اولین عکس های حرم امام رضا(ع) چگونه ثبت شد؟

نامش «آنتونیو جیانوزی» است، مردی از اهالی ناپل ایتالیا که سال‌ها پیش، زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار در مدرسه‌ نظام ایران به تدریس مشغول بوده است. اطلاعات زیاد و دقیقی از زندگی‌اش در دسترس نیست؛ ولی شک نکنید جیانوزی، از آن ایتالیایی‌های هنردوست و هنرمند بوده که از دیدن هر منظره‌ زیبایی به وجد می‌آمده و آن وقت، فارغ از زمان و مکان، دست به کار می‌شده تا با یار و همدم قدیمی خود، یعنی دوربینش آن صحنه را جاودانه کند.

این مرد خوش‌ذوق فقط 60 سال در این کره‌ خاکی زندگی کرده است؛ ولی تأثیر نگاه زیبا و خاصش را می‌توان میان صفحات آلبوم‌های قدیمی عکس واقع در موزه‌های مختلف کشور دید؛ موزه‌هایی مثل کاخ گلستان و موزه‌ گنجینه‌ تاریخ آستان قدس رضوی.

‌عکس‌های شاهکار و دیدنی جیانوزی از حرم حضرت ثامن‌الحجج(ع)، نامش را برای همیشه در تاریخ عکاسانِ کشور ماندگار کرد. موضوع وقتی پراهمیت می‌شود که بدانیم دوربین جیانوزی این افتخار را داشته تا در تاریخ کشور، اولین تصاویر حرم امام هشتم(ع) را از گنبد و بناهای مربوط به آن، جاودانه سازد.

‌رضا عکاس‌باشی، عکاس ویژه‌ شاه که به دستور او به شهرهای مختلف سفر کرد و از ابنیه و مکان‌های دیدنی، عکس‌برداری می‌کرد، تازه 7 سال بعد از عکس‌های تماشایی این هنرمند ایتالیایی، گذرش به خراسان و دیار توس می‌افتد و نخستین عکس‌های خود را از این دیار مقدس به ثبت می‌رساند.

‌همین امر باعث می‌شود عکس‌های جیانوزی از حرم امام رضا(ع)، مسجد گوهرشاد، مقبره‌ پیر پالان‌دوز، مسجد مصلی و... جزء نخستین عکس‌های تاریخی این اماکن مذهبی شناخته شود.

‌نکته‌ قابل توجه در عکس‌های جیانوزی، نگاه هنری او از زاویه‌ دوربین است و توجه به نکاتی چون مستندسازی تصویری شهرها و بناها و استفاده از انسان در بیشتر کارهایش به منظور نشان دادن مقیاس بنا برای بیننده‌ عکس است.

‌جیانوزی، آلبوم کاملی از این عکس‌ها را که هر یک با ابتکاری زیبا و جذاب، با مقواهای رنگی قاب شده است، به شاه که از قضا علاقه و میل عجیبی به عکس و عکاسی داشته تقدیم می‌کند. همان‌طور که یک سال قبل از او، «لوییجی پشه»، افسر مدرسه‌ دارالفنون، مجموعه‌ کاملی از عکس‌های تخت جمشید را به دربار پیش‌کش کرده بود.

‌

منبع: پرتال آستان قدس رضوی