بررسی کلی سیاستهای سینما در سند مهندسی فرهنگی
پارسینه: برنامه شب گذشته گفتوگوی ویژه خبری با حضور مخبر دزفولی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و کامران دانشجو وزیر علوم بامحوریت بررسی اهداف و کارهای انجام شده در این شورا برگزار شد.
شب گذشته گفتوگوی ویژه خبری شبکه دو با حضور محمدرضا مخبر دزفولی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و کامران دانشجو وزیر علوم تحقیقات و فناوری؛ با موضوع اهداف و برنامههای پیش روی شورای عالی انقلاب فرهنگی بعنوان قرارگاه اصلی مسائل فرهنگی و علمی کشور و در بیست و هشتمین سالروز تشکیل این شورا برگزار شد.
مخبر دزفولی در خصوص شکلگیری ستاد انقلاب فرهنگی گفت: آذرماه با جریانات پرطراوت علم و دانش عجین شده است. در ابتدای بعد از پیروزی انقلاب امام بنا را بر این گذاشته بودند که ساختارهایی که میتوانند خود را با انقلاب همراه کنند، برای رویکرد جدیدی که جریان بزرگ اسلامی است تلاش کنند و دانشگاه نیز باید به این سمت حرکت میکرد.
مخبر دزفولی با بیان اینکه دانشگاه باید خود را با فضای جدید تطبیق میداد، اضافه کرد: دانشکدههای مختلف به جای آنکه اولویت اول را کمک به استقرار و تثبیت نظام نوپای اسلامی بگذارند، درگیر و دار گروهبندیها و جناح بندیهای عناصر شناختهنشده وابسته به اتاقهای گوناگون؛ جنگ را در دانشگاههای مختلف شکل داده بودند. پیام انقلاب فرهنگی این بود که ما باید به ارزشهای انقلاب اسلامی برگردیم و دانشگاه در حوزه علم و فرهنگ به رسالت خویش عمل کند و چون به نظر بزرگان کشور و امام خمینی(ره) دانشگاه ویژگی منحصر به فرد داشته و دارد که در منظر رهبر معظم انقلاب هم همینطور است؛ موضوع تثبیت و استقرار و تحول در نظام علمی آموزشی کشور دنبال شد. پیام انقلاب فرهنگی این بود که دانشگاه باید به مسیرش در خدمت جامعه و اهداف بالای علمی برگردد. امام خمینی این حرکت را تأیید کرده و ستاد انقلاب فرهنگی شکل گرفت که مسیرش اصلاح ساختارهای آموزشی و مدیریتی در سطح دانشگاهها بود.
او با اشاره به اینکه این نیاز در بخشهای گوناگون علم و فرهنگ به تدریج احساس شد، تصریح کرد: در سال63 با پیشنهاد رهبر انقلاب که آن زمان رئیس جمهور بودند؛ برای تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی در حقیقت تعبیه شدن یک جریان راهبردی و استراتژیک در کلاننظام کشور برای رصد برنامهی ریزی طراحی و تدبیر موضوع علم و فرهنگ، پیشنهادی به امام شد. دانشگاهها که همیشه در هسته مرکزی قرار داشته و در کنار آن جریانهای دیگر فرهنگی نیز بودند به تدریج در شورای عالی انقلاب فرهنگی جا باز کردند؛ سپس ما وارد ساخت مراکز و نهادهای علمی و تحقیقاتی و در کنار آن مسائل گوناگون حوزههای فرهنگ شدیم. فرهنگ از منظر رهبر انقلاب و نخبگان فرهنگی همه اجزا و آداب و رسوم مبانی اعتقادی، دینی و هنجارهای اجتماعی را شامل میشود علم از فرهنگ جدا نیست و یک مقوله در هم تنیده یکپارچه است.
کامران دانشجو وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در پاسخ به اینکه جایگاه علمی امروز کشور چطور به دست آورده و برای تداوم آن باید چه اقداماتی کرد، خاطرنشان کرد: سال59 حضرت امام در مورد ستاد انقلاب فرهنگی پیامی دادند و فرمودند انقلاب اساسی در دانشگاههای سراسر کشور باید صورت بگیرد. تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی از کارهایی است که باید انجام شود. از آنچه باید بترسیم دانشگاهی است که دانشجویان و جوانان ما را با نگاه غربی تربیت کند.
او در راستای برخی از آمار و ارقامی که گویای پیشرفت است، گفت: ما هفت سال قبل، 0.3 درصد از تولیدات علمی دنیا را داشتیم درحالی که یک درصد جمعیت دنیا را داریم اما الان به 2٪ رسیده است. حدود سی هزار مقاله داریم و رتبه ما در منطقه اول و در دنیا شانزدهم است که در سال 1404 باید به این رتبه دست پیدا میکردیم. در نانو فناوری از رتبه سی و پنجم به هشتم، در انرژیهای نو از رتبهی34 به 12، در فناوری ارتباطات از 13 به 3 و ... رسیدهایم که با تلاش مستمر اساتید و دانشجویان در تمام حوزهها چیزی بین ده تا پانزده رتبه ارتقا یافتهایم. اساتید ما از نظر علمی جایگاه مطلوبی دارند که از بهترین دانشگاههای دنیا چیزی کم نداریم. بخشی از این پیشرفتها کمکی بوده که صنعت در حوزه کاربرد به دانشگاهها کرده و این ارتباط برقرار شده است. در راستای اینکه چطور باید این رتبهها را نگه داریم، باید گفت آنچه ما در وزارت علوم باید انجام دهیم این است که سیاستها و رفتارهای خود را با نقشه جامع علمی کشور تطبیق دهیم که الگویی برای همگی ما است.
