اهداف سفر گزارشگر ویژه سازمان ملل به ایران/چرا گزارشگر ویژه حقوق بشر اصرار دارد به ایران سفر کند؟

به گزارش پارسینه، «آلنا دوهان»، گزارشگر ویژه سازمان ملل در این سفر ۱۱ روزه به بررسی آثار منفی اقدام‌های قهری یکجانبه بر بهره مندی مردم ایران از حقوق بشر می پردازد.

آلنا دوهان کیست؟

وی وکیل، محقق و پژوهشگر حقوق بین الملل اهل بلاروس است که در مارس ۲۰۲۰ به عنوان دومین گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد تاثیر منفی اقدام‌های قهری یکجانبه بر بهره مندی از حقوق بشر انتخاب شد.

این پژوهشگر پیش از انتخاب به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل، در مورد تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ونزوئلا و تحریم عربستان علیه قطر فعالیت می‎کرد.

«دوهان»، چهره‎ای آکادمیک و پژوهشی در بلاروس است که در زمینه حقوق بین الملل، حقوق تحریم‌ها، حقوق بشر، حقوق سازمان‌های بین المللی، حل و فصل اختلاف‌های بین المللی و حقوق بین الملل محیط زیست کار کرده است.

از ۱۵۰ عنوان کتاب و مقاله تالیفی «دوهان» در زمینه‌های مختلف حقوق بین الملل، چهار کتاب در زمینه حقوق بشر در موضوع‌های تحریم‌های هدفمند و جامع، اقدام‌های قهری یکجانبه، آزادی عقیده، حریم خصوصی، مبارزه با تروریسم، حق آموزش و تحریم‌های سازمان ملل هستند.

«دوهان» از سال ۲۰۱۳، به عنوان یک متخصص در میزگردهای مختلف در مورد تاثیر منفی اقدام‌های قهری یکجانبه بر بهره مندی از حقوق بشر که توسط شورای حقوق بشر و دیگر سازمان‌ها برگزار شده بود، شرکت می‎کرد.

نتیجه سفر دوهان به ایران چگونه اعلام می شود؟

«دوهان»، قرار است روز ۲۸ اردیبهشت برای تشریح سفر به ایران نشستی خبری داشته باشد و سپس گزارش نهایی خود از این سفر را در شهریور و مهر ۱۴۰۱ در پنجاه و یکمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه می‎کند.

وظایف و اختیارات گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور اقدام‌های قهری یکجانبه

بروز نگرانی‌هایی درباره آثار منفی اقدام‌های یکجانبه بر شهروندان در سراسر جهان سبب شد تا مامویت گزارشگر ویژه سازمان ملل در این مورد از سوی ایران به نمایندگی از جنبش غیرمتعهدها پیشنهاد شود.

شورای حقوق بشر سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۱۴ سازوکار و ماموریت گزارشگر ویژه بررسی آثار منفی اقدام‌های قهری یکجانبه بر بهره مندی افراد از حقوق بشر را طی قطعنامه ۲۷/۲۱ و Corr.1 به تصویب رساند.

این قطعنامه تاکید می‎کند که اقدام‌ها و قوانین قهری یکجانبه مغایر با حقوق بین الملل، حقوق بین الملل بشردوستانه، منشور و هنجارها و اصول حاکم بر روابط مسالمت آمیز بین کشورهاست و در درازمدت ممکن است به مشکلات اجتماعی و افزایش نگرانی در مورد کمک‌های بشردوستانه منجر شود.

هدف از تعریف ماموریت گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد تاثیر منفی اقدام‌های قهری یکجانبه بر بهره مندی از حقوق بشر، تاکید بر مشکلات و نارضایتی‌های ریشه‌دار در نظام بین‌الملل و به منظور تضمین چندجانبه‌گرایی، احترام متقابل و حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات است اما کشورهای غربی هر سال به این قطعنامه رای منفی می‎دهند.

ماموریت گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد تاثیر منفی اقدام‌های قهری یکجانبه بر بهره مندی از حقوق بشر شغلی بدون دستمزد است و دارنده این سمت عضوی از کارکنان سازمان ملل نیست.

