دکستروکاردیا یا اندام های داخلی آینه ای!

وقتی در آینه نگاه می‌کنید معمولا یک تصویر جا‌به‌جا شده از خودتان را می‌بینید. ابرو راست‌تان در آینه در سمت دیگری قرار می‌گیرد و همین‌طور دیگر اعضای بدن. حالا تصور کنید یک قدرت ماورائی دارید یا دیدی در حد اشعه ایکس که با کمک آن می‌توانید در آینه اندام داخلی‌تان را هم ببینید. در این حالت اندام‌های‌ داخلی بدن‌تان را هم به صورت آینه‌ای و متقابل خواهید دید، همان اتفاقی که درباره اعضای بیرونی می‌افتد. می‌بینید که همه آنها در طرف مقابل قرار می‌گیرند. اما گاهی پیش می‌آید که فردی بدون آنکه در آینه نگاه کند اندام‌هايش در طرف مقابل جایی که باید، قرار می‌گیرد. مثلا به‌جای آنکه قلب در سمت چپ باشد،‌ در سمت راست قرار دارد و... این حالت نادر دکستروکادریا سیتوس اینورسوس نامیده می‌شود؛ شرایطی که ممکن است در برخی موارد مشکلاتی را ایجاد کند.

این وضعیت چطور اتفاق می‌افتد؟

قلب کودک در طول هفته‌های اول بارداری تشکیل می‌شود. گاهی اوقات به دلایل نامشخص قلب به سمت راست قفسه رشد می‌کند که به آن دکستروکاردیا می‌گویند. انواع مختلفی از دکستروکاردیا وجود دارد. بسیاری از انواع آن شامل نقص قلب و منطقه شکم است. ساده‌ترین نوع دکستروکاردیا،قلب آینه‌ای است. این وضعیت بسیار نادر است و معمولا در این موارد دیگر ارگان‌ها در جای طبیعی خود قرار دارند. در انواع شایع‌تر، دکستروکاردیا همراه با نقص قلبی و البته جای نامناسب آن است. در سندرم دکستروکاردیا سیتوس اینورسوس قلب علاوه بر قرار گرفتن در سمت راست حالتی قرینه نسبت به وضعیت اصلی خود دارد. درست است که هنوز علت دقیق این وضعیت مشخص نیست اما دانشمندان می‌گویند احتمالا یک جهش در یکی از ژن‌ها باعث این اتفاق است.

درمان چگونه انجام می‌شود؟

در بیشتر مواقع نیازی به درمان وجود ندارد و نمی‌توان کاری انجام داد زیرا اندام‌ها قابل جابه‌جایی نیستند اما برخی اختلالات باعث می‌شود فرد نیاز به درمان داشته باشد. یعنی در مواردی که این جا‌به‌جایی همراه با آسیب قلب باشد، فرد باید تحت نظر متخصص قلب باشد و درمان‌های مرتبط با نقص قلبی را انجام دهد.

چقدر شایع است؟

پدیده برعکس بودن احشای درونی بدن یک در 60 میلیون نفر است. مشاهده وجود قلب در سمت راست نیز یک به 12 هزار نفر است. احتمال بروز دکستروکاردیا سیتوس اینورسوس نیز یک نفر از هر 10 هزار نفر است. درواقع این اتفاق برای یک صدم درصد از افراد می‌افتد و جالب اینجاست که میزان شیوع آن بین زنان و مردان به صورت یکسان است. به طور کلی شانس به دنیا آمدن نوزادی با این شرایط حدود یک در یک میلیون است. هر چند مشخص نیست که این شرایط وابسته به ژنتیک باشد اما اگر فردی از اعضای خانواده یا یکی از والدین این مشکل را داشته باشد احتمال به دنیا آمدن فردی دیگر با این شرایط 2 تا 4 درصد خواهد بود.