وزیر علوم با اشاره به نقشه جامعه علمی ادامه داد: در فصل اول نقشه جامع علمی، ارزشهای بنیادین و الگوی نظری علمی کشور توضیح داده میشود که در تمام ابعاد فناوری، بر حاکمیت جهان بینی توحیدی اسلام تاکید دارند. اولین کاری که باید انجام دهیم این است که به ارزشهای اسلامی انسانی در بهبود فضای اخلاقی و دینی ِ دانشگاه توجه کنیم. مثل تحول در علوم انسانی که با هماهنگی شورای تحول در علوم انسانی که دکتر حداد عادل مسئولیت آن را به عهده دارند، شروع شده است. چیزی حدود 400 سرفصل را ارائه کردیم که تأیید شد و به وزارت علوم بازگشت تا کار را به این ترتیب به جلو ببریم.
وی در ادامه تصریح کرد: در فصل دوم، وضع مطلوب علم و فناوری بیان میشود که بحث افزایش سهم تحصیلات تکمیلی است. 30٪ دانشجویان باید تحصیلات تکمیلی داشته باشند. باید چیزی حدود یک میلیون و صد هزار دانشجوی تحصیلات تکمیلی داشته باشیم. تعداد را از 92 هزار به 500 هزار رساندهایم و 5برابرش کردهایم اما هنوز با مورد مطلوب فاصله داریم. در بعد دانشجویان دکتری 5/3٪ چیزی حدود140هزار نفر باید داشته باشیم که الان 57 هزار نفر داریم و به این سمت درحال حرکت هستیم. باید در مسیر نقشه جامع علمی کشور و هماهنگ با سیاستگذاریهای شورای عالی فرهنگ باشیم و دانشگاهها در آن راستا حرکت کنند تا بتوانیم هم رشد بیشتر داشته باشیم هم در منطقه رتبه خود را حفظ کنیم.
مخبر دزفولی در واکنش به این سوال که مهمترین برنامههای پیش روی شورای عالی فرهنگی در زمینه فرهنگ کشور چیست، پاسخ داد: نقشه جامع علمی یکی از مواردی است که جزء آرزوهای ما بود که راهبردهای اساسی برای آینده و نقشه راه را تدوین کنیم. این نقشه در اختیار ما و دیگر دستگاههای کشور است که در اجرائی کردن نقشه با ستاد نقشه جامع علمی همکاری میکنند. یکی دیگر از برنامهها، سند مهندسی فرهنگی کشور است. در زمینه فرهنگ به معنای وجه ممیزه به عنوان فرهنگ اسلامی نه آنچه که در کشورهای دیگر بخصوص با مبانی فکری سکولار و مادی نسبت به انسان و جامعه ترجمه میکنند؛ در این حوزه اتفاقات بزرگی در حال رویداد است. در حوزه مهندسی فرهنگی، ساختارهای گوناگونی در کشور وجود دارد که باید بازسازی و بازنگری شود و هماهنگی در آن صورت بگیرد این در نقشه مهندسی فرهنگی دیده شده که فراز پایانی تصویبش را در شورای عالی فرهنگی میگذراند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تحول آموزش پرورش عنوان کرد: این نیز برنامه دیگری بود که مدتها در زمینه ساختاری و محتوایی در این سازمان مد نظر بود. حداقل پانزده زیرنظام در تحول آموزش پرورش مورد توجه قرار گرفته است. سند تحول آموزش پرورش بنیادین در خصوص پرورش و تربیت نسل آیندهساز کشور حرکت میکند که البته آثارش را باید در آینده دید. موارد نامبرده نقشههای پیش روی ما است که آینده را طبق آن ترسیم میکنیم. همانطور که میدانید ما دو درصد تولید علم دنیا را داریم که با طراحی به این نقطه رسیده و با طراحی نیز باید گامهای بعدی را برداریم.
وی افزود: موضوع نخبگان، مسأله دیگری است که روزی نگران خروج نخبگان از کشور بودیم. امروز هم طراحی برای تولیگری موضوعات مرتبط با نخبگان و هم سند راهبردی ِ نگهداشت، پایش، تقویت و جایابی مناسب به نخبگان در کشور شکل گرفته است. نقص ما در اجرایی کردن اینها است که باید در تعاملی سازنده با یکدیگر صورت گیرد.
