گردش در خانه‌های تاریخی تهران

اگر گشتی در خیابان‌های مرکز شهر تهران بزنید، با بافت جذاب، ولی قدیمی خانه‌ها مواجه می‌شوید. در اغلب این کوچه و خیابان‌ها خانه‌های ویلایی یک، دو یا نهایت سه طبقه‌ای دیده می‌شوند که یا همچنان مانند گذشته خود باقی مانده اند یا بازسازی و مرمت شده اند.

بسیاری از این منازل هم با تغییر کاربری به موزه، رستوران، کافه یا حتی هاستل تبدیل شده اند. در این مطلب قرار است نمونه‌هایی از خانه های تاریخی تهران را میان تور‌های تهران گردی چیدانه مشاهده کنید که با تغییر کاربری بعد از بازسازی روبرو بوده اند:

خانه های تاریخی تهران؛ پهلوانان نمی‌میرند!

• کاربری جدید: مهمانسرا (هاستل)
• موقعیت محله: سه راه امین حضور
• سال ساخت: ۱۲۷۰
• بازسازی شده در سال ۱۳۹۵

معماری خانه تاریخی پهلوان رزاز مربوط به دوران قاجاری و اواخر آن است که خاندان شجاعت آن را در سال ۱۲۷۰ خریداری می‌کند و تا سال ۱۳۲۰ در آن ساکن می‌شوند. این خانه دارای هر دو بخش اندرونی و بیرونی بوده که نزدیک به صد سال پیش بنا به دلایل نامشخص بین این بخش دو یک تیغه کشیده می‌شود و قسمت اندرونی آن در اختیار خانواده دیگری قرار می‌گیرد. در واقع قسمتی که اکنون به هاستل آرین تبدیل شده، همان فضای بیرونی ساختمان است.

بازسازی و مرمت خانه در مرداد سال ۱۳۹۵ زیر نظر مهندسان با تجربه مرمت آثار و بنا شروع شد و بخش طراحی و نظارت آن بر عهده آقای خوش نگار و قسمت اجرای بر عهده آقای خانی بوده است. در نهایت بعد از دو سال و نیم مرمت و بازسازی، خانه در قسمت‌های مختلف به ۴۴ تخت برای پذیرایی از گردشگران خارجی در محله تاریخی تهران قدیم مجهز شد.

خانه دبیرالملک از قدیمی‌ترین خانه های تاریخی تهران

• کاربری جدید: خانه تاریخی
• موقعیت محله: سرچشمه
• سال ساخت: ۱۲۴۰
• بازسازی شده در سال ۱۳۸۴

خانه دبیر الملک یکی از خانه های تاریخی تهران می‌باشد که در محله قدیمی و معروف باغ امین که از محلات با اهمیت عودلاجان است، قرار گرفته و بعد‌ها به دلیل ساخت این عمارت توسط میراز محمد حسین فراهانی که مشهور به دبیرالملک بود، به همین نام یعنی کوچه میرزا نصیرالدوله خان دبیرالملک تغییر نام داد. پلان خانه دبیر الملک به شکل مستطیل و در راستای شمالی - جنوبی است.

نقش و رنگ پنجره‌های ارسی تالار شاه نشین خانه روی فرش‌های چشم نواز دستباف ایرانی می‌افتد. تاقچه‌های ایرانی که با وسایلی هم، چون چلچراغ، ساز‌های ایرانی، تنگ‌های گل یا تابلو‌های نقاشی و خطاطی ایرانی پر شده از دیگر ویژگی‌های معماری داخلی این ملک بعد از بازسازی است.

عمارت روشنان

• کاربری جدید: کافه، گالری و کتاب فروشی
• موقعیت محله: دزاشیب
• سال ساخت: دوره قاجار
• بازسازی شده در دهه ۱۳۹۰

عمارت روشنان یکی دیگر از خانه های تاریخی تهران می‌باشد که تبدیل به کافه گالری شده است. بازسازی اصلی ساختمان در زمان سکونت یکی از نوادگان آقای انوار و سپس اجاره ساختمان توسط یک هنرمند و تبدیل آن به یک گالری هنری انجام شده است. در بازسازی این خانه در کنار حفظ شکل قدیمی ساختمان، تغییر شکل باغ به حیاط و ایجاد محوطه نیز صورت می‌گیرد.

بازسازی جدید کافه روشنان نیز با هدف حفظ شکل قدیمی ساختمان و هویت آن آغاز شد به گونه‌ای که بنا به گفته کادر کافه روشنان کمی دشوار است، چون همه بازسازی‌ها با هدف حفظ ویژگی‌های معماری و تزیینی عمارت صورت پذیرفت. حیاط این عمارت با درخت‌های قدیمی در کنار باغچه‌های پر از گل‌های بنفشه و گل سرخ به اسم حیاط سایه شناخته می‌شود.

خانه های تاریخی تهران در خیابان های قدیمی

• کاربری جدید: کتاب فروشی و کافه (کافه کتاب ققنوس)
• موقعیت محله: انقلاب
• سال ساخت: ۱۳۳۴
• بازسازی شده در سال ۱۳۹۵

قبل از خرید این ساختمان توسط انتشارات ققنوس، این خانه هفت مالک در دوره‌های مختلف داشته که هر کدامشان به سلیقه خود تغییراتی در اجزای داخلی ساختمان انجام دادند. در سال ۱۳۷۷ این خانه توسط ققنوس خریداری شد و در نقش انبار کتاب به حیات خودش ادامه داد. در سال ۱۳۹۵ که نیاز به داشتن فضایی برای نمایش آثار ققنوس، برگزاری مراسم رونمایی کتاب و جشن امضا و همچنین جلسات نقد و بررسی کتاب ما را به فکر بازسازی این ساختمان قدیمی انداخت.

