.svg)
این موجود برای "سرعت" طراحی شده...
این موجود که حتماً چهره‌اش برای شما آشناست (!) اسمش چیتا (Cheetah) است. بعنوان آناتومیست نیم بندی که اطلاعات مختصری از آناتومی و بیومکانیک حرکت در این موجود دارد باید بگویم اگر در کتاب‌های لغت کلمه "سرعت" را با نام "چیتا" مترادف کنند کار بیجایی صورت نگرفته. چیتا قادر است در سه قدم اول، سرعت خود را از صفر به صد و ده کیلومتر در ساعت (حدود هفتاد مایل در ساعت) برساند و هر اتومبیلی را که بشر تا امروز ساخته در گرد و خاک پشت سرش گم کند!
پنج شش سال پیش به درخواست دانشجویان "زیست جانوری" دانشگاه آزاد واحد زنجان، یک منبر یک ساعته در آمفی تأتر دانشگاه در توضیح علت اینکه "چرا چیتا به چنین سرعتی در دویدن دست می‌یابد" رفتم (بقول عزیزی، میزان "آخوند" خون ما بالاست!! فلذاست که "لِکچر دادن" و "منبر رفتن" هر دو برای ما یک چیز است). تا قبل از این منبر، ببخشید... لکچر! اصلاً به چرایی این مسأله فکر نکرده بودم و همیشه صحنه دویدن چیتا را مثل یک تماشاچی معمولی ِ برنامه‌های "حیات وحش" که فقط به فکر این است که بچه آهو یا گورخر نگون‌بخت بالاخره از دست این نامرد (!) در می‌رود یا نه در تلویزیون تماشا کرده بودم ولی بعد از اینکه برای مطالعه آناتومی و بیومکانیک حرکت در چیتا چند کتاب و تعدادی مقاله ورق زدم توانستم یک آیه از روی دست خدا در شأن چیتا نازل کنم: "افلا ینظرون الی الجیتــــا کیف خُلقت"!
این موجود از نوک دماغ تا دُم برای "سرعت" طراحی شده. عنوانی که من برای لکچر فوق الذکر انتخاب کردم و عنوان این پست هم هست، اشاره به همین بود. هیچ جزئی از اجزای بدن چیتا از به خدمت درآمدن در طراحی آیرودینامیک بدن، معاف نشده؛ حتی گوش‌ها! اینقدر ریزه‌کاری تحسین برانگیز در طراحی بدن چیتا به نفع سرعت، بکار رفته که آدم دلش می‌خواهد بقول جناب "دانشجوی هرز" یک صلوات بلند برای سلامتی خدا بفرستد! و حتی از فرط شگفت زده شدن بلند شود دستمال یزدی بگیرد و یک حرکات موزونی بکند!! اینجا جای وارد بحث آناتومی شدن و صحبت از ریزه‌کار‌های آیرودینامیک بدن چیتا نیست و اگر ورود هم صورت بگیرد حکماً برای خودم هم مفهوم نخواهد بود!
لکن برای اینکه بتوانید تصور کنید چیتا با چه سرعت و قدرتی می‌دود باید بگویم که این سرعت اینقدر بالاست که ریه‌ها عقب می‌مانند و چند ثانیه اول دویدنِ چیتا، بدون مصرف اکسیژن و بقول بچه‌هایی که فیزیولوژی خوانده‌اند "بی‌هوازی" است. و موقع دویدن نه تنها ریه‌ها که دست‌های حیوان هم از پاهای او عقب می‌مانند! (چاره‌ای جز اینجور توضیح دادن ندارم. درک کنید موقعیت بنده رو!!) یعنی بعد از اینکه دست‌های این حیوان به زمین می‌خورند پاها از عقب می‌رسند و از دست‌ها عبور می‌کنند و در اوج سرعت، حتی از شانه‌ها هم عبور می‌کنند و وقتی به زمین می‌خورند چیتا هنوز دست‌ها را از زمین جدا نکرده فلذا بدنش مثل فنر سفتی که بین دو انگشت شصت و اشاره انحنا پیدا کند و دو سر آن به هم رسانده شود، انحنا پیدا می‌کند و وقتی بعد از رسیدن پاها به روی زمین، دست‌ها از روی زمین کنده می‌شوند حالتی پیش می‌آید که آن فنر موقع رها شدن از بین دو انگشت پیدا خواهد کرد. و باید بگویم که هر کدام از دست‌ها یا پاهای چیتا که موقع دویدن از زمین کنده می‌شوند هــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــشت متر بعد دوباره به زمین می‌خورند! یعنی هر دست یا پا بعد از برداشته شدن از زمین هشت متر روی هواست تا دوباره به زمین برسد. یعنی طول هر قدم چیتا هشت متر است!
