کافئین روان گردانی متداول

 شیرین احمد پناه روانشناس بالینی در یادداشتی اختصاصی برای میگنا نوشت : کافئین ماده روانگردانی است که باعث تغییرات جسمانی میشود.کافئین همچنین در برخی رفتارهای اجتماعی نقشی محوری دارد،قهوه و چای اساس بسیاری از مراودات با دوستان و خانواده را شکل می دهند و همچنین وسیله ای برای فاصله گرفتن از یک روز کاری پر مشغله هستند.
قَهوه نوشیدنی رایج است که از دانه‌های بوداده و آسیاب‌شدهٔ گیاهی به همین نام به‌دست می‌آید. گیاه قهوه بومی مناطق نیمه‌گرمسیری آمریکا و جنوب و جنوب شرقی آسیا است،کافئین مانند شکل های دیگر اعتیاد به مواد است و به ما نشان می دهد که چگونه ماده ای می تواند مضر باشد کافئین همچنین نشان می دهد که چگونه فرایندهای مختلف یادگیری در همه رفتارهای اعتیادی نهفته اند.در این مطالعه ابتدا بیان میشود که کافئین چیست و چگونه بر بدن ما اثر می گذارد،سپس اثر کافئین بر عملکرد،خلق و سلامت جسمانی توضیح داده می شود.

 کافئین و کاربرد آن:
کافئین،که به عنوان" تری متیل اکستین1،3،7 " شناخته میشود،در ابتدا بعد از استعمار اروپا در قرون هفدهم و هجدهم به وفور در دسترس قرار گرفت.
کافئین عمدتا از طریق چای،قهوه،نوشابه یا نوشیدنی های انرژی زا مصرف می شود،اما در شکلات و برخی مسکن ها نیز وجود دارد در مورد بیشتر افراد اولین رویارویی با کافئین زمانی است که هنوز در رحم مادر هستند،چرا که کافئین می تواند از جفت عبور کند.
در دوره کودکی استفاده از آن از طریق مصرف نوشیدنی های غیر الکلی ادامه می یابد و در دوره نوجوانی و اوایل بزرگسالی تحکیم می شود.پس از این زمان الگوهای مصرف تمایل به تثبیت و تداوم در طول زندگی دارند.
در سراسر جهان بیش از 80 درصد مردم به طور روزانه کافئین مصرف می کنند و استفاده ی آن فارغ از سن،جنس،موقعیت جغرافیایی و فرهنگ،به مراتب بیشتر از هر ماده دیگری از جمله نیکوتین،الکل،حشیش و کوکائین عمومیت دارد.
کافئین نقش اجتماعی نیرومندی دارد و توجیه و اساسی برای بسیاری از تعاملات اجتماعی فراهم می آورد.
کافئین همچنین دارویی روان گردان است که بر نحوه عملکرد ما اثر می گذارد .پس از مصرف ،کافئین به سرعت در سراسر بدن پخش شده و در حدود20 دقیقه از معده پاک می شود،سطوح خونی آن در 40 تا 60 دقیقه به نقطه اوج می رسد.
در بزرگسالان نیمه عمری در حدود پنج ساعت دارد،به این معنی که مصرف روزانه سه یا چهارفنجان،سطح آن را در بیشتر زمان بیداری فرد فعال نگه می دارد کافئین اعتیادآور است و مصرف مکرر باعث وابستگی جسمی می شود که منجر به علائم ترک رفتاری،فیزیولوژیکی و ذهنی از جمله خواب آلودگی،بی حالی،سردرد و کاهش عملکرد روانی- حرکتی مانند تمرکز و زمان واکنش می شود
مصرف کافئین دو معنی مهم برای سلامت دارد
اول اینکه افراد از طریق منافع مورد انتظار روی خلق و عملکرد،انگیزه مصرف کافئین را پیدا می کنند.
دوم اینکه پژوهش ها اثرات بسیار مضر آن بر سلامت جسمی را برجسته می سازند.

