قلعه رودخان ، مستحکمترین دژ گیلان، بر بلندای فومن
پارسینه: قلعه رودخان یا قلعه حسامی نام قلعهای است متعلق به دوره امپراتوری ساسانی که بر فراز ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن در روستای رودخان ساخته شده و ۲٫۶ هکتار مساحت و ۶۵ برج و بارو و دیواری به طول ۱۵۰۰ متر دارد.
قلعه رودخان کجاست؟
قلعه رودخان یکی از جاهای دیدنی فومن در استان سرسبز و خوش آب وهوای گیلان است. این قلعه تماشایی در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن در نزدیکی روستای رودخان، بر فراز ارتفاعات جنگلی منطقه حیدرآلات و در میان جنگلی انبوه جای گرفته است. ارتفاع قلعه رودخان از سطح دریا بین ۶۵۵ تا ۷۱۵ متر است.
قلعه رودخان
اگر تصمیم گرفتید از سمت فومن رهسپار قلعه رودخان شوید مسیر قلعه رودخان این گونه است که با عبور از روستاهای ملسکام و سیدآباد و پس از طی مسافت تقریبی ۲۱ کیلومتر از فومن، به پارکینگ قلعه رودخان میرسید. بعد از آن ۱/۵ تا دو کیلومتر باقی مانده تا صعود به قلعه را باید پله نوردی کنید و از پلههای تعبیه شده بالا بروید.
معرفی قلعه رودخان
اسم قلعه که میآید بی اختیار آدمی به یاد مکانی ترسناک و اسرارآمیز میافتاد. پیرامون قلعهها نیز گاهی داستانهای عجیب و غریبی گفته میشود که شاید این داستانها بی ارتباط با ساختار این مکانها و کاربردشان نباشد؛ چون قلعهها دژهای محکم و استواری هستند که برای دفاع در برابر حمله دشمنان ساخته میشدند و طراحب آنها به گونهای بود که تسخیرناپذیر باشند. معمولا هم بر فراز کوهها و ارتفاعات بنا شده اند. قلعه رودخان فومن نیز یکی از همین قلعهها است که به خاطر داشتن همین ویژگی ها، مردم باور به وجود جن و ارواح در قلعه رودخان دارند. اما شاید اگر به سراغ این مکانهای به ظاهر مخوف بروید و از نزدیک با سرگذشت و داستان زندگی آنها آشنا شوید، نظرتان عوض شود.
دلیل نام گذاری قلعه رودخان
در نزدیکی قلعه رودخان و در سمت راست آن رودخانهای به نام رخون جریان دارد به همین دلیل به این قلعه رودخان گفته میشود. مردمان محلی این منطقه به آن قله رخون و به طور رسمی قلعه رودخون میگویند. البته ناگفته نماند در گذشته قلعه رودخان با نام دژ رودگان یا روگان شناخته میشده؛ یعنی «دژی در کنار رود» و به مروز زمان به رودخان تغییر پیدا کرده است. همچنین از آن جایی که این قله روی پهنه بین دو قله با ارتفاعات مختلف بنا شده، تعداد زیادی پله در داخل قلعه برای دسترسی به قسمتهای مختلف آن ساخته شده است که باعث شده این مکان به عنوان قلعه هزار پله نیز شناخته میشود. حسامی، سکسار، سگسار و سگسال نیز از دیگر اسامی این قلعه اعجاب انگیز است.
تاریخچه قلعه رودخان
قلعه رودخان با وجود عظمتی که دارد تا سال ۱۸۳۰ میلادی ناشناخته بود تا اینکه در این سال، آلکساندر بوریکو خوچکو Aleksander Borejko Chodźko؛ محقق ایران شناس لهستانی، زمانی در نوشتههای خود به آن اشاره کرد. وی درباره قلعه رودخان چنین نوشته است:دژی است بر بالای کوهی در قسمت علیای رودخانهای به همین نام، بام آن سنگی است و طرفین ورودی دارای دو برج دفاعی مستحکم است و بر کتیبه سردر ورودی آن حک شده است که این قلعه برای نخستین بار در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام الدین امیر دباج بن امیر علاءالدین اسحق تجدید بنا شده است. کتیبهای که خوچکو به آن اشاره میکند بر بالای دروازه ورودی نصب بوده است و تنها سند تاریخی قلعه رودخان محسوب میشود. این کتیبه را در موزه گنجینه رشت میتوانید ببینید. همچنین، در مورد قدمت قلعه رودخان باید گفت که نظرات متعددی بیان شده و هنوز به طور قطع مشخص نیست که متعلق به چه دورانی است. برخی معتقدند که بنای اولیه مربوط به عصر ساسانیان یا اوایل دوره اسلامی است. در زمان سلجوقیان این مکان مرمت و بازسازی شده و حتی یکی از پایگاههای اسماعیلیان بوده است. قلعه رودخان مرکز فرمانروایی بسیاری از فرمانروایان گیلان و رشت نیز بوده و تا دوره زندیه از آن استفاده شده است؛ چنانچه هدایت خان، حاکم فومن نیز در سال ۱۱۷۵ هجری قمری در زمان قیامش علیه کریم خان، به تعمیر این قلعه پرداخت.