مخبر دزفولی با تأکید بر اینکه محوریترین نکتهی ما انس و الفت با قرآن و قرآنی شدن آحاد جامعه است، خاطر نشان کرد: اگر قرآنی شدن آحاد جامعه اتفاق افتد انقلاب فرهنگی جریانی نه تنها ملی که جهانی میشود. چون حاق انقلاب اسلامی تفکر قرآنی بود که امام خمینی(ره) میز به جامعه ارائه کرده بود و مخاطب خود را روز به روز در جهان بیشتر پیدا میکند، این جریان بزرگی که در جهان مرتب کلید میخورد و به جاهای مختلف سرایت میکند به خاطر نگاه قرآنی به نوع انسان و به نگاه مدیریت جریانهای ادارهی جوامع در کشورهای مختلف است.
او با بیان اینکه بحث جمعیت یک نگاه فرهنگی است که در گیر و دار بحثهای بعد از انقلاب مورد غفلت واقع شده است، اظهار داشت: از مقوله توجه به جمعیت مولد و پایش حفظ کیان جامعه اسلامی غافل شدیم. با رویکرد جدیدی که تدبیر شده انشاءالله به عنوان راهبرد اساسی انقلاب اسلامی افزایش جمعیت در کنار الزامات و مولفههایش برنامه ریزی میشود. در زمینه بازیهای رایانهای، ما در مقام مقایسه و رقابت جهانی در دنیا حرفهایی داریم و این حرفها باید در هنر، کتاب، رمان و قصه ارائه شود. روزی که این بازی رایانهای شروع شد به عدد انگشتان دست نبود اما روز به روز افزایش پیدا میکند و امروز بیش از صد بازی قابل ارائه وجود دارد. البته در جریانات تحول فرهنگی و مهندسی فرهنگی هدفگذاریهای کمی و کیفی انجام دادهایم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تحول در یکپارچه سازی خانواده و آموزش عالی، اضافه کرد: این تحول به مدیریت منسجم احتیاج دارد که دانشگاههای غیر دولتی، نظامهای آموزشی درونی و نظامهای آموزشی عالی مجموعه بیرونی، باید خود را با سیاستهای آموزشی دولت تطبیق دهند و این تعامل را بتواند با آموزشی عالی کشور فراهم کند. موضوعات متعدد با اسناد کلیدی کشور، هوافضا، نانو، بیو، علوم شناختی و مسائل زیادی مثل سلولهای بنیادی، طب سنتی و... این فهرست طولانی از اتفاقات انجام شده است. امروز همه اینها به لحاظ مطالعه، کار کارشناسی، تشخیص نیازهای روز و نگاه به آینده که نقطههای مطلوب ما هستند تدوین، طراحی و تصویب شده و گام بعدی ما پایش، پیگیری و اجرایی کردن این موارد است که دوستان ما در صحنه اجرا، در این دوره بیشترین دغدغه با سیاستگذاران را داشتهاند.
دانشجو در راستای اینکه چقدر وزارت علوم خود را در گام اجرا موفق دیده و چه برنامههایی پیش رو دارد تا اجرای دقیقتری از این سندها داشته باشد، با اشاره به همگامی، همراهی و الگو قراردادن نقشه جامع علمی کشور گفت: در نقشه جامعه علمی دیده شده است که به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت باید دو هزار عضو هیئت علمی و محقق داشته باشیم. الان ما به این سمت داریم حرکت میکنیم. در طول دو سال گذشته دوازده هزار عضو هیئت علمی جدید جذب شده است، در این راستا تحصیلات تکمیلی را افزایش دادیم و به این قائل هستیم که تا پنج،شش ماه آینده بتوانیم حدود 10 هزار نفر اضافه کنیم. دورههای دکترای پژوهش محور را ایجاد کردیم که جزء مسیری از نقشه جامع علمی کشور بود. کار دیگری که باید انجام میدادیم این بود که میانرشتهایها را افزایش دهیم و ما نیز گروهی را تشکیل داده و کنار آن مراکز آموزشی عالیمان را افزایش دادیم.
وزیر علوم خاطرنشان کرد: این آمار نشان دهنده این است که دانشگاههای ما همگام با سیاستگذاریای که در شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت میگیرد؛ در حال حرکت است. دانشگاههای ما شادابی و نشاط کامل دارند و تعداد دانشجویانمان از 2میلیون و دوست هزار به 4میلیون و 400هزار رسیده است.
مخبر دزفولی در پاسخ به سوال که چقدر بر اجرای درست و صحیحی که در این سند تصویب شده است نظارت وجود دارد، گفت: ما ستاد راهبری اجرایی شدن نقشه را هر دو هفته یکبار با حضور دستگاههای مرتبط بخصوص وزارتخانههای اصلی، برگزار میکنیم. آنجا همه دستگاهها گزارشهای پیگیری و چالشها و موانعی که پیش روی ماست را ارائه میدهند. با محوریت روسای دانشگاهها و اساتید و دانشجویان این نقشه، عملیاتی میشود. اگر تا به حال این توفیق کسب شده به خاطر مشارکت بوده است. امروز نقشه به تمام و کمال اجرایی نخواهد شد مگر آنکه باور همه دست اندر کاران عرصه کشور شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور با اشاره به اینکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مسیر ورود استعدادهای علمی کشور فراهم شده است، تصریح کرد: در دورههای قبلی یک حلقههای بستهای شکل گرفته بود اما شورای عالی انقلاب فرهنگی تشخیص داد و به کمک دیگر نهادها بررسی شد. کار تغییر جذب هیئت علمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی و به روز رسانیاش مطرح شد و همین باعث به وجود آمدن آئین نامه جدید جذب هیئت علمی شد، وزارتخانهها مصرانه این را پذیرفته و به اجرا رساندند. ما فضا را باز کردیم تا نخبگان؛ جایابی ِدرست علمی تحقیقاتی آموزشی پژوهشی پیدا کنند. این یک رویکرد استراتژیک در نقشه جامع علمی کشور بود. ضمانتش هم این شد که ما تصمیمهای درست اتخاذ شده را پیگیری کردیم، مجریان هم این قضیه را باور داشتند و نتیجهاش را اکنون مشاهده میکنیم.
