علیاکبر فرازی: آینده خوبی در انتظار افغانستان نخواهد بود/ بعید میدانم روند طالبانیزه کردن موفق شود
پارسینه: ساختار قدرت در افغانستان به گونهای است که هیچ کسی نمیتواند در مو رد آینده افغانستان پیش بینی درازمدتی داشته باشد.
دکتر علیاکبر فرازی، مسئول سیاسی سابق ستاد افغانستان در وزارت امورخارجه (طی سالهای ۶۹ تا ۷۰) و معاون پیشین دبیر کل اکو درباره آینده صلح در افغانستان و درگیریهای موجود بین نیروهای طالبان و حکومت مرکزی میگوید: ساختار قدرت در افغانستان به گونهای است که هیچ کسی نمیتواند در مو رد آینده افغانستان پیش بینی درازمدتی داشته باشد. یعنی جریان در افغانستان سیال است و من بعید میدانم روند طالبانیزه کردن موفق باشد و دوم اینکه این طالبان در کوتاه مدت چهره خشن طالبان قبلی را ادامه نخواهد داد و سعی میکند چهرهای آرامتر به نام حکومت اسلامی نشان بدهد، ولی قطعا این چهره ماندگار نخواهد بود و به محض اینکه جای پای خود را سفت کند به چهره و روش طالبان قبلی و به دوره آغازین بر میگردند و به خشونتهایی باور نکردنی دس میزنند و معمولا در چنین مواقعی چشم بقیه دنیا بسته است.
متن گفت وگوی خبرنگار شفقنا آینده با دکتر فرازی، دیپلمات و سفیر سابق ایران در رومانی و مجارستان را میخوانید:
_ وضعیت طالبان در افغانستان و تصرف یک به یک شهرهای این کشور به دست گروه طالبان به کجا میانجامد؟ آیا کابل نیز سقوط میکند و ممکن است خطراتی متوجه مرزهای شرقی ایران نیز شود؟
متن گفت وگوی خبرنگار شفقنا آینده با دکتر فرازی، دیپلمات و سفیر سابق ایران در رومانی و مجارستان را میخوانید:
_ وضعیت طالبان در افغانستان و تصرف یک به یک شهرهای این کشور به دست گروه طالبان به کجا میانجامد؟ آیا کابل نیز سقوط میکند و ممکن است خطراتی متوجه مرزهای شرقی ایران نیز شود؟
تحولات اخیر افغانستان یک شبه اتفاق نیافتاده است
باید مراقبت کنیم تا ناآرامیهای داخل افغانستان به مرزهای شرقی ما کشیده نشود
اتفاقات امروز آینده خوبی در افغانستان پیش چشم ما نمیگذارد
ایران باید نقش برادرانه خود را در افغانستان کماکان ایفا کند
منافع جمهوری اسلامی ایران در وجود افغانستانی یکپارچه است
تحولات افغانستان وارد فاز جدیدی میشود و به نظر میرسد این تحولات یک شبه نیست و زمینه سازیهای قبلی صورت گرفته است. طبیعی است که آرامش و دولت مرکزی مقتدر در هر یک از کشورهای همسایه طبیعتا به سود ایران است و هر یک از کشورهای همسایه ما که دچار ناآرامی شوند طبیعتا زیان آن متوجه جمهوری اسلامی ایران خواهد شد، اما در مورد افغانستان به نظر میرسد هوشیاری بیش از گذشته لازم است و باید مراقبت کنیم تا ناآرامیهای داخل افغانستان به مرزهای شرقی ما کشیده نشود. آمریکاییها با اعلام خروج از افغانستان و پیش از آن با مذاکرات مختلف در دوحه و سایر جاها به این تصور دامن زدند که گویا سناریوی مشخصی برای آینده افغانستان نوشته شده است و فکر میکنند در