قلعه رودخان چند پله دارد؟
قلعه رودخان در حدود ۱۶۰۰ پله دارد که جدید هستند و برای گردشگران ساخته شده اند. پلههای اصلی در طی کاوشهای باستان شناسی در امتداد دیوارها و برجها از زیر خاک بیرون کشیده شده است که تعداد آنها به ۹۳۵ پله میرسد؛ برای همین این مکان به قلعه هزار پله معروف است.
معماری قلعه رودخان
قلعه رودخان با ۶/۲ هکتار مساحت، حدود ۵۰۰ متر طول دارد که در برخی نقاط عرضی متفاوت دارد. بلندی برج و باروهای آن نیز به ۱۵۰۰ متر میرسد. مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه آجر و سنگ است. این قلعه به طور کلی از دو قسمت ارگ و قورخانه تشکیل شده که ارگ محل شاه نشین قلعه رودخان و حرم سرا و قورخانه محل فعالیتهای نظامی و زندگی سربازان بوده است. ارگ در قسمت غربی در دو طبقه و از آجر ساخته شده و قراول خانهها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنههای متعدد بر اطراف قلعه مسلط هستند. چون قلعه روی دو قله بنا شده به سه بخش شرقی، میانی و غربی تقسیم شده:
بخش شرقی
این قسمت که با دروازهای از سایر قسمتها جدا میشود روی یک تپه ۶۷۰ متری قرار دارد و بیشتر بناهای آن جنبه نظامی دارد و شامل دروازه ورودی، زندان، در اضطراری و تعدادی واحد مسکونی و دو برج بزرگ است.
بخش میانی
قسمت میانی در پایینترین سطح قلعه قرارگرفته دروازهی اصلی را در بردارد.
بخش غربی
نهایتا قسمت غربی که روی شیب تند کوه بنا شده است شامل بخشهایی نظیر دروازهی ورودی، آب انبار، آبریزگاه، سردخانه، شاه نشین و تعدادی واحدهای مسکونی است.
قلعه رودخان یکی از جاهای دیدنی فومن در استان سرسبز و خوش آب وهوای گیلان است. این قلعه تماشایی در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن در نزدیکی روستای رودخان، بر فراز ارتفاعات جنگلی منطقه حیدرآلات و در میان جنگلی انبوه جای گرفته است. ارتفاع قلعه رودخان از سطح دریا بین ۶۵۵ تا ۷۱۵ متر است.
قلعه رودخان
اگر تصمیم گرفتید از سمت فومن رهسپار قلعه رودخان شوید مسیر قلعه رودخان این گونه است که با عبور از روستاهای ملسکام و سیدآباد و پس از طی مسافت تقریبی ۲۱ کیلومتر از فومن، به پارکینگ قلعه رودخان میرسید. بعد از آن ۱/۵ تا دو کیلومتر باقی مانده تا صعود به قلعه را باید پله نوردی کنید و از پلههای تعبیه شده بالا بروید.
معرفی قلعه رودخان
اسم قلعه که میآید بی اختیار آدمی به یاد مکانی ترسناک و اسرارآمیز میافتاد. پیرامون قلعهها نیز گاهی داستانهای عجیب و غریبی گفته میشود که شاید این داستانها بی ارتباط با ساختار این مکانها و کاربردشان نباشد؛ چون قلعهها دژهای محکم و استواری هستند که برای دفاع در برابر حمله دشمنان ساخته میشدند و طراحب آنها به گونهای بود که تسخیرناپذیر باشند. معمولا هم بر فراز کوهها و ارتفاعات بنا شده اند. قلعه رودخان فومن نیز یکی از همین قلعهها است که به خاطر داشتن همین ویژگی ها، مردم باور به وجود جن و ارواح در قلعه رودخان دارند. اما شاید اگر به سراغ این مکانهای به ظاهر مخوف بروید و از نزدیک با سرگذشت و داستان زندگی آنها آشنا شوید، نظرتان عوض شود.