وی افزود: قرار است در افقهای دور دست به 5درصد تولید علم دست پیدا کنیم. البته لوازمش را هم باید فراهم کرد. همه باید دست به دست هم داده و این میثاق مشترک را باور کنیم. البته در نقشه جامع علمی کشور ممکن است نقصهایی هم داشته باشیم که برای آینده پیشبینی کردهایم و با مشورت کارشناسان این به روز رسانی، بازسازی و به هنگام کردن نقشه را انجام میدهیم.
دانشجو در راستای اینکه با وجود تلاشهای صورت گرفته هنوز در دانشگاههای ما خلاهایی وجود دارد، اظهار داشت: تحول در علوم انسانی حرکتی مستمر است و تمام نمیشود. ما همگام با شورای تحول در علوم انسانی حرکت میکنیم و کار اجرایی آن را انجام میدهیم. در کنار آن، بحث ِ شرکتهای دانشبنیان را پیگیری کردیم. طی این پنج، شش سال 676واحد مستقر در پارک علم و فناوری داشتهایم که الان بیش از ده برابر شده است. چیزی حدود 3هزار فناور شاغل داشتیم الان حدود21هزار فناور شاغل داریم. اینها نشان دهنده این است که ما در مجموعه کارهایی که صورت دادهایم به سمت اهداف نقشه حرکت کردهایم اما درمورد اینکه چطور میتوان این روال را سرعت بخشید؛ باید جنبههای تشویقی را قرار دهیم، دانشگاهها را بر اساس شاخصهای بومی خودمان رتبهبندی کنیم، تا رقابتی سالم بین دانشگاهها حتی در موسسههای غیر انتفاعی ایجاد شود تا آن چیزی که مد نظر چشم انداز 1404 است با الگو قرار دادن نقشه جامع علمی کشور محقق شود.
مخبر دزفولی در راستای توضیحاتی بیشتر درمورد سند مهندسی فرهنگی کشور اضافه کرد: بخشهای اساسی آن به تصویب رسیده است. در سند هم به لحاظ کلیت کار را جلو بردهایم و در بعضی موضوعات مهم برشهایی زدیم که یک موضوعش جمعیت بود. که سند مجزایی برای آن تصویب شد، یا موضوع سبک زندگی که جزء دستورات پیوست ِحکم سال گذشته رهبر انقلاب به شورای عالی انقلاب فرهنگی بود که شورا نسبت به طراحی سبک زندگی ایرانی اسلامی باید تدبیر کند. به تدریج کارهای دقیقش انجام میگیرد. ما از فضای شعارزدگی و سطحی نگری نسبت به موضوعات پرهیز میکنیم. جزء برنامههایی که ذیل سند مهندسی داریم موضوع سینما و موسیقی و راهبردهای هنر مد نظر است که الان تدوین شده است. حتی سیاستهای سینما یکبار در شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یک رویکرد کلی مطرح شد و مورد توجه قرار گرفت که در یک جمع نخبگانی اهل هنر و سینما موضوع بررسی مجدد خواهد شد و نظرات را خواهیم گرفت.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور تصریح کرد: باید بدانیم که معماری اسلامی دوره جمهوری اسلامی چیست؟ مولفههایش کدام است و مساله استانداردهای فرهنگی نیز مورد توجه است. رهبر انقلاب در پیوست حکمشان فرمودند شورای عالی انقلاب فرهنگی استانداردهای فرهنگی برای واردات کالا طراحی کند و سیاستهای تشویقی و تنبیهی و نظارت کلان بر واردات کالا داشته باشد. بسیاری از کشورهایی که فکر میکنیم دین برایشان مهم نیست یا دین را موضوعی فردی تلقی میکنند اینها ضابطه فرهنگی برای وارداتشان دارند مثل ژاپن که عنوانهای زیادی دارد که اگر این واردات انجام گیرد چه آسیبهایی را میتواند وارد کند، ما در این زمینه مطالعه کردیم و متوجه شدیم خلأ جدی داریم. در صورتی که از آنطرف وقتی قرار است بازی رایانهای ایرانی به سمت کشورهای اروپایی وارد شود؛ اروپاییها تحلیلهایی میکنند. خبرگزاریها همین اواخر نقل کردهاند که اروپاییان گفتهاند خطر بازی رایانهای ایرانیها اگر بیشتر از خطر هستهای نباشد کمتر هم نیست، زیرا سبک زندگی اسلامی ایرانی را به آن طرف معرفی میکنی؛ چون بر فطرت مبتنی است اگر خوب کار شود مخاطب خود را در سطح جهانی پیدا خواهد کرد، لذا در سند مهندسی فرهنگی که به زودی به تصویب نهایی برسد همه این اجزا در بخشهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است.