فرش قدیمی که در کافه کتاب ققنوس بین قفسه‌ها پهن شده، توانسته فضایی گرم را در کنار گلدان‌های بزرگ دو درختچه زیبا بوجود بیاورد. تابلو‌های نقاشی مدرن ایرانی، روشنایی‌های دیوار، نورپردازی ساختمان و به طور کلی تزیینات داخلی ساختمان با توجه به فعالیت مجموعه بین سبک مدرن و کلاسیک انتخاب شده است.

به دنیا آمدن ۱۳۰۷

• کاربری جدید: کافه (کافه خانه 1307)
• موقعیت محله: فردوسی
• سال ساخت: ۱۳۰۷
• بازسازی شده در دهه ۱۳۹۰

تمام در‌ها و پنجره‌های این ساختمان که یکی از خانه های تاریخی تهران است همه مربوط به زمان گذشته هستند که تنها تمیزکاری و اصلاح شدند. البته تمامی میز‌های این مجموعه از قاب‌های قدیمی در و پنجره‌های این خانه است که یکبار در بازسازی دکوراسیون منزل و در گذشته این ساختمان توسط صاحب خانه تعویض شدند.

اتاق خوش نشین به خاطر وجود مبل‌های راحت که مربوط به همین خانه بود، نامگذاری شد. این فضا اتاق پذیرایی از مهمان‌ها و محل دورهمی اعضای خانواده بوده است. در زمان بازسازی چارچوب مبل‌ها تعمیر و نوسازی و روکش مبل‌ها هم با پارچه‌های جدید و نزدیک به آن زمان جایگرین شد. این فضا در حال حاضر یکی از اتاق‌های دلباز و مورد علاقه مشتری‌های کافه ۱۳۰۷ است.

خانه های تاریخی تهران؛ خانه سیمین

• کاربری جدید: موزه (خانه موزه سیمین و جلال)
• موقعیت محله: دزاشیب
• سال ساخت: ۱۳۳۱
• بازسازی شده در دهه ۱۳۹۰

در شهریور سال ۱۳۳۱ جلال آل احمد تصمیم به ساختن خانه‌ای در زمینی که وزارت فرهنگ آن زمان در شمیران به او داده بود می‌کند. خانه جلال و سیمین مربوط به دوره پهلوی دوم است و در این بیشتر ساختمان‌ها دارای طاق ضربی هستند و تیر آهن جزو مصالح اصلی ساختمان می‌شود.

در روند بازسازی، سقف خانه به دلیل خرابی کلاف‌ها و آسیب به خاطر موریانه‌ها با چوب‌های مرغوب جایگزین شده، اما در قسمت‌های دیگر خانه بیشتر مرمت فضای داخلی انجام گرفته است. مثلا در اتاق جلال و جدار‌ها استحکام بخشی وجود دارد، به دلیل رطوبت زیاد کف منزل کاملاً برداشته شد و با کمک زهکش کانال‌هایی برای انتقال رطوبت قرار گرفته است. تمام وسایلی که در خانه می‌بینید متعلق به این زوج نویسنده یعنی سیمین دانشور و جلال آل احمد است.

مرمت خانه تاریخی کاظمی

• کاربری جدید: موزه
• موقعیت محله: عودلاجان
• سال ساخت: ۱۳۳۱
• بازسازی شده در سال ۱۳۸۶

خانه کاظمی با نام جدید خانه موزه تهران قدیم متعلق به سید به میرزا سید کاظم پسر سید میرزا هدایت الله تفرشی مستوفی اصطبل ناصرالدین شاه است. سطح نمای خارجی این خانه آجرکاری ساده دارد که در نزدیک بام با گل‌های درشت گچی تزیین می‌شود.

شاه نشین قسمت اصلی باقی مانده از عمارت کاظمی است که به ارتفاع یک و نیم متر بالاتر از حیاط قرار گرفته است. زیرزمین سرای کاظمی با آجر کاری ظریف و نفیس خود از طرف شهرداری به موزه مردم شناسی تهران اختصاص پیدا کرده است. شهرداری تهران عکس‌هایی از تهران قدیم، و یک گالری کوچک از دوربین‌های عتیقه و قدیمی را در سراسر تالار به نام تماشاخانه برای بازدید عموم قرار داده است.

در این مقاله با معرفی تعدادی از خانه های تاریخی تهران همراه شما بودیم. اگر به دکوراسیون داخلی خانه‌های قدیمی علاقمندید، می‌توانید به وبسایت چیدانه مراجعه کنید و با جستجوی عبارت مربوطه در بخش مجله، گشتی در این خانه‌ها بزنید. اگر هم خانه ای قدیمی دارید و به فکر بازسازی‌ هستید، برای کمک گرفتن از شرکت‌های مربوطه برای بازسازی و دکوراسیون به اهالی فن مراجعه کنید.

منبع : یوتراوز