دلیل نام گذاری قلعه رودخان
در نزدیکی قلعه رودخان و در سمت راست آن رودخانهای به نام رخون جریان دارد به همین دلیل به این قلعه رودخان گفته میشود. مردمان محلی این منطقه به آن قله رخون و به طور رسمی قلعه رودخون میگویند. البته ناگفته نماند در گذشته قلعه رودخان با نام دژ رودگان یا روگان شناخته میشده؛ یعنی «دژی در کنار رود» و به مروز زمان به رودخان تغییر پیدا کرده است. همچنین از آن جایی که این قله روی پهنه بین دو قله با ارتفاعات مختلف بنا شده، تعداد زیادی پله در داخل قلعه برای دسترسی به قسمتهای مختلف آن ساخته شده است که باعث شده این مکان به عنوان قلعه هزار پله نیز شناخته میشود. حسامی، سکسار، سگسار و سگسال نیز از دیگر اسامی این قلعه اعجاب انگیز است.
تاریخچه قلعه رودخان
قلعه رودخان با وجود عظمتی که دارد تا سال ۱۸۳۰ میلادی ناشناخته بود تا اینکه در این سال، آلکساندر بوریکو خوچکو Aleksander Borejko Chodźko؛ محقق ایران شناس لهستانی، زمانی در نوشتههای خود به آن اشاره کرد. وی درباره قلعه رودخان چنین نوشته است:دژی است بر بالای کوهی در قسمت علیای رودخانهای به همین نام، بام آن سنگی است و طرفین ورودی دارای دو برج دفاعی مستحکم است و بر کتیبه سردر ورودی آن حک شده است که این قلعه برای نخستین بار در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام الدین امیر دباج بن امیر علاءالدین اسحق تجدید بنا شده است. کتیبهای که خوچکو به آن اشاره میکند بر بالای دروازه ورودی نصب بوده است و تنها سند تاریخی قلعه رودخان محسوب میشود. این کتیبه را در موزه گنجینه رشت میتوانید ببینید. همچنین، در مورد قدمت قلعه رودخان باید گفت که نظرات متعددی بیان شده و هنوز به طور قطع مشخص نیست که متعلق به چه دورانی است. برخی معتقدند که بنای اولیه مربوط به عصر ساسانیان یا اوایل دوره اسلامی است. در زمان سلجوقیان این مکان مرمت و بازسازی شده و حتی یکی از پایگاههای اسماعیلیان بوده است. قلعه رودخان مرکز فرمانروایی بسیاری از فرمانروایان گیلان و رشت نیز بوده و تا دوره زندیه از آن استفاده شده است؛ چنانچه هدایت خان، حاکم فومن نیز در سال ۱۱۷۵ هجری قمری در زمان قیامش علیه کریم خان، به تعمیر این قلعه پرداخت.
قلعه رودخان چند پله دارد؟
قلعه رودخان در حدود ۱۶۰۰ پله دارد که جدید هستند و برای گردشگران ساخته شده اند. پلههای اصلی در طی کاوشهای باستان شناسی در امتداد دیوارها و برجها از زیر خاک بیرون کشیده شده است که تعداد آنها به ۹۳۵ پله میرسد؛ برای همین این مکان به قلعه هزار پله معروف است.
معماری قلعه رودخان
قلعه رودخان با ۶/۲ هکتار مساحت، حدود ۵۰۰ متر طول دارد که در برخی نقاط عرضی متفاوت دارد. بلندی برج و باروهای آن نیز به ۱۵۰۰ متر میرسد. مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه آجر و سنگ است. این قلعه به طور کلی از دو قسمت ارگ و قورخانه تشکیل شده که ارگ محل شاه نشین قلعه رودخان و حرم سرا و قورخانه محل فعالیتهای نظامی و زندگی سربازان بوده است. ارگ در قسمت غربی در دو طبقه و از آجر ساخته شده و قراول خانهها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنههای متعدد بر اطراف قلعه مسلط هستند. چون قلعه روی دو قله بنا شده به سه بخش شرقی، میانی و غربی تقسیم شده:
بخش شرقی
این قسمت که با دروازهای از سایر قسمتها جدا میشود روی یک تپه ۶۷۰ متری قرار دارد و بیشتر بناهای آن جنبه نظامی دارد و شامل دروازه ورودی، زندان، در اضطراری و تعدادی واحد مسکونی و دو برج بزرگ است.