عملکرد  و خلق:
کسانی که کافئین مصرف میکنند،در مورد اینکه کافئین چه اثراتی بر آنها می گذارد،بر دو احتمال تاکید دارند. آنها بر این باورند که کافئین خلق آنها را افزایش می دهد .دوم اینکه معتقدند کافئین عملکرد آنها را به خصوص از طریق بیدار نگه داشتن آنها افزایش میدهد.پژوهش ها به بررسی صحت و سقم این اثرات مورد انتظار پرداخته اند.برخی مطالعات مصرف کنندگان را با غیر مصرف کنندگان،برخی دیگر افراد را قبل و بعد از مصرف مقایسه کرده اند.اما چنین رویکردهایی مشکلات روش شناسی دارند.جیمز و همکارانش (جیمز و راجرز،2005) طرح های تجربی قوی تری به شکل دوسر کور و کنترل دارونما به کار بردند.
نتایج این مطالعات از فرضیه ترک معکوس (یاعکس العملی) حمایت قابل توجهی می کند: مصرف کافئین در واقع خلق و عملکرد را تنها در شرایط پرهیز شبانه از کافئین بهبود میبخشد.پرهیز شبانه باعث یک کمبود اولیه می شود.
بر این اساس اگر افراد کافئین مصرف نکنند،کمبودی هم وجود نخواهد داشت تا بخواهند با نوشیدن بیشتر آن را بر طرف کنند.در حقیقت جیمز و همکارانش (2010)اخیرا در مطالعه موفقیت تحصیلی ،اثر مصرف کافئین را در 7377 نوجوان ایسلندی بررسی کردند و نتیجه گرفتند که مشکلات در پیشرفت تحصیلی که معمولا به سیگار کشیدن و مصرف الکل نسبت داده می شود در واقع توسط مصرف نیکوتین به وجود می آید.به علاوه نتایج نشان داذ که دلیل این امر می تواند این باشد که کافئین باعث خواب آلودگی در طول روز میشود که به نوبه خودبر پیشرفت تحصیلی تاثیز می گذارد.از این شواهد چنین بر می آید که بر خلاف تصور رایج ،کافئین محرک روانی نیست و تنها در کسانی دارای منافع خلقی و شناختی است که ترک را تجربه می کنند
 بیماری قلبی-عروقی و فشار خون:
دومین حوزه پژوهشی اصلی مرتبط با اثر کافئین بر سلامت جسمی،بیماری قلبی-عروقی است.شواهد این موضوع از اثرات حاد و مزمن کافئین بر فشارخون و داده های همه گیر شناسی در مورد مصرف کافئین و بیماری قلبی-عروقی به دست می آید فشارخون دلالت مستقیم بر بیماری قلبی -عروقی،سکته مغزی و حملات قلبی دارد و مطالعات قاطعانه نشان میدهند که کافئین فشارخون را در مردان و زنان همه سنین فارغ از مشکلات سلامتی قلبی یا فشارخون بالا،به شدت افزایش می دهد(جیمز1997) افزایش ها بین5تا15mm سیستولیک و 5تا10mm جیوه دیاستولیک در نتیجه مصرف روزانه متوسط هستند.
به علاوه ، این افزایش فشارخون به افزایش ناشی از دیگر عوامل مانند سیگار و استرس اضافه میشود.
پژوهش ها همچنین نشان میدهند که در طول زمان به جای شکل گیری تحمل نسبت به کافئین ،اثرات حاد کافئین بر فشارخون باقی می ماند.همچنین به نظر می رسد کافئین بر فشارخون اثرات مزمن هم داشته باشد هر چند شواهدمربوط این موضوع از قطعیت کمتری بر خوردار است.
داده های همه گیری شناسی:
بیش از صد مطالعه همه گیر شناسی بزرگ نیز ارتباط بین کافئین و سلامت را در جمعیت به جای سطح فردی بررسی کرده اند و نتیجه گیری کلی این است که کافئین برای کارکرد قلب و عروق بد است.اما این مطالعات مشکلاتی دارند،از جمله اندازه گیری مصرف کافئین که موجب یافته های متناقض شده است.
به نظر برخی نویسندگان این تناقض ها نشان میدهند که کافئین مضر نیست،در حالی که به نظر سایرین این تناقض ها به علت خطای اندازه گیری است و اثرات آن بر،سلامت حتی ممکن است بیشتر از یافته های موجود در ادبیات پژوهشی باشد (جیمز2011)به همین صورت ،مطالعات همه گیری شناسی ارتباط بین کافئین و سطح فشارخون جمعیت را هم بررسی کرده اند.بازهم در ادبیات پژوهشی تناقض وجود دارد،اما واضح است که افراد نسبت به کافئین " "تحمل" نشان نمیدهند و به همین دلیل استفاده مکرر باعث دوره های مکرر فشارخون بالا میشود، که بطور کلی باعث افزایش فشارخون در جمعیت می شود،که به نوبه خود اثرات منفی بر سلامت دارد .
دیگر ابعاد سلامت:
بطور کلی در مورد تاثیر کافئین بر سرطان ها نتایج ناهمسانی وجود دارد، هر چند در شرایط آزمایشگاهی نشان داده شده که کافئین تحت شرایط خاصی سرطان زا است شواهد متقاعد،کننده تر مصرف کافئین را با سقط جنین ،وزن کمتر در هنگام تولد و واکتش های نامساعدبه برخی از داروها مرتبط می داند.
نوشیدن کافئین به عنوان رفتاری اعتیادی:
کافئین دارای خواص روان گردانی است و به عنوان یک دارو در بدن ما عمل می کند.انگیزه افراد برای مصرف کافئین به تاثیر آن بر عملکرد و خلق بر میکردد،اما پژوهش ها نشان میدهند که  این منافع در واقع جبران اثرات منفی علائم ترک هستند .
با این حال ،نوشیدن کافئین رفتاری آموخته شده نیز هست چراکه افراد قهوه را به عنوان بهانه ای برای گفتگو ("بیرون رفتن برای قهوه خوردن")، با تعاملات اجتماعی یا با پایان وعده غذایی متداعی می کتند.آنها همچنین بر اساس تجارب قبلی خود،انتظار نتایج مثبت را نیز حفظ میکنند.
بنا بر این نوشیدن کافئین از طریق تمام شیوه هایی که رفتارهای دیگر آموخته می شوند،آموخته می شود،از طریق یادگیری تداعی ،تقویت و الگوگیری. کافئین مثال خوبی از یک ماده اعتیاد آور است که مولفه یادگیری اجتماعی نیرومندی نیز در حفظ و توقف آن نقش دارد.

منبع: میگنا