کشفی قبر یک نوزاد در محل سد «چم‌شیر»

کاوش‌های باستان‌شناسی در بخش دیگری از سد چم‌شیر، زوایای پنهان یک معماری را روشن کرد. باستان‌شناسان در این محوطه یک قبر نوزاد با شواهدی از دوره اسلامی پیدا کردند. همچنین، مکانی که برای تدفین شخصی محترم و محل به امانت گذاشتن استخوان‌های افراد متوفا بوده است، یافته شد.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطۀ ۸۵ سد چم‌شیر ـ گفت: محوطۀ ۸۵ شامل مجموعه‌ای از سنگ‌چین‌ها است که در فاصلۀ حدود ۵/۶ کیلومتری جنوب شرقی سازۀ سد و در دامنۀ کوه «چم چرو» قرار گرفته است. اثر طبیعی و شاخص دامنه عروس درست در بالای محوطه واقع شده و در فاصلۀ ۶۰ متری سمت چپ محوطه، مسیر یک چشمۀ خشک شده وجود دارد که ادامۀ آن به نهری کوچک در حاشیه تپه می‌پیوندد. بخشی از این محوطه که برای کاوش انتخاب شد روی یک تپۀ کوتاه و تا حدودی مسطح شده واقع شده است.

این باستان‌شناس بیان کرد: هدف از کاوش بنای محوطۀ ۸۵ را به دست آوردن تصویری روشن‌تر از پلان، کارکرد و همچنین مواد فرهنگی متعلق به استقراری معمولی از جوامع کوچ‌نشین محلی است. علاوه‌بر این، به دلیل نبود سفال‌های شاخص در سطح این سازه و اطراف آن، موضوع قدمت‌سنجی سازه نیز مورد توجه گروه کاوش قرار گرفت.

خدیش افزود: بر اساس کاوش‌های صورت گرفته، مشخص شد که برای استحکام‌بخشی به ساختمان و جلوگیری از رانش دیوار‌ها بر اثر عوامل طبیعی، نوعی زیرسازی با سنگ‌های لاشه یا صفه‌سازی صورت گرفته است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطۀ ۸۵ سد چم‌شیر ادامه داد: با کاوش‌های انجام شده چارچوب کلی ساختمان به دست آمد که این بنا شامل دو اتاق با ورودی‌های جداگانه رو به سمت شمال است. نکتۀ جالب توجه ضخامت بیشتر دیوار در اتاق شرقی نسبت به اتاق غربی است. به عبارت دیگر ساختمان شرقی با حدود ۵۰ سانتی‌متر قطر حدود ۱۰ سانتیمتر ضخیم‌تر از دیوار‌های اتاق غربی است که احتمال دارد از اتاق با دیوار ضخیم‌تر برای سکونت افراد و از اتاق دیگر به شکل انباری و آشپزخانه استفاده می‌شده است.

این باستان‌شناس افزود: در کف اتاق غربی در نزدیکی سه کنج دیوار قبر کوچکی رو به قبله با سنگ لحد یافت شد که احتمالاً متعلق به یک نوزاد بوده است. مطالعات قوم‌نگاری مشخص ساخته‌اند که در برخی از نواحی ایران نوزاد تازه فوت شده را به جای قبرستان در کف خانه دفن می‌کرده‌اند.

او گفت: مصالح ساختمان‌سازی را سنگ‌های بزرگ‌تر در بخش تحتانی و سنگ‌های متوسط را بخش فوقانی تشکیل می‌دهند که فاصلۀ مابین این سنگ‌ها نیز با ملاتی از کاه و گل پر می‌شده است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه ۸۶ ادامه داد: سقف بنا نیز از تیر‌های چوبی و حصیر یا شاخ و برگ درختان با اندودی از گل بوده و در حال حاضر سفال‌های به دست آمده قدمت بنا را به اواسط دورۀ اسلامی می‌رساند، اما برای حصول نتیجۀ قطعی، به انجام مطالعات بیشتر مورد نیاز است.

خدیش، درباره کاوشِ مکان دیگری که سازه‌ای خشتی در فاصلۀ حدود ۳۰۰ متری شمال شرق محوطۀ ۸۵ است، گفت: ابعاد این تک بنا که بر اثر شخم‌زنی کشاورزان محلی و همچنین حفاران غیرمجاز به شدت تخریب شده ۷×۹ متر و ابعاد خشت‌های آن ۴۰×۴۷ سانتیمتر است.

روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به نقل از این باستان‌شناس اعلام کرد که بر اساس شواهد موجود و تحقیقات محلی قوم‌باستان‌شناختی به نظر می‌رسد کارکرد بنای فوق به عنوان مکانی برای تدفین شخصی محترم و همچنین محل به امانت گذاشتن استخوان‌های افراد متوفا برای حمل و تدفین در اماکن مقدس بوده است.

باستان‌شناسان در حوضه آبگیر سد چم‌ِشیر حدود ۱۴۰ محوطه را شناسایی کرده‌اند که در بررسی‌های اولیه فرضیه وجود آثاری با قدمت بیش از ۱۶ تا ۱۰ هزار سال از دوره‌های فراپارینه سنگی و همچنین دوره‌های نوسنگی، عیلام میانه و اسلامی را مطرح کردند و در کاوش‌های پسین، به استقرار فصلی زمستانی، تفرج‌گاه یا دسکره ساسانی دست یافتند. در سال ۱۳۹۵ از میان ۱۴۰ محوطه شناسایی شده، حدود ۳۰ محوطه‌ای برای کاوش نجات‌بخشی مشخص شد که باستان‌شناسان براساس آخرین یافته‌ها اعلام کرده‌اند در بیشتر این محوطه‌ها بقایایی از دوره اسلامی و جوامع کوچ‌رو یافته‌اند و برخی از فرضیه‌های باستان‌شناسی اولیه را رد کرده‌اند. با این وجود، به تازگی گزارش‌های باستان‌شناسان از محوطه ۱۱۳، کشف آثار دوره عیلامی را تایید کرده است. کاوش باستان‌شناسان در آن محوطه ادامه دارد.

بنا به گفته باستان‌شناسان با آب‌گیری سد چم‌شیر، تمام محوطه‌های کاوش‌شده زیر آب خواهد رفت. مدیر پروژه و ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد و نیروگاه «چم‌شیر» پیش‌تر از شناسایی ۱۴۰ اثر تاریخی از محوطه‌های کاوش شده در روز‌های اخیر خبر داده و گفته که تمام آن‌ها به اداره کل میراث فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد تحویل داده شده است./خبر آنلاین