افغانستان میشود با تکیه و کار بر یک گروه به پیروزی رسید. ساختار قومیتی و نژادی و حتی مذهبی افغانستان به گونهای نیست که کشوری بتواند با یک گروه، گروههای دیگر را سرکوب کند و تحت اختیار خود درآورد. اتفاقات امروز آینده خوبی در افغانستان پیش چشم ما نمیگذارد و جمهوری اسلامی ایران باید تلاش خود را ادامه بدهد و گروههای مختلف افغانستان را دعوت کند تا بنشینند و راهکارهایی برای آینده افغانستان واحد ارائه بدهند. اینکه برخی از گروههای داخلی بر یک طیف تکیه میکنند نشان میدهد از واقعیتهای افغانستان غفلت شده است. هیچ کشوری نمیتواند در داخل افغانستان با گروهی خاص همکاری کند و بتواند برای مدت زیادی در افغانستان دوام داشته باشد. آنچه به ما مربوط است اولا این است که باید از مرزهای شرقی مراقبت کنیم و دوم اینکه تلاش کنیم نقش برادرانه خود را کماکان ایفا کنیم و ایفای این نقش مستلزم آن است که با همه گروههای متعدد افغانستان رابطهای دوستانه برقرار کنیم و یک گروه را بر گروه دیگری ترجیح ندهیم. سوم این که منافع جمهوری اسلامی ایران در وجود افغانستانی یکپارچه است و هر تلاشی در مسیر جدایی طلبانه باید مورد مخالفت شدید ما باشد و سعی کنیم گرفتار سناریوهای ساختگی آمریکا و روسیه نشویم. چرا که به نظر میرسد آمریکاییها فکر میکنند اگر افغانستان را به حال خود بگذارند ناامنی در افغانستان به آنها کمک میکند. غافل از اینکه ناامنی در افغانستان هیچ کمکی به هیچ کشوری نمیکند.
_ چرا آمریکا تصمیم به خروج از افغانستان گرفت و چرا نیروهای مسلح افغان در این مدت آموزش لازم را ندیدند و مجهز نشدند و ارتشی مستقل تشکیل نشده است تا جلوی برخوردهای نظامی گروهها را بگیرد؟
جمهوری اسلامی باید با دقت بیشتری به تحرکات ترکیه و آمریکا در قالب ناتو نگاه کند
آمریکا ابایی ندارد خطرات از مرز ناامن افغانستان به کشورهای همسایه و سپس به چین برسد
به نظر من آمریکاییها در افغانستان محاسبه هزینه فایده داشتند و با توجه به بحرانهای پیش رو در مناطق مختلف دنیا و خصوصا مساله محدود کردن چین تصمیم گرفتند حضور خود را در افغانستان کاهش دهند. به نظرم بحرانهایی که در خلا نبود آمریکا در افغانستان ایجاد میشود به کشورهای همسایه سرریز میکند و آمریکا از این کار ابایی ندارد تا خود به مناطق مهمتر برسد. از طرفی ناامنی در افغانستان گذشته از همسایگان بلاواسطه که ایران و پاکستان و آسیای مرکزی است این خطرات را از مرز ناامن افغانستان به چین میرساند. من به دو امر بر این قضیه مشکوکم؛ اول اینکه آمریکاییها بدون کامل کردن ماموریتهای ارتش به یکباره افغانستان را رها میکنند و خلا قدرت ایجاد میکنند و مساله دیگر حضور همزمان ترکیه در افغانستان و مرزهای قفقاز است که با ما مرتبط است و من این دو حرکت را در راستای اهداف تعریف شده ناتو میبینم و فکر میکنم جمهوری اسلامی باید با دقت بیشتری به تحرکات ترکیه و آمریکا در قالب ناتو نگاه کند.
