پرورش مهارت‌های عاطفی قوی در کودکان

ناهید خان احمدی مشاور و روانشناس در یادداشتی اختصاصی برای میگنا نوشت انسان‌­ها همواره در حال رشد و تکامل هستند؛ این رشد و تکامل در طی دوره­‌های کودکی و بزرگسالی، هم از دید جسمی و هم از دید هیجانی اتفاق می‌­افتد. علاوه بر تغییرهای جسمی، کودکان با سرعت زیادی از دید هیجانی، عقلانی و اجتماعی رشد می­‌کنند.
اگر به کودکتان در پرورش‌دادن هوش هیجانی‌اش کمک کنید، مهارت­‌هایی به او آموخته­‌اید که در تمام مراحل زندگی برای او مفید خواهد بود.
چرا باید از رشد مهارت­‌های هیجانی حمایت کنیم؟
تحقیق‌های انجام شده در زمینه رشد هیجانی نشان می‌دهد که رابطه‌ای معنادار بین مهارت‌های هیجانی روابط صمیمی، عزت‌نفس زیاد و احساس شادی وجود دارد. برخی از این مهارت­‌ها همچون: خودتنظیمی ،خودآگاهیِ هیجانی و توانایی تشخیص احساس‌های دیگران است.
خودتنظیمی : توانایی فرد در بازبینی و مدیریت وضعیت احساسی و رفتاری خودش.
خودآگاهی هیجانی : توانایی فرد در درک احساس‌های خود و درک این‌که احساس‌های او چگونه بر رفتارش تأثیر می‌­گذارند.
تشخیص احساس‌های دیگران : این مهارت با موفقیت فرد و موفقیت دانشگاهیان و کارکنان در روابط اجتماعی، در ارتباط است. افراد دارای این توانایی، تمایل بیشتری به همدلی با دیگران دارند.
چگونه از رشد مهارت‌­های هیجانی حمایت کنیم؟
هر کودک مهارت­‌های هیجانی‌اش را به‌گونه‌ای متفاوت پرورش می‌­دهد. برخی از کودکان از سنین نسبتاً پایین دارای مهارت­‌های هیجانی قوی هستند؛ درحالی‌که برای دیگران پرورش این مهارت­‌ها ممکن است بیشتر طول بکشد. فاکتورهای دیگری مانند: خلق‌وخوی فردی و تفاوت‌­های فرهنگی نیز در توسعه این مهارت‌­ها تأثیرگذار هستند. با چشم‌پوشی از سطح رشدِ مهارت­‌های هیجانی کودک، والدین و پرستاران کودک با به‌کاربردن راهکارهای به اثبات رسیده زیر به پرورش مهارت­‌های هیجانی کودک کمک می‌کنند.
یاد بگیرید پاسخ­‌های هیجانی کودک را بشناسید:
شاید تشخیص برخی احساس‌های کودک آسان‌­تر از سایر احساس‌هایش شود. به‌عنوان ‌مثال: احساس لذت و خشم ممکن است واضح‌­تر از احساس خجالت، گناه و شرمندگی شود. زمانی که عواطف و احساس‌های کودک مخفی هستند، توجه به کلمه‌ها، زبانِ بدن و رفتار او بسیار مهم است؛ به این خاطر که این نکته‌ها سرنخی برای درک احساس‌های کودک شما است.
به کودکتان کمک کنید تا پاسخ‌­های هیجانی خودش را بشناسد:
زمانی که متوجه می‌شوید کودکتان احساس خاصی را تجربه می­‌کند، به او یاد بدهید این احساس را نام‌گذاری کند و دربارۀ اتفاق‌های احتمالی که باعث بروز این احساس در او شده‌­اند، گفت‌وگو کنید. این کار به کودک کمک می­‌کند تا بتواند انواع موقعیت­‌هایی را بشناسد که باعث ایجاد واکنش‌­های هیجانی خاصی در او می‌شود.
به کودکتان کمک کنید حس همدردی را در خود پرورش دهد:
شما با صحبت کردند درباره احساس دیگران در پریشان حالی، باعث پیشرفت حس همدردی[1] در کودک می‌شوید. راه دیگرِ کمک به تقویت حس همدردی در کودک، دیدن نقاط مشترک خودش با دیگران است. همچنین ملاقات با افراد مختلف و آموختن دربارۀ‌ آن­ها می‌تواند حس همدردی و به‌طورکلی مهارت­‌های هیجانی کودک را تقویت کند.
الگوی مناسب مهارت‌های هیجانی
مهارت‌­های هیجانی مناسب را توصیف کنید و توضیح دهید که خود شما چگونه حتی زمانی که برایتان مشکل است، احساس‌های خود را مدیریت می‌کنید. به‌عنوان‌ مثال: به او بگویید هنگامی‌که فردی در صف سوپرمارکت بدون رعایت نوبت از شما جلو می­‌زند چگونه احساس‌های مناسب از خود نشان می‌دهید. زمان کوتاهی با کودکتان دربارۀ‌ اهمیت حفظ آرامش در موقعیت‌­های ناامیدکننده صحبت کنید.
رشد هیجانی فرایندی است که از کودکی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه می­‌یابد. پدر و مادر و پرستاران به کودکان کمک می‌کنند راهکارهای گوناگونی را در خود پرورش دهند تا در آینده، بزرگسالانی با مهارت­‌های هیجانی قوی شوند؛ در نتیجه، آن‌ها توانایی خودتنظیمی و مدیریت احساس‌های خود را خواهند داشت؛ درحالی‌که مهارت­‌های هیجانی هر کودک با سرعت متفاوتی پرورش می­‌یابد، در نهایت سطح این مهارت‌­ها در همه کودکان در محدوده‌ای معمولی قرار خواهد گرفت؛ با این وجود، اگر رشد هیجانی کودکتان برای شما حائز اهمیت است، نگرانی­‌های خود را با پزشک متخصص اطفال یا متخصص سلامت روان، در میان بگذارید.