.svg)
۴ ویژگی اهل‌بیت برای نجات انسان‌ها از مهلکه‌های دنیا
پارسینه: حضرات ائمه معصومین علیهم السلام در فرازی از صلوات شعبانیه به‌مثابه کوهی استوار برای پناه شیعیان معرفی شدند.
صلوات شعبانیه یکی از ادعیه منسوب به حضرت امام علی‌بن الحسین السجاد علیه السلام است. آنچه در صلوات شعبانیه آمده، بیشتر تأکید بر جایگاه اهل‌بیت حضرت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام است. اهل‌بیت، گنجینه علم، محل رفت‌وآمد فرشتگان، جایگاه رسالت الهی و محل نزول وحی هستند. در فرازی از این مناجات می‌خوانیم "اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْکَهْفِ الْحَصِینِ وَ غِیاثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَکِینِ وَ مَلْجَإِ الْهارِبِینَ وَ عِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِینَ. "؛ یعنی خدایا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، پناهگاه محکم و فریادرس بیچارگان درمانده و پناه گریختگان و دستاویز استوار برای چنگ‌اندازان.
در عبارت اول این فراز اهل‌بیت علیهم السلام با تعبیر "کهف حصین" یاد شده‌اند، کهف در لغت به‌معنای غار و پناهگاه است، این مفهوم دارای ریشه‌ای قرآنی و برگرفته از داستان "اصحاب کهف" است. عبارت "حصین" به‌معنای استواری و استحکام بالا و صفت مشبّهه است و زمانی که به اسم مکانی تعلق می‌گیرد، به‌معنای جای محکم و استوار به‌کار می‌رود؛ بنابراین "کهف حصین" یعنی کوهی بسیار استوار است که برای فرد حصن و امنیت فراهم می‌کند.
در عبارت دوم این فراز، ائمه با عنوان "غِیاثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَکِینِ" یاد شده‌اند، غیاث از غَوْث به‌معنای یاری‌کننده است، مضطرّ هم به‌معنای فردی است که به‌شدت در اضطرار افتاده است و مستکین از مصدر اسْتکَانَة و به‌معنای فروتن و خوار است؛ همچنان که در آیه ۷۶ سوره مؤمنون می‌خوانیم «فَمَااسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ مایَتَضَرَّعُونَ» یعنی به پروردگارشان منقاد و خاضع نشدند و ناله نکردند، با این تعریف، اهل‌بیت علیهم السلام یاری‌کننده افرادی هستند که از شدت اضطرار دچار شکستگی و زبونی شده‌اند.
در عبارت بعدی اهل عترت را با عنوان "مَلْجَإِ الْهارِبِینَ" یاد می‌کنیم، ملجأ یعنی پناهگاهی که افراد به‌واسطه سختی‌ها و مصائب به آنجا پناه می‌برند. "لاجی" در ادبیات روز عرب به فردی می‌گویند که از کشور خود به‌علل سیاسى و ... میگریزد و به کشور دیگرى پناهنده میشود. (فرهنگ ابجدى، ص ۱۲۳)، هارب به‌معنای فرد گریزان است، در ادبیات عرب، وقتی می‌گویند "هرب الرجل" یعنی فردی که با ترس و لرز یا بدون ترس کوشید و فرار کرد و از آن سرزمین دور شد، می‌توان نتیجه گرفت "مَلْجَإِ الْهارِبِینَ" یعنی ائمه علیهم السلام پناهگاه و ملجأ شیعیان و محبانی هستند که از شدت مصائب و یا پستی‌های دنیا به حریم مقدس ایشان پناهنده شدند.
در فراز آخر، اهل‌بیت در جایگاه "عِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِینَ" هستند. عصمت از ریشه "عَصم" به‌معنای حفظ و نگهداری است، اعتصام از همین ریشه مشتق شده که به‌معنای درآویختن و دست‌یازیدن است؛ بنابراین عصمت معتصمین یعنی ائمه، نگه‌دارنده آن دسته از مؤمنینی هستند که به ریسمان ایشان چنگ زدند.