بسکتبالیست برعکس

وقتی رندی فوی در زمین با سه گام بلند خود توپ را در تور جا می‌دهد، شاید باور نکنید که او یک بیماری نادر دارد؛ بیماری که در آن ارگان‌های داخلی بدن مانند اینکه در آینه تماشا شوند، ‌خلاف جهت معمول هستند. کبد او در سمت چپ قرار دارد و قلب هم در سمت راست است. او یکی از معدود افرادی است که با بیماری سیتوس اینورسوس زندگی می‌کند. رندی فوی تا 7 سالگی و زمانی که برای 2 هفته به علت عفونت ریه در بیمارستان بستری بود، متوجه این مشکل نشده بود. پزشک معالج رندی این مشکل را به صورت تصادفی کشف کرد و به مادربزرگ رندی که با او زندگی می‌کرد، توضیح داد. رندی می‌گوید: «آنها گفتند همه‌چیز طبیعی است و جای نگرانی نیست.» اما مادربزرگ رندی زمانی که او بهبود پیدا کرد و به خانه آمد به او گفت که قلبش در سمت راست قرار دارد و او تنها فردی نیست که این وضعیت را دارد.

چطور زندگی می‌کنند؟

در بیشتر مواقع افرادی که داراي چنین شرایطی هستند زندگی طبیعی دارند. تنها زمانی ممکن است مشکل ایجاد شود که فرد از بیماری‌های دیگری رنج بکشد و پزشک از این مشکل فرد ناآگاه باشد. برای مثال اگر رندی فوی دچار حمله آپاندیس شود درد در قسمت چپ شکم او خواهد بود نه سمت راست و این، کار تشخیص را برای تیم پزشکی مشکل می‌کند. همان‌طور که گفته شد در بسیاری از موارد این حالت طول عمر فرد را کم نمی‌کند و تاثیری بر کیفیت زندگی او ندارد به همین دلیل برخی افراد اصلا اطلاعی از این شرایط خود ندارند و این حالت بر اثر تصادف تشخیص داده می‌شود.

پیوند قلب چطور انجام می‌شود؟

تاکنون تنها 6 نفر با این مشکل درمان شده‌اند که آخرین آنها یک زن ژاپنی 60 ساله‌ بود. واقعیت این است که پیوند قلب برای افراد مبتلا به این شرایط سخت است چرا که تمام رگ‌های خونی بزرگ به صورت آینه است. بررسی‌های دو دهه اخیر نشان داده است تنها 4 مورد پیوند قلب برای این بیماران انجام شده است؛ یکی در بلژیک که فرد تحت جراحی قرارگرفته زنده ماند و دو مورد در آسیا که بلافاصله بعد از جراحی از دنیا رفتند. این زن ژاپنی اولین مورد موفق پیوند قلب در این گونه افراد در آسیاست.

چطور تشخیص داده می‌شود؟

بیماری سیتوس اینورسوس باید از طریق معاینه فیزیکی تشخیص داده شود. این موضوع به صورت معمول زمانی که پزشک از گوشی پزشک، برای معاینه بیمار استفاده می‌کند باید قابل شناسایی باشد. یعنی پزشک صدای قلب را به جای سمت چپ از سمت راست می‌شنود. اما علاوه بر این،‌ این مشکل با تصویربرداری اشعه ایکس و سی‌تی‌اسکن هم مشخص می‌شود. اگر قرار باشد خیلی زود از این مشکل باخبر شوید با کمک اولتراسوند پزشکان می‌توانند برعکس بودن اندام را در جنین زمانی که در رحم مادر است، تشخیص دهند.

داستان عجیب آشوک

آشوک شیوانی در بمبئی زندگی می‌کند و با درد کلیه به پزشک مراجعه کرد. پزشکان زمانی که قصد جراحی او را داشتند متوجه شدند همه اعضای داخلی قفسه سینه و شکم و رگ‌های خونی او در خلاف جهت بدنش هستند. جالب اینجا بود که جای رگ‌های واردكننده خون تصفیه نشده و تصفیه شده در بدن او عوض شده و او دارای 2 كبد بود و روده کوچک هم نداشت.

منبع: مجله سیب سبز