دانشجو در ارزیابی آینده علمی کشور اظهار داشت: با توجه به اعضای هیئت علمی اساتید و دانشجوهایی که داریم، آینده خوبی خواهیم داشت. در آخر نیز باید عرض کنم ارتباط دانشگاه با صنعت آرزوی دیرینه حضرت آقا بود که در این راستا حرکت کردیم و تأسیس هفت پژوهشگاه را که رهبری فرمودند پژوهشگاهها باید درون دانشگاهها ایجاد شود، اجرا کردیم.
وزیر علوم در صحبت پایانی خویش درمورد یکی از برنامهی زنده صدا و سیما و بحثی که در مورد دانشجویان مطرح شده بود عنوان کرد: در یکی از برنامهها گفته شد جلوی تحصیل دانشجویان ستارهدار گرفته میشود. طبق اطلاعات غلط، خلاف عنوان شده است. ما جلوی تحصیل هیچکس را به علت نقد نمیگیریم. جالب است که بیشترین نقدها را هم همین افراد میکنند که میگویند جلوی ما را میگیرید. سال77 رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبهای به کمیته انضباطی ابلاغ کرد که این رأی نهایی و غیر قابل لغو بود اما ما این را هم لغو کردیم که بتوانند به دیوان عدالت بروند ضمن اینکه برای دانشجویان خودمان استعلامات را از مراکز قضایی و امنیتی ذیصلاح میگیریم اما وزارت علوم هیچکس را برای نقد ممنوع التحصیل نمیکند.
این گفتگو در حالی پایان گرفت که مخبر دزفولی با تأکید بر اینکه اصحاب علم و فرهنگ کارهای زیادی انجام دادهاند، گفت: ما کارهای نکرده زیادی هم داریم که هنوز باقی مانده است؛ عقب ماندگیهای چند قرنهای در حوزههای گوناگون داریم که باید جبران شود. هرچه تلاش کنیم با نقطه مطلوب فاصله داریم وباید پرتلاش و با امید و انرژی در یک وفاق جمعی با استفاده از ظرفیتهای فکری کشور در دانشگاه و حوزه این موارد را جبران کنیم.
منبع: تسنیم
مخبر دزفولی در خصوص شکلگیری ستاد انقلاب فرهنگی گفت: آذرماه با جریانات پرطراوت علم و دانش عجین شده است. در ابتدای بعد از پیروزی انقلاب امام بنا را بر این گذاشته بودند که ساختارهایی که میتوانند خود را با انقلاب همراه کنند، برای رویکرد جدیدی که جریان بزرگ اسلامی است تلاش کنند و دانشگاه نیز باید به این سمت حرکت میکرد.
مخبر دزفولی با بیان اینکه دانشگاه باید خود را با فضای جدید تطبیق میداد، اضافه کرد: دانشکدههای مختلف به جای آنکه اولویت اول را کمک به استقرار و تثبیت نظام نوپای اسلامی بگذارند، درگیر و دار گروهبندیها و جناح بندیهای عناصر شناختهنشده وابسته به اتاقهای گوناگون؛ جنگ را در دانشگاههای مختلف شکل داده بودند. پیام انقلاب فرهنگی این بود که ما باید به ارزشهای انقلاب اسلامی برگردیم و دانشگاه در حوزه علم و فرهنگ به رسالت خویش عمل کند و چون به نظر بزرگان کشور و امام خمینی(ره) دانشگاه ویژگی منحصر به فرد داشته و دارد که در منظر رهبر معظم انقلاب هم همینطور است؛ موضوع تثبیت و استقرار و تحول در نظام علمی آموزشی کشور دنبال شد. پیام انقلاب فرهنگی این بود که دانشگاه باید به مسیرش در خدمت جامعه و اهداف بالای علمی برگردد. امام خمینی این حرکت را تأیید کرده و ستاد انقلاب فرهنگی شکل گرفت که مسیرش اصلاح ساختارهای آموزشی و مدیریتی در سطح دانشگاهها بود.
او با اشاره به اینکه این نیاز در بخشهای گوناگون علم و فرهنگ به تدریج احساس شد، تصریح کرد: در سال63 با پیشنهاد رهبر انقلاب که آن زمان رئیس جمهور بودند؛ برای تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی در حقیقت تعبیه شدن یک جریان راهبردی و استراتژیک در کلاننظام کشور برای رصد برنامهی ریزی طراحی و تدبیر موضوع علم و فرهنگ، پیشنهادی به امام شد. دانشگاهها که همیشه در هسته مرکزی قرار داشته و در کنار آن جریانهای دیگر فرهنگی نیز بودند به تدریج در شورای عالی انقلاب فرهنگی جا باز کردند؛ سپس ما وارد ساخت مراکز و نهادهای علمی و تحقیقاتی و در کنار آن مسائل گوناگون حوزههای فرهنگ شدیم. فرهنگ از منظر رهبر انقلاب و نخبگان فرهنگی همه اجزا و آداب و رسوم مبانی اعتقادی، دینی و هنجارهای اجتماعی را شامل میشود علم از فرهنگ جدا نیست و یک مقوله در هم تنیده یکپارچه است.
