فرار دختران افغان از دست طالبان برای ادامه تحصیل در ایران

به گزارش «پارسینه» به نقل از میدل ایست آی، اکنون بیش از هشت ماه است که دختران در افغانستان اجازه تحصیل در مکتب متوسطه را ندارند. در ابتدا که به دلیل آشفتگی ایجاد شده پس از خروج ایالات متحده در اوت ۲۰۲۱ و بازگشت طالبان به قدرت، دختران به مدت شش ماه از کلاس درس دور نگه داشته شدند، مکرراً به آن‌ها گفته می‌شد که با آغاز سال تحصیلی جدید در ماه مارس (اسفند/ فروردین) به مدرسه بازگردند.

اما روز چهارشنبه ۲۳ مارس، در حالی که هزاران دختر نوجوان در سراسر افغانستان به مکتب بازگشتند، طالبان در آخرین لحظه تصمیم خود را تغییر داد. نگهبانان طالبان که در خارج از مدارس مستقر شده بودند، مانع ورود آن‌ها شدند و دانش‌آموزان در حالی که گریه می‌کردند، کتاب در دست به خانه بازگشتند.

نیلوفر ۳۱ ساله که در هرات معلم است گفت: «آن‌ها به دختران نگاه می‌کردند و می‌گفتند: به خانه بروید. همین قدر درسی که خوانده اید هم برای شما کافی است.»

منابعی که در شهر مشهد با « میدل ایست آی » صحبت کرده اند گفتند که ثبت نام در مدارسی که پذیرای پناهجویان افغان هستند در شش هفته گذشته به ویژه برای دختران جوان افزایش یافته است.

مدیر یکی از این مدارس گفت که اگرچه تحصیل ممکن است عامل اصلی کشاندن مردم به سمت ایران نباشد، اما عامل مهمی است.

در ماه‌های اخیر، نیرو‌های مدعی بیعت با گروه داعش حملات متعددی را به مدارس، مراکز آموزشی و عبادتگاه‌ها در چندین ولایت افغانستان انجام داده‌اند.

این حملات در حالی صورت گرفته است که طالبان همواره ادعا می‌کرده پس از به قدرت رسیدن آن‌ها و پایان اشغالگری تحت رهبری آمریکا، امنیت به کشور بازخواهد گشت.

زینب سجادی، مدیر یک مدرسه غیردولتی برای پناهندگان افغان در مشهد، گفت که از زمان تسلط طالبان در تابستان گذشته، ثبت نام دانش آموزان بدون مدرک افزایش یافته است.

سجادی ۴۱ ساله گفت: ما صد‌ها دانش آموز جدید را پذیرفتیم. کلاس‌های درس ما کاملاً پر است. صندلی کافی نداریم. برخی از دانش‌آموزان سر کلاس می‌ایستند، برخی دیگر باید صندلی‌هایشان را به اشتراک بگذارند.»

سجادی گفت که مدرسه شروع به برگزاری سه شیفت کلاس در روز کرده است که معلمان به صورت داوطلبانه و بدون حقوق اضافی، ساعت‌های بیشتری درس می‌دهند.

اما سجادی می‌ترسد که هرچقدر هم تلاش کنند، برای برآورده کردن تقاضای بیش از اندازه زیاد کافی نباشد.

او گفت: «حتی اگر به تدریس در سه شیفت در روز ادامه دهیم و به ثبت نام دانش‌آموزان ادامه دهیم، هنوز هزاران دانش‌آموز دیگر نمی‌توانند به مدرسه بروند. آن‌ها باهوش‌ترین دانش آموزان مدرسه ما هستند. من می‌توانم ببینم که آن‌ها چقدر برای تحصیل اشتها دارند.»

به گفته سجادی، ۶۰ درصد دانش آموزان مدرسه اش دختران افغان اند.

اما سفر به ایران برای افغان‌ها با خطرات و مشکلاتی همراه است. پرداخت پول به قاچاقچیان برای انتقال به آن سوی مرز ممکن است برای هر نفر بیش از ۴۰۰ دلار هزینه داشته باشد، و با محدودیت‌های بانکی برای برداشت هفتگی، میلیون‌ها نفر بیکار، و کاهش شدید دستمزد از زمان بازگشت طالبان به قدرت، چنین هزینه‌هایی خارج از توان بسیاری از افغان‌ها است.

به همین دلیل و دلایل دیگر از جمله برخی برخورد‌ها در ایران، بعضی از شهروندان افغانستان ترجیح می‌دهند به مناطق انگشت شماری در کشورشان که هنوز تحصیل دختران آزاد است نقل مکان کنند.

یکی از این مکان‌ها مزار شریف، چهارمین شهر بزرگ افغانستان و مرکز استان شمالی بلخ است.

در آنجا، گفتگو بین مدارس و طالبان باعث شده است که دختران بتوانند به تحصیلات خود ادامه دهند. با این حال، مدارس در بلخ و جا‌های دیگر تهدید شده اند که در صورت امتناع از پیروی از قوانین سختگیرانه پوشش، بسته خواهند شد.

یک معلم در بلخ ماه گذشته به دیده بان حقوق بشر گفت: «شرایط حجاب روز به روز سخت‌تر می‌شود.»

او اضافه کرد: «آن‌ها جاسوسانی برای ضبط و گزارش دارند. اگر دانش‌آموزان یا معلمان قوانین سخت‌گیرانه حجاب خود را رعایت نکنند، بدون هیچ بحثی معلمان را برکنار و دانش‌آموزان را اخراج می‌کنند.»

یکی از مقرراتی که مقامات وضع کرده‌اند، تغییر لباس سنتی مدرسه با تونیک‌های بلند مشکی و روسری‌های سفید به سبک کشور‌های حاشیه خلیج فارس است که چهره دانش آموزان دختر را می‌پوشاند.

معلمان و دانش آموزان در مزارشریف اخیراً شاهد افزایش چشمگیر تعداد دختران مدارس دخترانه شهر بوده اند که از سایر ولایات وارد شده اند.

آمنه، ۱۷ ساله، گفت که خانواده اش در اوایل ماه آوریل از کابل به مزار نقل مکان کردند تا او بتواند تحصیلات خود را ادامه دهد. او گفت که خوش شانس است در این شهر خویشاوندانی دارد که می‌توانند به او و خواهران و برادرانش کمک کنند تا در مدارس آنجا ثبت نام کنند.

او گفت: «اگر عمه من معلم این مدرسه نبود، نمی‌توانستیم در مزار ثبت نام کنیم.»