آسیب پذیری ضعف نیست

نجمه عبادتی مشاوره خانواده در یادداشتی اختصاصی برای میگنا نوشت از آغاز خلقت تا به امروز ،از گذشته دور تا آینده ی مجهول ، روزگار مملو از خوشی و ناخوشی ،سخت و آسان،غم و شادی بوده، هست و خواهد بود.
اینکه نیاکان ما در روزگاران دور،چگونه و با چه کیفیتی دربرابرحوادث طبیعی یا غم و مصیبت ُ بلا زیسته اند، در برابر جنگ ُ قحطی و سیل و زلزله بردبار بوده اند یا، بی تاب جامه دریده اند برما پوشیده است، گمان میرود آنانکه در مواجهه با ناملایمات، قدرت تاب آوری بالاتری داشته اند از کیفیت زندگی بهتر نیز برخوردار بوده اند.امروزه روانشناسان ومشاوران بر آن شدند تا با کوچینگ تاب آوری و ایجاد توانمندی در برای ارتقای سطح کیفیِ زندگی مراجعین، گامی موثر بردارند.
دراین مقاله ابتدا به تعریفی از تاب آوری میپردازیم و سپس با مفروضات آن آشنا میشوید.
مایکل نینان،روانشناس ،محقق و مولف انگلیسی میگوید:تاب آوری یعنی بکارگیریِ همه ی منابع روانی و معنوی و اجتماعی برای کنار آمدن سازگارانه با سختیها، هرقدر هم که طول بکشد و سر برآوردن از آنها به عنوان فردی قوی تر،داناتر و توانمندتر.
با توجه به تعریف بالا میتوان برداشت کرد که مدیریت افکار و رفتار در شرایط سختی یا بحرانی که تعادل زندگی را برهم خورده است،از مهمترین مفاهیم تاب آوری است.شرایط دشوار میتواند از چندساعت تا چندسال متغیر باشد.
الگوی مشخصی برای زمان بهبودی افراد پس از یک رویداد ناگوار وجود ندارد .اما بیشتر افراد تمایل دارند که پس از اتمام شرایط بحرانی سریعتر از حال روانی نامساعد خود رهایی یابند و به هر قیمتی به حالات روحی قبل از بحران خود برگردند، دراینصورت احتمال بروز اختلال هیجانی بیشتر میشود.
تاب آوری به منزله ی ظرفیت نامحدود برای جذب و تحمل هر نوع سختی و مشکل نیست، بلکه نوعی سازگاری و انعطاف پذیری در برابر فشار روانی وسختی ها چه با عوامل بیرونی (جنگ ،زلزله و ناامنی ..) و چه عوامل درونی ( بیکاری ،طلاق ، سو استفاده ی جنسی..)است.
میزان تاب اوری بستگی به نوع نگرش و نحوه ی پردازش ما در برابر رویدادها دارد و جالب است بدانید این مفهوم ویژگی ایستا و ثابتی ندارد. پس نمیتوان انتظار داشت اگر در سختی های گذشته قوی بوده اید ،الزاما اکنون نیز فردی مقاوم و تاب آور در برابر ناخشنودیها هستید.
توانایی های فردی،میزان حمایت اطرافیان، سلامت جسمانی و روانی ، شدت و طول مدتِ موقعیت ناخوشایندی که با آن مواجه هستید بر میزان تاب آوری و زمان بهبودی تاثیر بسزایی دارد.
همچنین بسته به اینکه شما چه وزنی به یک رویداد میدهید ، از نظر شما یک اتفاق چقدر بزرگ یاکوچک است، برچسب افراطی ِ سخت و مشقت آور استفاده میکنید یا به سادگی از کنار ماجرا میگذرید میتواند در تاب آوری موثر باشد. هرچه نگاه شما به رویداد موشکافانه تر و ذهنیت شما سختگیرتر باشد میزان تاب آوری شما ضعیف تر خواهد شد.
معمولا درشرایط سخت احساس آسیب پذیر بودن و سر درگمی باهم به سراغمان میایند ، بهتر است در این مواقع با کمک دیگران راه حلی سازنده و مفید برای رهایی از موقعیت ناخوشایند پیدا کنید.
تاب آوری از طریق یافتن شجاعت ،تحمل کردن ناراحتی و پایداری به وجود می آید که هیگینز ان را "تقلای موثر" می نامد.
یکی از باورهای نادرست درباره ی تاب آوری این است که انسانها در برابر مشکلات مداوم و یا پی در پی آنچنان قوی میشوند که تحت هیچ شرایطی از پا نمی افتند؛ اما به واقع بشر هرقدر هم که قوی و پرطاقت باشد بازهم در برابر سختی های پیش رو آسیب پذیر و غیرقابل پیش بینی است و این آسیب پذیر بودن نشانه ی ضعیف بودن نیست.
اگر فردی دربرابررویدادهای ناگوار همیشه مقاوم بود ،دلیل بر این نیست که در برابر مصائب پیش رو نیز حتما تاب آور خواهد بود اگر بدانیم تاب آوری در مسئله ای قابل انتقال و تعمیم به سایر رویدادها و مسائل دیگر زندگی نیست؛ بدنبال پیدا کردن راه حلی برای تاب اوری در پیشامدهای آینده میگردیم.
نکته ی قابل توجه اینست که برای تاب آور شدن بایستی به نگرش و ذهنیت جدید برسیم. ورود افکار منفی به ذهن ما اجتناب ناپذیر است اما کنترل خود و قبول کردن احساسات و رفتارهای ما که ناشی از نوع پردازش افکارمان است،نقش کلیدی و مهمی در میزان تاب آوری دارد.
بعضی مراجعان به اشتباه گمان میکنند تاب آوری یعنی درهرحال مثبت اندیش بودن و با یک خوش بینی غیر منطقی و افراطی با مسائل و چالشها روبرو شدن، در حالی که گاهی گزندها حاصل یک امید ِ واهی و خوش بینی پوشالی هستند.
با کوچینگ تاب آوری کمک میکنیم تا فرد با ذهنیت جدید توانمندتر از قبل مصمم برای خروج از سردرگمی ها، تعارضات و چالشها ،بتواند در سخت ترین شرایط راهی برای آینده ی روشن بیابد یا بسازد.
روانشناسان و مشاوران در کوچینگ تاب آوری نه به دنبال القای شادی ِاجباری،نه تزریق اُمید واهی، و نه تحمیلِ تحمل کردن درد و رنج در سکوت به مراجع نیستند؛بلکه آنان میکوشند تا مراجع به دنبال مدیریت هیجان های منفی( که گاها نادیده گرفته میشود ) برآید و در نهایت با انعطاف پذیری فکری اقدام به عمل سازگارانه کند.