بخش میانی
قسمت میانی در پایینترین سطح قلعه قرارگرفته دروازهی اصلی را در بردارد.
بخش غربی
نهایتا قسمت غربی که روی شیب تند کوه بنا شده است شامل بخشهایی نظیر دروازهی ورودی، آب انبار، آبریزگاه، سردخانه، شاه نشین و تعدادی واحدهای مسکونی است.
در ورودی قلعه رودخان در ضلع شمالی است و دو طرف آن دو برج عظیم قرار دارد و کتیبهای که اکنون در موزه رشت نگهداری میشود، بالای آن بوده است. برجهای دیده بانی دورتادور قلعه وجود دارند که در پایین توپر و در بالا تو خالی هستند و اتاقهای هشت ضلعی آنها در بالا با طاقهای گنبدی پوشانده شده اند. داخل دیوارها و برجها روزنههایی شیب دار وجود دارد که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی در نظر گرفته شده بودند. برخی از این برجها دارای دو طبقه هستند که سقف تعدادی از آنها چوبی است و درون آنها اجاق و دودکش وجود دارد که در سرمای زمستان به اسکان بهتر سربازان کمک میکرده است. مهمترین بنای قسمت غربی این قلعه شاه نشین است که در بالاترین بخش قلعه ساخته شده است و از لحاظ ساختار با دیگر قسمتها متفاوت است. دارای دو بخش تحتانی، فوقانی و تراس است که این تراس مکان مناسبی برای تماشای قلعه است. به علاوه چشمه آبی که قبلا منبع اصلی تأمین آب قلعه بوده (که میگویند از ییلاق زردخونی آورده اند) در گذشته در حیاط آن دیده میشده است که پس از زلزله سال ۱۳۶۹ گیلان خشک شد و بعدها مجددا توسط میراث فرهنگی این استان احیا شد. در انتهای شمال
شرقی قلعه یک ساختمان دو طبقه بسیار زیبا وجود دارد و در ضلع جنوبی آن کوهی قرار دارد که غاری در آن دیده میشود و به گفته مردم محلی قبلا محل استقرار نگهبانان بوده است تا در صورت بروز حمله به قلعه علامت دهند. با اینکه بخشهای زیادی از این قلعه زیبا که در سال ۱۳۵۴ به ثبت آثار ملی و تاریخی رسیده است، از بین رفته، اما کماکان یک مکان زیبا و دیدنی برای گردشگران است.
بازار قلعه رودخان
در ابتدای مسیر صعود به قلعه رودخان و کمی جلوتر از پارکینگ، بازار هم وجود دارد که به محض رسیدن به این مکان، آن را میبینید و شاید یاد خانههای کرهای و چینی بیافتید. برای کسانی که اهل شگم گردی هستند و در سفر به خوردن غذاها و خوراکیهای محلی علاقه دارند، بازارچه قلعه رودخان که به اسکموفروشها معروف است، جای خوبی است. در این بازار همچنین میتوانید با پوشیدن لباسهای رنگی و زیبای گیلکی لحظات شاد و شیرینتان را برای همیشه در قاب عکسهای ماندگار ثبت کنید.
بازار قلعه رودخان
در ابتدای مسیر صعود به قلعه رودخان و کمی جلوتر از پارکینگ، بازار هم وجود دارد که به محض رسیدن به این مکان، آن را میبینید و شاید یاد خانههای کرهای و چینی بیافتید. برای کسانی که اهل شگم گردی هستند و در سفر به خوردن غذاها و خوراکیهای محلی علاقه دارند، بازارچه قلعه رودخان که به اسکموفروشها معروف است، جای خوبی است. در این بازار همچنین میتوانید با پوشیدن لباسهای رنگی و زیبای گیلکی لحظات شاد و شیرینتان را برای همیشه در قاب عکسهای ماندگار ثبت کنید.
بهترین زمان سفر به قلعه رودخان
در این بخش قصد داریم علاوه بر این که شما را با این منطقه آشنا کنیم، بهترین زمان سفر به این منطقه را به شما بگوییم تا در طول سفر با مشکل برخورد نکنید.
قلعه رودخان در بهار
در این فصل سرسبزی و طراوات جنگل، آوای رودخانه، هوای مطبوع و دلپذیر؛ موسیقی زیبایی از طبیعت را در این مکان مینوازد و آدمی را به سوی خود فرا میخواند. بهار بهترین زمان برای سفر به قلعه رودخان شگفت انگیز است.