صلوات شعبانیه یکی از ادعیه منسوب به حضرت امام علی‌بن الحسین السجاد علیه السلام است. آنچه در صلوات شعبانیه آمده، بیشتر تأکید بر جایگاه اهل‌بیت حضرت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام است. اهل‌بیت، گنجینه علم، محل رفت‌وآمد فرشتگان، جایگاه رسالت الهی و محل نزول وحی هستند. در فرازی از این مناجات می‌خوانیم "اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْکَهْفِ الْحَصِینِ وَ غِیاثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَکِینِ وَ مَلْجَإِ الْهارِبِینَ وَ عِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِینَ. "؛ یعنی خدایا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، پناهگاه محکم و فریادرس بیچارگان درمانده و پناه گریختگان و دستاویز استوار برای چنگ‌اندازان.
در عبارت اول این فراز اهل‌بیت علیهم السلام با تعبیر "کهف حصین" یاد شده‌اند، کهف در لغت به‌معنای غار و پناهگاه است، این مفهوم دارای ریشه‌ای قرآنی و برگرفته از داستان "اصحاب کهف" است. عبارت "حصین" به‌معنای استواری و استحکام بالا و صفت مشبّهه است و زمانی که به اسم مکانی تعلق می‌گیرد، به‌معنای جای محکم و استوار به‌کار می‌رود؛ بنابراین "کهف حصین" یعنی کوهی بسیار استوار است که برای فرد حصن و امنیت فراهم می‌کند.
در عبارت دوم این فراز، ائمه با عنوان "غِیاثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَکِینِ" یاد شده‌اند، غیاث از غَوْث به‌معنای یاری‌کننده است، مضطرّ هم به‌معنای فردی است که به‌شدت در اضطرار افتاده است و مستکین از مصدر اسْتکَانَة و به‌معنای فروتن و خوار است؛ همچنان که در آیه ۷۶ سوره مؤمنون می‌خوانیم «فَمَااسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ مایَتَضَرَّعُونَ» یعنی به پروردگارشان منقاد و خاضع نشدند و ناله نکردند، با این تعریف، اهل‌بیت علیهم السلام یاری‌کننده افرادی هستند که از شدت اضطرار دچار شکستگی و زبونی شده‌اند.
در عبارت بعدی اهل عترت را با عنوان "مَلْجَإِ الْهارِبِینَ" یاد می‌کنیم، ملجأ یعنی پناهگاهی که افراد به‌واسطه سختی‌ها و مصائب به آنجا پناه می‌برند. "لاجی" در ادبیات روز عرب به فردی می‌گویند که از کشور خود به‌علل سیاسى و ... میگریزد و به کشور دیگرى پناهنده میشود. (فرهنگ ابجدى، ص ۱۲۳)، هارب به‌معنای فرد گریزان است، در ادبیات عرب، وقتی می‌گویند "هرب الرجل" یعنی فردی که با ترس و لرز یا بدون ترس کوشید و فرار کرد و از آن سرزمین دور شد، می‌توان نتیجه گرفت "مَلْجَإِ الْهارِبِینَ" یعنی ائمه علیهم السلام پناهگاه و ملجأ شیعیان و محبانی هستند که از شدت مصائب و یا پستی‌های دنیا به حریم مقدس ایشان پناهنده شدند.
در فراز آخر، اهل‌بیت در جایگاه "عِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِینَ" هستند. عصمت از ریشه "عَصم" به‌معنای حفظ و نگهداری است، اعتصام از همین ریشه مشتق شده که به‌معنای درآویختن و دست‌یازیدن است؛ بنابراین عصمت معتصمین یعنی ائمه، نگه‌دارنده آن دسته از مؤمنینی هستند که به ریسمان ایشان چنگ زدند.
ارسال نظر