کامران دانشجو وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در پاسخ به اینکه جایگاه علمی امروز کشور چطور به دست آورده و برای تداوم آن باید چه اقداماتی کرد، خاطرنشان کرد: سال59 حضرت امام در مورد ستاد انقلاب فرهنگی پیامی دادند و فرمودند انقلاب اساسی در دانشگاههای سراسر کشور باید صورت بگیرد. تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی از کارهایی است که باید انجام شود. از آنچه باید بترسیم دانشگاهی است که دانشجویان و جوانان ما را با نگاه غربی تربیت کند.
او در راستای برخی از آمار و ارقامی که گویای پیشرفت است، گفت: ما هفت سال قبل، 0.3 درصد از تولیدات علمی دنیا را داشتیم درحالی که یک درصد جمعیت دنیا را داریم اما الان به 2٪ رسیده است. حدود سی هزار مقاله داریم و رتبه ما در منطقه اول و در دنیا شانزدهم است که در سال 1404 باید به این رتبه دست پیدا میکردیم. در نانو فناوری از رتبه سی و پنجم به هشتم، در انرژیهای نو از رتبهی34 به 12، در فناوری ارتباطات از 13 به 3 و ... رسیدهایم که با تلاش مستمر اساتید و دانشجویان در تمام حوزهها چیزی بین ده تا پانزده رتبه ارتقا یافتهایم. اساتید ما از نظر علمی جایگاه مطلوبی دارند که از بهترین دانشگاههای دنیا چیزی کم نداریم. بخشی از این پیشرفتها کمکی بوده که صنعت در حوزه کاربرد به دانشگاهها کرده و این ارتباط برقرار شده است. در راستای اینکه چطور باید این رتبهها را نگه داریم، باید گفت آنچه ما در وزارت علوم باید انجام دهیم این است که سیاستها و رفتارهای خود را با نقشه جامع علمی کشور تطبیق دهیم که الگویی برای همگی ما است.
وزیر علوم با اشاره به نقشه جامعه علمی ادامه داد: در فصل اول نقشه جامع علمی، ارزشهای بنیادین و الگوی نظری علمی کشور توضیح داده میشود که در تمام ابعاد فناوری، بر حاکمیت جهان بینی توحیدی اسلام تاکید دارند. اولین کاری که باید انجام دهیم این است که به ارزشهای اسلامی انسانی در بهبود فضای اخلاقی و دینی ِ دانشگاه توجه کنیم. مثل تحول در علوم انسانی که با هماهنگی شورای تحول در علوم انسانی که دکتر حداد عادل مسئولیت آن را به عهده دارند، شروع شده است. چیزی حدود 400 سرفصل را ارائه کردیم که تأیید شد و به وزارت علوم بازگشت تا کار را به این ترتیب به جلو ببریم.
وی در ادامه تصریح کرد: در فصل دوم، وضع مطلوب علم و فناوری بیان میشود که بحث افزایش سهم تحصیلات تکمیلی است. 30٪ دانشجویان باید تحصیلات تکمیلی داشته باشند. باید چیزی حدود یک میلیون و صد هزار دانشجوی تحصیلات تکمیلی داشته باشیم. تعداد را از 92 هزار به 500 هزار رساندهایم و 5برابرش کردهایم اما هنوز با مورد مطلوب فاصله داریم. در بعد دانشجویان دکتری 5/3٪ چیزی حدود140هزار نفر باید داشته باشیم که الان 57 هزار نفر داریم و به این سمت درحال حرکت هستیم. باید در مسیر نقشه جامع علمی کشور و هماهنگ با سیاستگذاریهای شورای عالی فرهنگ باشیم و دانشگاهها در آن راستا حرکت کنند تا بتوانیم هم رشد بیشتر داشته باشیم هم در منطقه رتبه خود را حفظ کنیم.
مخبر دزفولی در واکنش به این سوال که مهمترین برنامههای پیش روی شورای عالی فرهنگی در زمینه فرهنگ کشور چیست، پاسخ داد: نقشه جامع علمی یکی از مواردی است که جزء آرزوهای ما بود که راهبردهای اساسی برای آینده و نقشه راه را تدوین کنیم. این نقشه در اختیار ما و دیگر دستگاههای کشور است که در اجرائی کردن نقشه با ستاد نقشه جامع علمی همکاری میکنند. یکی دیگر از برنامهها، سند مهندسی فرهنگی کشور است. در زمینه فرهنگ به معنای وجه ممیزه به عنوان فرهنگ اسلامی نه آنچه که در کشورهای دیگر بخصوص با مبانی فکری سکولار و مادی نسبت به انسان و جامعه ترجمه میکنند؛ در این حوزه اتفاقات بزرگی در حال رویداد است. در حوزه مهندسی فرهنگی، ساختارهای گوناگونی در کشور وجود دارد که باید بازسازی و بازنگری شود و هماهنگی در آن صورت بگیرد این در نقشه مهندسی فرهنگی دیده شده که فراز پایانی تصویبش را در شورای عالی فرهنگی میگذراند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تحول آموزش پرورش عنوان کرد: این نیز برنامه دیگری بود که مدتها در زمینه ساختاری و محتوایی در این سازمان مد نظر بود. حداقل پانزده زیرنظام در تحول آموزش پرورش مورد توجه قرار گرفته است. سند تحول آموزش پرورش بنیادین در خصوص پرورش و تربیت نسل آیندهساز کشور حرکت میکند که البته آثارش را باید در آینده دید. موارد نامبرده نقشههای پیش روی ما است که آینده را طبق آن ترسیم میکنیم. همانطور که میدانید ما دو درصد تولید علم دنیا را داریم که با طراحی به این نقطه رسیده و با طراحی نیز باید گامهای بعدی را برداریم.