قلعه رودخان در تابستان
این قلعه در تابستان پذیرای گردشگران زیادی است که برای رهایی از گرمای تابستان به دل جنگل فومن میزنند و راه رسیدن به قلعه را در پیش میگیرند تا به اعماق تاریخ سفر کنند؛ هرچند که گرمای هوا به همراه رطوبت جنگل در این فصل ممکن است کمی آزاردهنده باشد.
قلعه رودخان در پاییز
رودخان در پاییز جلوه و زیبایی مسحوره کنندهای دارد. رنگارنگی طبیعت و جنگل، منظرهای زیبا را به این قلعه بخشیده است و سحرانگیزی آن را دوچندان میکند.
قلعه رودخان در زمستان
در فصل زمستان این قلعه دلنوازی خاص خود را دارد. پوشیده بودن این مکان در دانههای سپید و مروارید مانند برف آن را بسیار تماشایی کرده و گویی لباسی سپید یکدستی بر تن کرده و به خواب زمستانی فرو رفته است. اما لازم است توجه کنید در فصلهای سرد سال با توجه به منطقهای که قلعه رودخان در آن قرار دارد و بارش برف و باران زیاد، رفتن به این قلعه به نسبت دیگر فصلهای سال دشوارتر است و ممکن است هر کسی از عهده آن بر نیاید. پس بهتر است زمان سفرتان را به این قلعه جادویی، به ترتیب فصلهای بهار، پاییز و تابستان انتخاب کنید.
و در پایان...
قلعه رودخان گیلان یکی از مهمترین دژهای تاریخی و نظامی ایران است که در شهرستان فومن و در میان انبوه درختان جنگلی جای گرفته است. این قلعه مستحکم و تسخیرناپذیر در طول تاریخ خود فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است و اکنون یکی از جاهای دیدنی و مهم فومن محسوب میشودکه گردشگران فراوانی را به سوی خود جذب میکند.
در این بخش قصد داریم علاوه بر این که شما را با این منطقه آشنا کنیم، بهترین زمان سفر به این منطقه را به شما بگوییم تا در طول سفر با مشکل برخورد نکنید.
قلعه رودخان در بهار
در این فصل سرسبزی و طراوات جنگل، آوای رودخانه، هوای مطبوع و دلپذیر؛ موسیقی زیبایی از طبیعت را در این مکان مینوازد و آدمی را به سوی خود فرا میخواند. بهار بهترین زمان برای سفر به قلعه رودخان شگفت انگیز است.
قلعه رودخان در تابستان
این قلعه در تابستان پذیرای گردشگران زیادی است که برای رهایی از گرمای تابستان به دل جنگل فومن میزنند و راه رسیدن به قلعه را در پیش میگیرند تا به اعماق تاریخ سفر کنند؛ هرچند که گرمای هوا به همراه رطوبت جنگل در این فصل ممکن است کمی آزاردهنده باشد.
قلعه رودخان در پاییز
رودخان در پاییز جلوه و زیبایی مسحوره کنندهای دارد. رنگارنگی طبیعت و جنگل، منظرهای زیبا را به این قلعه بخشیده است و سحرانگیزی آن را دوچندان میکند.
قلعه رودخان در زمستان
در فصل زمستان این قلعه دلنوازی خاص خود را دارد. پوشیده بودن این مکان در دانههای سپید و مروارید مانند برف آن را بسیار تماشایی کرده و گویی لباسی سپید یکدستی بر تن کرده و به خواب زمستانی فرو رفته است. اما لازم است توجه کنید در فصلهای سرد سال با توجه به منطقهای که قلعه رودخان در آن قرار دارد و بارش برف و باران زیاد، رفتن به این قلعه به نسبت دیگر فصلهای سال دشوارتر است و ممکن است هر کسی از عهده آن بر نیاید. پس بهتر است زمان سفرتان را به این قلعه جادویی، به ترتیب فصلهای بهار، پاییز و تابستان انتخاب کنید.
و در پایان...
قلعه رودخان گیلان یکی از مهمترین دژهای تاریخی و نظامی ایران است که در شهرستان فومن و در میان انبوه درختان جنگلی جای گرفته است. این قلعه مستحکم و تسخیرناپذیر در طول تاریخ خود فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است و اکنون یکی از جاهای دیدنی و مهم فومن محسوب میشودکه گردشگران فراوانی را به سوی خود جذب میکند.
منبع: ساعد نیوز
ارسال نظر