد بگو اعلی حضرت نادر شاه مرحمت کرده است . پسر بچه گفت : من می تونم این حرف را بزنم ، ولی مادرم باور نمی کند و خواهد گفت که : اگر شاه بخشش کرده بود با کیسه می بخشید ؛ بخشش شاه که این قدر نیست . شاه خنده اش گرفت ویک کیسه طلا به او بخشید و با مأمور فرستاد در خانه اش .

خاک بر فرق من و تمثیل من ، خدا خیلی جواد است ، اگر شنیدی که خداوند متعال به یک صلوات امتی را بخشید تعجب نکن . متحیر نشو اگر شنیدی که با دو بار «یا کَریمَ العَفوِ»؛ گفتن پیغمبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم جبرئیل نازل و عرضه داشت که «یا کَریمَ العَفوِ»؛ اول را که گفتی ، صلحای امت تو بخشیده شد . وبا «یا کَریمَ العَفوِ» دوم ، مذنبین امت هم بخشیده شد . دیگر نگو ! اگر این دفعه بگویی کفار هم بخشیده می شوند ؛ او هم اطاعت کرد و نگفت .«یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلِیلِ»؛ ای خدایی که عطا می کنی پاداش های فراوان در مقابل عمل های کم . این نماز ما چه هست ؟ روزه گرفتن ما چه هست ؟ اعتکاف ما چه هست ؟ قرآن خواندن ما چه هست ؟ هیچ است ، ولی خداوند ارحم الراحمین است .

«یا مَن یُعطی مَن سَئَلَه»؛ ای خدایی که پاداش های فراوان در مقابل کسی که فقط دعا کرده عطا می کنی ، عمل هم ندارد ، فقط گدایی کرده ؛ الله اکبر ! چه قدر خدا کریم است ! چه قدر خدا رحمت و تفضل دارد ! به صرف این که بنده اش گدایی کرد ، در خانه خدا دستش را بلند کرد و گفت : یا الله یا الله یا الله ، خداوند متعال دستش را خالی بر نمی گرداند .

تو مگو ما را بدان شه بار نیست با کریمان کار ها دشوار نیست

«یا مَن یُعطیِ مَن لَم یَسئَلَهُ وَمَن لَم یَعرِفُهُ تِحِّننا منه و رحمة» ؛ ای خدایی که پاداش های فراوان می دهی به کسانی که نه تو را شناخته اند نه تو را بندگی کرده اند و نه تقاضا و دعا کرده اند ؛ نه تنها عمل نکرده اند ، بلکه دعا هم نکرده اند ، و نه تنها دعا نکرده اند بلکه اصلاً نشناخته اند. أَعطِنِی...

منبع(+)