وی افزود: موضوع نخبگان، مسأله دیگری است که روزی نگران خروج نخبگان از کشور بودیم. امروز هم طراحی برای تولیگری موضوعات مرتبط با نخبگان و هم سند راهبردی ِ نگهداشت، پایش، تقویت و جایابی مناسب به نخبگان در کشور شکل گرفته است. نقص ما در اجرایی کردن اینها است که باید در تعاملی سازنده با یکدیگر صورت گیرد.
مخبر دزفولی با تأکید بر اینکه محوریترین نکتهی ما انس و الفت با قرآن و قرآنی شدن آحاد جامعه است، خاطر نشان کرد: اگر قرآنی شدن آحاد جامعه اتفاق افتد انقلاب فرهنگی جریانی نه تنها ملی که جهانی میشود. چون حاق انقلاب اسلامی تفکر قرآنی بود که امام خمینی(ره) میز به جامعه ارائه کرده بود و مخاطب خود را روز به روز در جهان بیشتر پیدا میکند، این جریان بزرگی که در جهان مرتب کلید میخورد و به جاهای مختلف سرایت میکند به خاطر نگاه قرآنی به نوع انسان و به نگاه مدیریت جریانهای ادارهی جوامع در کشورهای مختلف است.
او با بیان اینکه بحث جمعیت یک نگاه فرهنگی است که در گیر و دار بحثهای بعد از انقلاب مورد غفلت واقع شده است، اظهار داشت: از مقوله توجه به جمعیت مولد و پایش حفظ کیان جامعه اسلامی غافل شدیم. با رویکرد جدیدی که تدبیر شده انشاءالله به عنوان راهبرد اساسی انقلاب اسلامی افزایش جمعیت در کنار الزامات و مولفههایش برنامه ریزی میشود. در زمینه بازیهای رایانهای، ما در مقام مقایسه و رقابت جهانی در دنیا حرفهایی داریم و این حرفها باید در هنر، کتاب، رمان و قصه ارائه شود. روزی که این بازی رایانهای شروع شد به عدد انگشتان دست نبود اما روز به روز افزایش پیدا میکند و امروز بیش از صد بازی قابل ارائه وجود دارد. البته در جریانات تحول فرهنگی و مهندسی فرهنگی هدفگذاریهای کمی و کیفی انجام دادهایم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تحول در یکپارچه سازی خانواده و آموزش عالی، اضافه کرد: این تحول به مدیریت منسجم احتیاج دارد که دانشگاههای غیر دولتی، نظامهای آموزشی درونی و نظامهای آموزشی عالی مجموعه بیرونی، باید خود را با سیاستهای آموزشی دولت تطبیق دهند و این تعامل را بتواند با آموزشی عالی کشور فراهم کند. موضوعات متعدد با اسناد کلیدی کشور، هوافضا، نانو، بیو، علوم شناختی و مسائل زیادی مثل سلولهای بنیادی، طب سنتی و... این فهرست طولانی از اتفاقات انجام شده است. امروز همه اینها به لحاظ مطالعه، کار کارشناسی، تشخیص نیازهای روز و نگاه به آینده که نقطههای مطلوب ما هستند تدوین، طراحی و تصویب شده و گام بعدی ما پایش، پیگیری و اجرایی کردن این موارد است که دوستان ما در صحنه اجرا، در این دوره بیشترین دغدغه با سیاستگذاران را داشتهاند.
دانشجو در راستای اینکه چقدر وزارت علوم خود را در گام اجرا موفق دیده و چه برنامههایی پیش رو دارد تا اجرای دقیقتری از این سندها داشته باشد، با اشاره به همگامی، همراهی و الگو قراردادن نقشه جامع علمی کشور گفت: در نقشه جامعه علمی دیده شده است که به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت باید دو هزار عضو هیئت علمی و محقق داشته باشیم. الان ما به این سمت داریم حرکت میکنیم. در طول دو سال گذشته دوازده هزار عضو هیئت علمی جدید جذب شده است، در این راستا تحصیلات تکمیلی را افزایش دادیم و به این قائل هستیم که تا پنج،شش ماه آینده بتوانیم حدود 10 هزار نفر اضافه کنیم. دورههای دکترای پژوهش محور را ایجاد کردیم که جزء مسیری از نقشه جامع علمی کشور بود. کار دیگری که باید انجام میدادیم این بود که میانرشتهایها را افزایش دهیم و ما نیز گروهی را تشکیل داده و کنار آن مراکز آموزشی عالیمان را افزایش دادیم.