بین گربه‌سانان - از کوچک تا بزرگ - یعنی گربه خانگی، گربه وحشی، چیتا، پلنگ، ببر و شیر، "چیتا" تنها گربه‌سانی است که ناخن‌هایش را نمی‌تواند بداخل پنجه‌هایش جمع کند. همه گربه‌سانان این کار را انجام می‌دهند و جز موقع پنجه کشیدن، در سایر مواقع ناخن‌هایشان پیدا نیست.
ولی ناخن‌های چیتا هیچگاه بداخل کشیده نمی‌شود و در واقع به دلیل مشخصی، حیوان قادر به این کار نیست. این ناخن‌ها موقع دویدن در زمین فرو می‌روند و در واقع چیتا موقع دویدن زمین را چنگ می‌زند و می‌چسبد و آنرا را تکیه‌گاه جمع کردن فنری که توضیح آن داده شد می‌کند. سر چیتا نسبت به جثه‌اش بسیار کوچک طراحی شده تا موقع دویدن در برابر هوا مقاومت ایجاد نکند. گوش‌ها هم روی سر، کوچک گرفته شده‌اند. دست‌ها و پاها کاملاً بلند و کشیده هستند و بجز قسمت‌های بالاتر از حجم عضلات روی دست‌ها و پاها کاسته شده تا براحتی تحرک داشته باشند. طول بدن چیتا در مقایسه با بقیه گربه‌سانان کمی درازتر است.
کشیدگی نامتعارف بدن و دست و پا همچنین وجود یک ستون فقرات بسیار انعطاف پذیر در خدمت گامهای بلند و حرکت انفجاری و کششی متناوب او موقع دویدن است. دُم چیتا هم بسیار بلند و در عین حال عضلانی است و موقع دویدن مثل سکان قایق موتوری عمل می‌کند. چیتا اگر این دم بلند و قوی را نداشت در آن سرعت بسیار بالا با یک تغییر جهت کوچک در مسیر دویدن، طوری زمین می‌خورد که تمام استخوان‌هایش خورد می‌شد. ریه‌های بزرگ و حجیم، قلب و کبد بیش از حد بزرگ، وضعیت عمودی استخوان کتف و همه چیز حتی دو خط عمودی سیاهی که از زیر چشم چیتا تا کنار دهانش روی پوست صورت او کشیده شده‌اند در خدمت سرعت او هستند.
گفته می‌شود که این خطوط مشکی، تیزی نور آفتاب را در دشت می‌گیرند و مانع انعکاس آن در چشم حیوان و گم شدن شکار در دید چیتا در آن سرعت بالا می‌شوند. حتی دندان‌های چیتا در خدمت سرعت او هستند! دندان‌ها در چیتا - بخصوص در فک بالا - بسیار کوچکند تا فضای تنفسی در ناحیه بالای آنها - حفره بینی - برای ورود هوا کمی جادارتر باشد. چون چیتا برای تأمین اکسیژن به ورود حجم بسیار بالایی از هوا موقع دویدن احتیاج دارد. سوراخ‌های بزرگ بینی هم به کمک داخل کردن این حجم هوا می‌آیند. فلذا اینکه گفتیم چیتا نوک دماغش هم برای سرعت طراحی شده الکی نبود و روی حساب و کتاب گفتیم!
خب، قصه حسین کرد شد! خواستم بگویم وجود این حیوان بطرز استادانه‌ای برای " سرعت " طراحی و ساخته شده و در واقع built for speed است! اما من یک سؤال دارم که برای آن جوابی می‌خواهم. خبر آورنده‌ای از جانب خالق متعال خبر آورده که انسان برای " عبودیت " ساخته شده ( اِلا لیعبدون ) و همه ابعاد خلقت او در خدمت "عبد" شدن اوست. از این بدن پیچیده تا قوای او و فکر و عقل و نفس و روح او. اما کو یک "عبد" خدا؟
ارسال نظر