تاثیر یوگا در کودکان مبتلا به اختلال "نقص توجه-بیش‌فعالی"

این اختلال یک اختلال رشدی و عصبی با شروع در دوره کودکی است که سه ویژگی اصلی شامل ناتوانی در تداوم انجام یک فعالیت و دشواری در تداوم حفظ توجه، بی‌قراری و فعالیت زیاد و نامناسب حرکتی و شتابزدگی در انجام یک فعالیت دارد. اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی بر  عملکردهای شناختی، اجتماعی، هیجانی و خانوادگی تأثیر منفی می‌گذارد.
 

شیوع اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی در پسرها سه برابر بیشتر از دخترها است و با اختلال‌های بسیاری از جمله اختلال‌های اضطرابی همراه است.

از آنجایی که یوگا یکی از روش‌های ورزشی مؤثر در بهبود ویژگی‌های روان‌شناختی است و جنبه درمانی آن برای کودکان کمتر قابل تشخیص است، ممکن است در کاهش اختلالات اضطرابی مؤثر واقع شود. بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه تاثیر آموزش یوگا را بر اختلال‌های اضطرابی در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی بررسی کردند.

برای انجام این تحقیق ۴۰ نفر از دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی شهر زاهدان در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ با روش تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند. دانش‌آموزان گروه آزمون، ۱۶ جلسه ۴۵ دقیقه‌ای (هفته‌ای دو جلسه) آموزش یوگا دریافت کردند و دانش‌آموزان گروه کنترل در لیست انتظار برای آموزش قرار گرفتند.

در این مطالعه قبل از انجام مداخله و بعد از مداخله، دانش‌آموزان از طریق آزمون هوش کودکان و مقیاس اضطراب کودکان مورد بررسی قرار گرفتند و داده‌های به‌دست‌آمده با روش‌های آماری تحلیل شدند.

پس از انجام مداخله، پژوهشگران دریافتند که آموزش یوگا باعث کاهش اختلال‌های اضطرابی شامل حمله وحشت و ازدحام‌هراسی، اضطراب جدایی، هراس اجتماعی، ترس از صدمه جسمی، وسواس فکری- عملی و اضطراب تعمیم‌یافته بیش از حد در مبتلایان به اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی، در مقایسه با دانش آموزان گروه کنترل می‌شود.

نتایج به‌دست‌آمده حاکی از تأثیر آموزش یوگا بر کاهش اختلال‌های اضطرابی در مبتلایان به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی است.

پژوهشگران این تحقیق می‌گویند: مهم‌ترین محدودیت‌های پژوهش حاضر شامل عدم پیگیری نتایج در بلندمدت، استفاده از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند و تک‌جنسیتی بودن نمونه پژوهش (پسران) بودند. بنابراین، پیگیری تداوم تأثیر روش مداخله در بلندمدت، استفاده از روش‌های نمونه‌گیری تصادفی و انجام این پژوهش بر روی دختران و مقایسه تأثیر آن با نتایج پژوهش حاضر پیشنهاد می‌شود. همچنین پیشنهاد می‌شود تأثیر آموزش یوگا با سایر روش‌های مکمل از جمله تمرین‌های هوازی، تمرین‌های مقاومتی، آموزش مراقبه و غیره بررسی شود.

به گفته این محققان، متخصصان سلامت می‌توانند از نتایج این پژوهش به‌عنوان چشم‌اندازی جدید جهت کاهش اختلال‌های اضطرابی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی و حتی کودکان مبتلا به سایر اختلال‌ها بهره ببرند. در نتیجه، استفاده از آموزش یوگا در سیاست‌گذاری‌های پیشگیرانه، بهداشتی و درمانی کودکان می‌تواند نقش مهمی در بهبود ویژگی‌های آنان به‌ویژه کاهش اختلال‌های اضطرابی ایفا کند.

در انجام این تحقیق زهرا خیاطی، محمود شیرازی، غلامرضا ثناگوی محرر؛ پژوهشگران گروه روان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان و دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «تاثیر آموزش یوگا بر اختلال‌های اضطرابی در مبتلایان به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی» بهار سال جاری در نشریه پژوهش توانبخشی در پرستاری منتشر شده است.