کارشناسان درباره آینده طوفان‌های شنی خاورمیانه چه می‌گویند؟

به گزارش «پارسینه»، طوفان‌های شن مرز نمی‌شناسند. آن‌ها منطقه‌ای را که برای اقتصاد جهانی حیاتی است را تهدید می‌کنند، و این می‌تواند بر همه چیز، از قیمت بنزین در ایالات متحده گرفته تا زمانی که طول می‌کشد یک مشتری در اسپانیا بسته‌ای از چین را دریافت کند، تاثیر می‌گذارند.

کارشناسان هشدار می‌دهند که این پدیده در حال بدتر شدن است. علت این امر تا حدودی ناشی از تغییرات اقلیمی است که منطقه را گرمتر و خشک‌تر می‌کند و الگو‌های آب و هوایی را برای ایجاد طوفان‌های شدیدتر تغییر می‌دهد.

خاورمیانه که دارای سه آبراه استراتژیک و تقریباً نیمی از ذخایر شناخته شده نفت جهان است، برای تجارت جهانی و تامین انرژی حیاتی است.

گوشه‌ای از قدرت مخرب طوفان‌ها در مارس ۲۰۲۱ مشاهده شد، زمانی که کانال سوئز به مدت شش روز به خاطر انحراف یک کشتی بر اثر طوفان شن مسدود شد و تقریباً ۶۰ میلیارد دلار تجارت جهانی متوقف شد. دوازده درصد تجارت جهانی از این نقطه می‌گذرد.

اما بزرگترین ویرانی این طوفان‌ها برای سلامت مردم خاورمیانه و اقتصاد آن‌ها است. بر اساس گزارش بانک جهانی، این پدیده سالانه ۱۳ میلیارد دلار برای اقتصاد منطقه هزینه دارد.

کارشناسان می‌گویند در حالی که طوفان‌های شن در این زمان از سال معمول هستند، اما اکنون با بسامد بی سابقه‌ای رخ می‌دهند.

عراق به طور ویژه‌ای آسیب دیده است و در بهار امسال تقریباً به صورت هفتگی شاهد طوفان بوده است. به گفته علی عطیه، استاد علوم جوی در دانشگاه مستنصریه در بغداد، در یک بهار معمولی حدود یک تا سه طوفان در ماه مشاهده می‌شود، اما حداقل ۹ طوفان بزرگ از آوریل در کشور رخ داده است که انتظار می‌رود بیشتر هم شود.

یک مقام عراقی در سال جاری هشدار داد که این کشور در حال حاضر به طور متوسط با ۲۷۲ روز غبارآلود در سال مواجه است که پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ به ۳۰۰ روز برسد.

محمد محمود، مدیر برنامه آب و هوا در مؤسسه خاورمیانه، به سی ان ان گفت: «آنچه در عراق اتفاق می‌افتد باید به عنوان یک علامت هشدار اولیه از آنچه می‌تواند در سایر بخش‌های منطقه رخ دهد در نظر گرفته شود.»

او می‌گوید که کشور‌های خلیج فارس به طور ویژه در برابر طوفان‌های گرد و فزاینده آسیب پذیرند و کشور‌هایی مانند مصر و لیبی نیز در معرض خطرند.

خسارت‌های وارده طیف گسترده‌ای را از محصولات کشاورزی ویران شده و ماشین آلات آسیب دیده گرفته تا بسته شدن بنادر و فرودگاه‌ها و ساعت‌ها پاکسازی جاده‌ها و سایر زیرساخت‌ها در بر می‌گیرد.

عواملی که باعث افزایش فراوانی طوفان‌ها می‌شوند پیچیده هستند. کارشناسان دمای سوزان و خشکی شدید، همراه با سال‌ها مدیریت ضعیف زمین و آب در کشور‌هایی مانند عراق و ایران را عامل افزایش بیابان‌زایی و فرسایش خاک می‌دانند. خاک سطحی خشک‌تر به این معنی است که منابع گرد و غبار بیشتری وجود خواهند داشت.