_ اخیرا داعش نیز در افغانستان دست به اقداماتی زده است. آیا باید شاهد ظهور گروههای تروریستی خطرناکتر باشیم و وقایعی که به یازده سبتامبر منجر شد در آینده نیز تکرار خواهد شد؟ و در جهان ناامنی ایجاد میشود؟
در درازمدت تروریسم محل جدیدی برای رشد و توسعه پیدا میکند
در دراز مدت بله. ولی در کوتاه مدت وقتی داعش سرنگون و نابود شد آمریکاییها دخالت کردند و نیروهای زبده و فرماندهان داعش را به افغانستان منتقل کردند. رها شدن این پتانسیل در کوتاه مدت در افغانستان ناامن ایجاد ناامنی بیشتری میکند و سرریز این ناامنی مطالعه شده است و آمریکا میخواهد این ظرفیت را به کشورهای همسایه از جمله به ایران منتقل کند. در کوتاه مدت این احتمال میرود، ولی در دراز مدت این کشیدن ضامن نارنجکی است که اگر منفجر شود تروریسم محل جدیدی برای رشد و توسعه پیدا میکند و خود آمریکا نیز قطعا ضرر میکند.
_ طالبان چند ماه پیش دیداری با مقامات وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران داشت. آیا این دیدارها تاثیری بر حل مسالمت آمیز مسائل افغانستان خواهد داشت؟
اگر جمهوری اسلامی در برههای با طالبان صحبت کرده است نباید این حرکت را به مسائل عقیدتی و ایدئولوژیک گره زد
هر حرکت مبتنی بر گفتگو که بتواند منافع ملی جمهوری اسلامی را تامین کند حرکتی مثبت و قابل ستایش است، بنابراین اگر جمهوری اسلامی در برههای با طالبان صحبت کرده است نباید این حرکت را به مسائل عقیدتی و ایدئولوژیک گره زد، چون اگر در چهارچوب منافع مالی ما باشد قطعا حرکت مثبتی است و جمهوری اسلامی باید نقش برادرانه خود را ایفا کند و همه گروهها را جذب کند تا بتواند نقش واسطه در ایجاد صلح در منطقه را داشته باشد. گروهی فکر میکنند که جایگاه ویژهای وجود دارد و جمهوری اسلامی گروهی را بر گروه دیگر ترجیح میدهد که قطعا در اشتباه هستند. جمهوری اسلامی ایران افغانستان واحد را ترجیح میدهد و قطعا تا زمانی که منافع خود او و امنیت مرزهایش به خطر نیفتد سعی میکند این نقش سازنده را بین گروههای بین الافغانی ایجاد کند، ولی طبیعتا اگر به هر بهانه و دلیلی امنیت تحت تاثیر قرار بگیرد مطمئنا ایران ذرهای و لحظهای برای حفظ امنیت کشور تردید نخواهد کرد.
_ امروز شیعیان افغانستان مورد ظلم قرار گرفته اند و به نظر میرسد عمدتا حملات تروریستی متوجه این گروه است آیا ایران میتواند از شیعیان افغانستان حمایت کند؟
نباید اجازه داد بنگاههای تبلیغاتی غرب جنگ افغانستان را جنگ شیعه و سنی مطرح کنند
شیعیان در اکثر مناطق دنیا تحت فشار هستند، ولی این مساله نباید ما را به هیچ عنوان در وادی تیز کردن شمشیر اختلافات بین شیعه و سنی بیندازد. در این اختلافات باید نقش ایران فراتر از این و در موقعیتی حمایتگر باشد و باید چنین نقشی ایفا کند و نباید اجازه داد که بنگاههای تبلیغاتی غرب جنگ افغانستان را جنگ شیعه و سنی مطرح کنند. نباید در این دام افتاد، مشکل افغانستان مشکلی داخلی این کشور است.
