او مرد، اما عذرخواهی نکرد: تازه شدن داغ مستعمره‌ها پس از مرگ ملکه الیزابت

به گزارش «پارسینه» به نقل از «آسوشیتدپرس»، فراتر از تسلیت‌های رسمی که طول عمر و خدمات ملکه الیزابت را ستایش می‌کنند، تلخی‌هایی در مورد گذشته در آفریقا، آسیا، کارائیب و جا‌های دیگر وجود دارد. بحث به موضوع میراث استعمار، از برده داری و تنبیه بدنی در مدارس آفریقا گرفته تا آثار باستانی غارت شده که در مؤسسات بریتانیا نگهداری می‌شود، تغییر کرده است. برای بسیاری، ملکه نماینده تمام این‌ها در طول هفت دهه سلطنت خود بوده است.

در کنیا ، جایی که چند دهه پیش الیزابت جوان از مرگ پدرش و نقش جدید خود به عنوان ملکه باخبر شد، وکیلی به نام آلیس موگو عکسی از یک سند محو شده مربوط به سال ۱۹۵۶ را به صورت آنلاین به اشتراک گذاشت. این عکس چهار سال پس از سلطنت ملکه منتشر شد، و به خوبی به واکنش تند بریتانیا به شورش مائو مائو علیه حکومت استعماری می‌پردازد.

در سند آمده است: «اجازه حرکت». در حالی که بیش از صدهزار کنیایی تحت شرایط وحشتناکی در اردوگاه‌ها جمع آوری شده بودند، افراد دیگر مانند مادربزرگ موگو مجبور بودند برای رفتن از جایی به جای دیگر از بریتانیا اجازه بگیرند.

موگو ساعاتی پس از مرگ ملکه الیزابت در توییتی نوشت: «به بیشتر پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های ما ظلم شده بود. من نمی‌توانم عزاداری کنم.».

اما رئیس جمهور مستعفی کنیا ، اوهورو کنیاتا، که پدرش، جومو کنیاتا، قبل از اینکه اولین رئیس جمهور کشور در سال ۱۹۶۴ شود، در دوران حکومت ملکه زندانی بود، مانند دیگر سران کشور‌های آفریقایی مشکلات گذشته را نادیده گرفت و او را «نمادترین چهره قرن بیستم و بیست و یکم» نامید.

خشم از مردم عادی سرچشمه می‌گرفت. برخی برای سوء استفاده‌های گذشته مانند برده داری خواستار عذرخواهیند، برخی دیگر برای چیزی ملموس تر.

برت ساموئلز، یکی از اعضای شورای ملی جبران خسارت در جامائیکا ، گفت: «این اتحادیه کشور‌های مشترک المنافع، ثروت آن متعلق به انگلستان است. این ثروت چیزی است که هرگز در آن سهیم نیستیم.»

سلطنت ملکه الیزابت شاهد استقلال پرمشقت کشور‌های آفریقایی، مجموعه‌ای از جزایر و کشور‌های کارائیب و کشور‌هایی در حاشیه شبه جزیره عربستان بود.

برخی از مورخان او را ملکه‌ای می‌دانند که به انتقال عمدتاً مسالمت آمیز مستعمرات از امپراتوری به اتحادیه کشور‌های مشترک المنافع، انجمنی داوطلبانه از ۵۶ کشور با پیوند‌های تاریخی و زبانی، کمک کرد. اما او همچنین نماد کشوری بود که غالباً حق و حقوق مردمی که تحت سلطه خود درآورده بود را پایمال می‌کرد.

نشانه‌های اندکی از اندوه عمومی یا حتی توجه به مرگ او در سراسر خاورمیانه وجود داشت. در این منطقه بسیاری هنوز بریتانیا را مسئول اقداماتی استعماری می‌دانند که بیشتر مرز‌های منطقه را ترسیم کرد و زمینه بسیاری از درگیری‌های مدرن آن را فراهم کرد. روز شنبه، مسئولان حماس که غزه را اداره می‌کنند از پادشاه چارلز سوم خواستند تا تصمیمات قیمومیت بریتانیا را که باعث ظلم به فلسطینیان شده است، «اصلاح» کند.