برخی از کارشناسان می‌گویند که سال‌ها جنگ نیز در تخریب زمین نقش داشته و منجر به افزایش منابع گرد و غبار شده است.

ایگور مالگراتی، مشاور آب و زیستگاه خاورمیانه در کمیته بین المللی صلیب سرخ (ICRC) گفت: «درگیری مسلحانه تأثیر زیادی بر محیط زیست، حکومت و جامعه داشته است».

اثرات تغییرات آب و هوایی تنها این مشکلات را تشدید خواهد کرد. دما در خاورمیانه دو برابر میانگین جهانی در حال افزایش است و مدل‌های آب و هوایی کاهش بارندگی را در برخی از بخش‌های کلیدی منطقه پیش‌بینی می‌کنند.

اما بخشی از این مشکل می‌تواند از جایی خیلی دورتر نیز سرچشمه بگیرد.

دیانا فرانسیس، رئیس آزمایشگاه علوم محیطی و ژئوفیزیک در دانشگاه خلیفه در امارات دریافته است که طوفان گرد و غبار بزرگ سال ۲۰۱۵ که عراق و بخش‌هایی از شبه جزیره عربستان را تحت تأثیر قرار داد به دلیل تغییرات در منطقه قطبی شکل گرفته بود.

او به سی‌ان‌ان گفت: «ذوب شدن یخ‌ها در قطب شمال دمای ایجاد شده بین منطقه قطبی و عرض‌های جغرافیایی میانی را کاهش می‌دهد و این باعث می‌شود سامانه‌های آب‌وهوایی به آرامی در منطقه ما حرکت کنند. همرفت [که منجر به طوفان‌ها می‌شود]اکنون می‌تواند طی چند روز اتفاق بیفتد، در حالی که قبلا، بدون تغییرات آب و هوایی، طی چند ساعت رخ می‌داد و می‌رفت.»

فرانسیس درباره مواجهه با این پدیده گفت: «واقعاً باید کاری برای افزایش عرضه آب برای این مناطق [در عراق]انجام شود. کار دیگری که باید امتحان کرد، کاشت مقداری پوشش گیاهی برای کاهش وسعت این مناطق خالی است که در معرض باد‌های شدید قرار دارند.»

در آوریل، عراق اعلام کرد که ده واحه در صحرای غربی خود را برای مبارزه با افزایش طوفان‌های گرد و غبار بازسازی خواهد کرد. اما بنا بر گزارش ها، بسیاری از این پروژه‌ها در گذشته به دلیل سوء مدیریت مالی متوقف شده اند.

در همین حال، عربستان سعودی متعهد شده است که ۱۰ میلیارد درخت در این کشور و ۴۰ میلیارد درخت دیگر در منطقه برای مبارزه با طوفان‌های شن و بیابان زایی بکارد. این کشور بزرگترین کویر شنی جهان را در خود جای داده است.

در سال ۲۰۱۶، موسسه مصدر امارات متحده عربی یک سیستم پیش‌بینی گرد و غبار با فناوری پیشرفته راه‌اندازی کرد که کشور‌های خاورمیانه می‌توانند از آن برای آماده شدن بهتر در برابر طوفان‌های بزرگ استفاده کنند.

اما کارشناسان معتقدند که باید اقدامات بیشتری انجام شود و اگر کشور‌ها به زودی اقدام نکنند، عواقب آن برای منطقه ویرانگر خواهد بود.

محمود هشدار داد: «آن‌ها در معرض این خطر قرار دارند که فصول طوفان گرد و غبار تابستانی عادی شوند. در درازمدت، اگر این سطح از تکرار و بزرگی ادامه یابد، در رابطه با سلامت عمومی در بیماری‌های تنفسی و مرگ‌ومیر‌ها و هزینه‌های هنگفت اقتصادی مواجه خواهید شد.»