_ بسیاری از تندروها در افغانستان تحصیلکردههای مدارس دینی پاکستان هستند و شاید تفکرات خاص خود را در این فضا به دست آورده اند. امروز پاکستان اعلام موضع بی طرفی کرده است این وضعیت را چگونه میبینید؟
پاکستانیها حسابگران ماهری هستند
پاکستانیها حسابگران ماهری هستند. آنها در داد و ستدهای بین الملل در همه زمینهها به موقع عمل میکنند و اصل برای آنها منافع ملی است. این نکته را نباید فراموش کرد، اگر منافع ملی او ایجاب کند هیچ ابایی از نادیده گرفتن منافع همسایگان خود ندارد. ما ضمن اینکه با پاکستان و سایر همسایگان برای حل مشکل افغانستان همکاری داریم انشاا… دچار خوش باوری و زودباوری افراطی نخواهیم شد.
_ با تشدید جنگ در افغانستان ممکن است موج مهاجرت افغانها به کشورهای همسایه شروع شود. ایران در این موقعیت باید چه سیاستهایی اتخاذ کند؟
بحث هجوم آوارگان و مهاجران به مرزها کمترین زیانی است که از جنگ داخلی افغانستان متوجه همسایگان خواهد شد
باید از امروز تمهیداتی اندیشیده شود
بحث هجوم آوارگان و مهاجران به مرزها کمترین زیانی است که از جنگ داخلی افغانستان متوجه همسایگان از جمله جمهوری اسلامی ایران خواهد شد. ایران به دلیل روحیه اخوت و مهربانی و دوستی نسبت به مردم افغانستان در چهل سال گذشته با کارت مهاجرین افغان بازی نکرده بلکه آنها را برادرانه پذیرفته است، ولی سایر همسایگان افغانستان با این کارت بازی کردند و امکانات متعدد و گوناگونی از جاهای دیگر و مجامع بین المللی دریافت کردند. اینکه جمهوری اسلامی در هایش را باز کند خوب است، ولی این حرکت نباید مشکلاتی بیش از پیش برای مردم مناطق مرزی کشورمان ایجاد کند. باید از امروز تمهیداتی اندیشیده شود و سازمانهای بین المللی را مجبور کنند تا از حقوق پناهندگان حمایت کنند، نه اینکه ما حمایت کنیم و سایر کشورها استفاده کنند.
_ پیش بینی شما در نهایت در مورد ماجرای اخیر افغانستان چیست؟ آیا دوره حکومت طالبان بر افغانستان مجددا تکرار خواهد شد؟
هیچ کسی نمیتواند در مو رد آینده افغانستان پیش بینی درازمدتی داشته باشد
بعید میدانم روند طالبانیزه کردن موفق باشد
اصلا نباید فریب شعارهای ظاهری گروه طالبان را خورد
ساختار قدرت در افغانستان به گونهای است که هیچ کسی نمیتواند در مو رد آینده افغانستان پیش بینی درازمدتی داشته باشد. یعنی جریان در افغانستان سیال است و من بعید میدانم روند طالبانیزه کردن موفق باشد و دوم اینکه این طالبان در کوتاه مدت چهره خشن طالبان قبلی را ادامه نخواهد داد و سعی میکند چهرهای آرامتر به نام حکومت اسلامی نشان بدهد، ولی قطعا این چهره ماندگار نخواهد بود و به محض اینکه جای پای خود را سفت کند به چهره و روش طالبان قبلی و به دوره آغازین بر میگردند و به خشونتهایی باور نکردنی دس میزنند و معمولا در چنین مواقعی چشم بقیه دنیا بسته است. به همین دلیل اصلا نباید فریب شعارهای ظاهری این گروه را خورد و باید سعی کرد تا هر گروهی به اندازه قدرت خود سهمی داشته باشد و افغانستان به شکل دموکراتیک و به طریقی که همه گروهها سهم داشته باشند اداره شود. البته من این نگرانی را دارم. در سطوح بالای نظام این توجه وجود دارد، ولی در سطوح تبلیغاتی نگرانی من از افرادی است که ساده بین هستند و ساده لوحانه مینگرند. این شعار داده میشود که اسلام، ولی این اسلام طالبان اسلام ما نیست بلکه آن اسلامی است که او میفهمد بنابراین باید بدانند که این به نفع ما نیست.
ارسال نظر