در قبرس که از نظر قومی تقسیم شده است، بسیاری از یونانی‌های قبرس مبارزات چریکی چهار ساله اواخر دهه ۱۹۵۰ علیه حاکمیت استعماری و بی‌تفاوتی ملکه نسبت به وضعیت اسفبار ۹ نفر را به یاد آوردند که مقامات بریتانیایی آن‌ها را به دار آویختند.

یانیس اسپانوس، رئیس انجمن سازمان ملی مبارزان قبرس، گفت که ملکه از سوی بسیاری به عنوان مسئول تراژدی‌های این جزیره شناخته می‌شود.

اکنون با درگذشت او، تلاش‌های جدیدی برای پرداختن به گذشته استعماری یا پنهان کردن آن به وجود آمده است.

هند در زمان نخست وزیری نارندرا مودی تلاش‌های خود را برای حذف نام‌ها و نماد‌های استعماری تجدید کرده است. این کشور از مدت‌ها پیش تغییر را آغاز کرده و حتی از نظر اندازه از اقتصاد بریتانیا پیشی گرفته است.

دیرن سینگ، یک کارآفرین ۵۷ ساله در دهلی نو گفت: «من فکر نمی‌کنم ما در دنیای امروز جایی برای پادشاهان و ملکه‌ها داشته باشیم، زیرا ما بزرگترین کشور دموکراتیک جهان هستیم.»

برای ملکه الیزابت و شرایطی که در آن متولد شد و سپس در آن قرار گرفت، همدردی‌هایی هم وجود دارد.

در نایروبی، پایتخت کنیا، مکس کاهندی، ساکن نایروبی، شورش مائو مائو را «با تلخی فراوان» به یاد می‌آورد که چگونه برخی از ریش سفیدان بازداشت یا کشته شدند. اما او می‌گوید که ملکه الیزابت در آن زمان «بانوی بسیار جوانی» بود و باورد دارد که شخص دیگری احتمالاً امور بریتانیا را اداره می‌کرد.

کاهندی گفت: «ما نمی‌توانیم ملکه را به خاطر همه رنج‌هایی که در آن زمان خاص داشتیم سرزنش کنیم.»

تیموتی کالیگیرا، یک تحلیلگر سیاسی در اوگاندا، گفت که در برخی از کشور‌های آفریقایی، از تجربه استعماری گرفته تا اتحادیه کشور‌های مشترک المنافع، یک «ارتباط معنوی» دیرپایی وجود دارد. او گفت: «این یک لحظه درد است، یک لحظه دلتنگی.»

کالیگیرا اضافه کرد که شخصیت باوقار و سن ملکه و محوریت زبان انگلیسی در امور جهانی به اندازه کافی قدرتمند است که برخی انتقادات را کاهش دهد و ادامه داد: «او بیشتر به عنوان مادر جهان دیده می‌شود.»

در کارائیب نیز دیدگاه‌های متفاوتی مشاهده می‌شود، جایی که برخی از کشور‌ها پادشاه بریتانیا را به عنوان رئیس دولت خود کنار گذاشتند.

مازیکی تیمی، مدرس ارشد مطالعات توسعه در دانشگاه «وست ایندیز» در جامائیکا، می‌گوید که «آگاهی‌های متناقضی وجود دارند.» نخست وزیر جامائیکا در سفر امسال شاهزاده ویلیام، که اکنون ولیعهد است، اعلام کرد که این جزیره قصد دارد کاملا مستقل شود.

تیمی گفت که به نظر می‌رسد نسل جوان خاندان سلطنتی نسبت به پیامد‌های استعمار حساسیت بیشتری دارند. در طول این دیدار، ویلیام «تأسف عمیق» خود را برای برده داری ابراز کرد.

نادین اسپنس، یک فعال اجتماعی، گفت که قدردانی از الیزابت در میان جامائیکایی‌های مسن تعجب آور نیست، زیرا بریتانیایی‌ها او را به عنوان «این ملکه خیرخواه که همیشه مراقب ما بوده» معرفی می‌کنند، اما جوانان تحت تاثیر هیبت خاندان سلطنتی قرار نمی‌گیرند.

اسپنس گفت: «تنها چیزی که در مورد درگذشت ملکه به آن اشاره کردم این بود که او مرد و هرگز به خاطر بردگی عذرخواهی نکرد. او باید عذرخواهی می‌کرد.»