نخستین گزارشگر ویژه سازمان ملل در این مورد، «ادریس جزایری» از الجزایر بود که از اول مه ۲۰۱۵ تا ۹ دسامبر ۲۰۱۹ این سمت را در اختیار داشت.
بیانیه ستاد حقوق بشر در واکنش به تصمیم شورای حقوق بشر در تمدید یکساله ماموریت گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران
سابقه فعالیت‌های دوهان در زمینه تاثیر منفی تحریم‌های یکجانبه

قطر
«دوهان» در نوامبر ۲۰۲۰ به مدت ۱۲ روز در قطر حضور داشت تا تاثیر تحریم‌های اعمال شده بر این کشور از سوی کشورهای همسایه اش را ارزیابی کرده و نتیجه را در چهل و هشتمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۲۱ ارائه کند.

وی در نشست مذکور بیانیه ای مقدماتی در انتقاد از تحریم‌ها علیه قطر ارائه کرد.

سوریه
«دوهان» در دسامبر ۲۰۲۰ بیانیه ای علیه تحریم‌های آمریکا علیه سوریه صادر و تاکید کرد که این تحریم‌ها می توانند مانع بازسازی زیرساخت‌های غیرنظامی سوریه شوند و از این طریق حقوق بشر مردم سوریه را نقض کنند.

ونزوئلا
«دوهان» به درخواست ۶۶ سازمان غیر دولتی ونزوئلا برای بررسی تاثیر مضر تحریم‌ها بر این کشور در ژانویه ۲۰۲۰ وارد این کشور شد.

وی در گزارش خود اعلام کرد که تحریم‌ها علیه ونزوئلا تاثیر قابل توجه و ویرانگری بر اقتصاد و جمعیت این کشور داشته است.

وی تاکید کرده بود که تعداد فزاینده تحریم‌های یکجانبه اعمال شده از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و دیگر کشورها مصائب اقتصادی و انسانی را در ونزوئلا تشدید کرده است و معافیت‌های بشردوستانه پر هزینه و ناکارآمد بوده‎اند.

اهداف سفر دوهان به ایران

نماینده ویژه سازمان ملل پیشتر طی سخنانی در مورد سفر خود به ایران، تاکید کرده بود که تمام تلاش خود را برای پوشش دادن همه طبقات و بخش‌های جامعه که تحت تاثیر اقدام‌های قهری یکجانبه شامل تحریم‌های ثانویه و پیروی بیش از حد از تحریم‌ها قرار گرفته‎اند، به کار می‎گیرد.

از دیگر موضوع‌هایی که «دوهان» بر توجه به آنها در سفر به ایران تاکید داشته، اثرات منفی اقدام‌های مذکور بر آسیب پذیرترین اقشار جامعه از جمله در موقعیت کنونی همه گیری کرونا و کاوش تجارب خوب، ابتکارها و سیاست‌هایی که منجر به کاهش و سازگاری با اثرات تحریم‌ها می شوند، بودند.

در کنار اهدافی که گزارشگر ویژه سازمان ملل از سفر به ایران دنبال می کند، این دیدار ابعاد و وجوه مثبتی دارد چرا که در سال‎های اخیر کشورمان به بهانه‌های واهی و در واقع با انگیزه‌های سیاسی به شکلی قابل ملاحظه هدف اقدام‌ها و تحریم‌های یکجانبه قرار گرفته است.

این سفر گامی موثر برای کشورمان در نمایاندن بیش از پیش آثار مخرب تحریم‌های یکجانبه آمریکا و غرب و احقاق حقوق مردم است.

ایران نیز به شکل مستند و مستدل پیامدهای تحریم‌های یکجانبه و ناقض حقوق بشری علیه خود را به نماینده سازمان ملل معرفی می‎کند.

از مهم ترین نقض های حقوق بشر ناشی از تحریم های یکجانبه علیه ایران می توان به تروریسم اقتصادی و همچنین تحریم دارویی به ویژه در میانه شیوع بیماری کرونا اشاره کرد که اوج ریاکاری آمریکا در ادعاهایش مبنی بر عدم مشمولیت صادرات دارو به ایران در چارچوب اعمال تحریم ها یاد کرد.