فیدل کاسترو: در آستانه مرگ بودم اما برگشتم

تحریریه پارسینه - حامد کشاورز: فیدل کاسترو را چه به عنوان چهره ای انقلابی بشناسیم و چه به عنوان دیگر، از بزرگ ترین، تاثیرگذارترین و ماندگارترین شخصیت های عصر ما بود و هست. مردی که همواره لباس رزم به تن داشت و سخنرانی هایش همچون سیگار برگش بودند که گویی حالا حالاها تمام نمی شود. زندگی پرفراز و نشیب او با جملاتی شنیدنی ماندگار شده است.

فیدل جوان در دفاع از خودش در دادگاه به اتهام حمله به یک پایگاه نظامی در سال ۱۹۵۳ گفت: مرا محکوم کنید. مسئله ای نیست. تاریخ مرا تبرئه خواهد کرد.

او ۶ سال بعد انقلاب را به پیروزی رساند و آن را این گونه توصیف کرد: کارگران و کشاورزان، این انقلاب سوسیالیستی و دموکراتیک فروتنی است، با فروتنی و برای فروتنی.

فیدل بعدها گفت: انقلاب بستری از گل سرخ نیست. انقلاب نبرد بین آینده و گذشته است.

انقلابی که می گفت این گونه به پیروزی رسیده است: من انقلاب را با ۸۲ نفر شروع کردم. اگر قرار باشد دوباره این کار را کنم، با ۱۰ یا ۱۵ نفر و با اعتقاد کامل این کار را می کنم. اگر اعتقاد و یک برنامه عمل داشته باشید، مهم نیست که چقدر کوچک باشید.

فیدل سی روز پس از انقلاب در گفتگو با سی.بی.اس درباره ریشش اظهار داشت: من به فکر کوتاه کردن ریشم نیستم، چون به آن عادت کرده ام و ریشم برای کشورم به معنای خیلی چیزها است. هر وقت توانستیم وعده حکومت خوب را به سرانجام برسانیم، ریشم را خواهم زد.

انقلاب کوبا در سومین دهه حیات خود بود که فیدل تصمیم گرفت سیگار را کنار بگذارد. او هنگام اعلام ترک سیگار در سال ۱۹۸۵ این گونه گفت: خیلی وقت است به این نتیجه رسیده ام که آخرین فداکاری که باید برای سلامت عمومی (کوبایی ها) انجام دهم، ترک سیگار است.

«رفیق» فیدل سوسیالیست هرچند مردی مذهبی نبود، اما مردان مذهب را بزرگ می داشت: من هرگز بین ایده هایی که مرا نگه داشته اند و ایده های آن نماد، آن شخصیت فوق العاده (عیسی مسیح) تضادی ندیده ام.

او همواره همچون استخوانی در گلوی ایالات متحده بود، درست کنار خاک قدرتمندترین کشور دنیا، اما هیچ گاه از موضعش پا پس نکشید: کوبا مخالف پیدا کردن راه حلی برای اختلافات تاریخیش با ایالات متحده نیست، اما نباید انتظار داشت که کوبا موضعش را تغییر دهد یا اصولش را رها کند. کوبا سوسیالیست هست و خواهد بود. کوبا دوست اتحاد شوروی و تمام کشورهای سوسیالیست هست و خواهد بود.

کاسترو می خواست برای همیشه با شوروی دوست بماند، اما روزی رسید که شوروی را یارای ماندن نبود. هرچند فروپاشی بزرگ ترین حامی کوبا هم خللی در اراده رهبر انقلاب آن ایجاد نکرد: ما برای فعال نگه داشتن کارخانه هایمان، استخدام کارگران، و پیشرفت در این شرایط سخت گام های لازم را برمی داریم و ... فرمول حفظ کشور، حفظ انقلاب و حفظ سوسیالیسم را پیدا خواهیم کرد.

کوبا همواره به خاطر نظام درمانی و نظام آموزشی فراگیر و فوق العاده اش زبان زد بوده است. فیدل در ستایش نظام آموزشی کشورش در گفتگو با اولیور استون در مستندی با نام «فرمانده» گفت: یکی از بزرگ ترین فواید انقلاب ما این است که حتی روسپی هایمان فارغ التحصیل دانشگاهند.

او در بخشی دیگر از این مستند به سرنوشتش اشاره می کند: من فهمیده ام سرنوشت واقعی من جنگی است که با ایالات متحده شروع کرده بودم.

سال ۲۰۰۶ و در حالی که نزدیک به نیم قرن از انقلاب کوبا می گذشت، او پس از عمل جراحی روده و تفویض موقت قدرت به برادرش گفت: من کوچک ترین شکی ندارم که مردم ما و انقلاب ما تا آخرین قطره خون برای دفاع از این ایده و دیگر ایده ها و اقدامات لازم برای پاسداری از این فرآیند تاریخی می جنگند.

رهبر جوانی که انقلابی را با ۸۲ نفر آغاز کرده بود، در آستانه پنجاه سالگی انقلاب دیگر توان اداره کشور را نداشت. او پس از اعلام کناره گیری از ریاست جمهوری در ۱۹ فوریه ۲۰۰۸ اظهار داشت: می خواهم بگویم که نه علاقه ای دارم و نه می پذیرم -تکرار می کنم، نه علاقه ای دارم، نه می پذیرم- که رییس شورای دولتی و فرمانده کل قوا باشم. این خیانت به وجدانم خواهد بود که مسئولیتی را بپذیرم که تحرک و تعهد بیشتری نسبت به توان جسمانی من می خواهد.

فیدل کاسترو در سال ۲۰۱۰ درباره بیماری ای که در سال ۲۰۰۶ دچارش شده بود گفت «در آستانه مرگ بودم، اما برگشتم». ۱۰ سال بعد اما دیگر راه برگشتی نبود.