وزیر علوم خاطرنشان کرد: این آمار نشان دهنده این است که دانشگاههای ما همگام با سیاستگذاریای که در شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت میگیرد؛ در حال حرکت است. دانشگاههای ما شادابی و نشاط کامل دارند و تعداد دانشجویانمان از 2میلیون و دوست هزار به 4میلیون و 400هزار رسیده است.
مخبر دزفولی در پاسخ به سوال که چقدر بر اجرای درست و صحیحی که در این سند تصویب شده است نظارت وجود دارد، گفت: ما ستاد راهبری اجرایی شدن نقشه را هر دو هفته یکبار با حضور دستگاههای مرتبط بخصوص وزارتخانههای اصلی، برگزار میکنیم. آنجا همه دستگاهها گزارشهای پیگیری و چالشها و موانعی که پیش روی ماست را ارائه میدهند. با محوریت روسای دانشگاهها و اساتید و دانشجویان این نقشه، عملیاتی میشود. اگر تا به حال این توفیق کسب شده به خاطر مشارکت بوده است. امروز نقشه به تمام و کمال اجرایی نخواهد شد مگر آنکه باور همه دست اندر کاران عرصه کشور شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور با اشاره به اینکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مسیر ورود استعدادهای علمی کشور فراهم شده است، تصریح کرد: در دورههای قبلی یک حلقههای بستهای شکل گرفته بود اما شورای عالی انقلاب فرهنگی تشخیص داد و به کمک دیگر نهادها بررسی شد. کار تغییر جذب هیئت علمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی و به روز رسانیاش مطرح شد و همین باعث به وجود آمدن آئین نامه جدید جذب هیئت علمی شد، وزارتخانهها مصرانه این را پذیرفته و به اجرا رساندند. ما فضا را باز کردیم تا نخبگان؛ جایابی ِدرست علمی تحقیقاتی آموزشی پژوهشی پیدا کنند. این یک رویکرد استراتژیک در نقشه جامع علمی کشور بود. ضمانتش هم این شد که ما تصمیمهای درست اتخاذ شده را پیگیری کردیم، مجریان هم این قضیه را باور داشتند و نتیجهاش را اکنون مشاهده میکنیم.
وی افزود: قرار است در افقهای دور دست به 5درصد تولید علم دست پیدا کنیم. البته لوازمش را هم باید فراهم کرد. همه باید دست به دست هم داده و این میثاق مشترک را باور کنیم. البته در نقشه جامع علمی کشور ممکن است نقصهایی هم داشته باشیم که برای آینده پیشبینی کردهایم و با مشورت کارشناسان این به روز رسانی، بازسازی و به هنگام کردن نقشه را انجام میدهیم.
دانشجو در راستای اینکه با وجود تلاشهای صورت گرفته هنوز در دانشگاههای ما خلاهایی وجود دارد، اظهار داشت: تحول در علوم انسانی حرکتی مستمر است و تمام نمیشود. ما همگام با شورای تحول در علوم انسانی حرکت میکنیم و کار اجرایی آن را انجام میدهیم. در کنار آن، بحث ِ شرکتهای دانشبنیان را پیگیری کردیم. طی این پنج، شش سال 676واحد مستقر در پارک علم و فناوری داشتهایم که الان بیش از ده برابر شده است. چیزی حدود 3هزار فناور شاغل داشتیم الان حدود21هزار فناور شاغل داریم. اینها نشان دهنده این است که ما در مجموعه کارهایی که صورت دادهایم به سمت اهداف نقشه حرکت کردهایم اما درمورد اینکه چطور میتوان این روال را سرعت بخشید؛ باید جنبههای تشویقی را قرار دهیم، دانشگاهها را بر اساس شاخصهای بومی خودمان رتبهبندی کنیم، تا رقابتی سالم بین دانشگاهها حتی در موسسههای غیر انتفاعی ایجاد شود تا آن چیزی که مد نظر چشم انداز 1404 است با الگو قرار دادن نقشه جامع علمی کشور محقق شود.
مخبر دزفولی در راستای توضیحاتی بیشتر درمورد سند مهندسی فرهنگی کشور اضافه کرد: بخشهای اساسی آن به تصویب رسیده است. در سند هم به لحاظ کلیت کار را جلو بردهایم و در بعضی موضوعات مهم برشهایی زدیم که یک موضوعش جمعیت بود. که سند مجزایی برای آن تصویب شد، یا موضوع سبک زندگی که جزء دستورات پیوست ِحکم سال گذشته رهبر انقلاب به شورای عالی انقلاب فرهنگی بود که شورا نسبت به طراحی سبک زندگی ایرانی اسلامی باید تدبیر کند. به تدریج کارهای دقیقش انجام میگیرد. ما از فضای شعارزدگی و سطحی نگری نسبت به موضوعات پرهیز میکنیم. جزء برنامههایی که ذیل سند مهندسی داریم موضوع سینما و موسیقی و راهبردهای هنر مد نظر است که الان تدوین شده است. حتی سیاستهای سینما یکبار در شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یک رویکرد کلی مطرح شد و مورد توجه قرار گرفت که در یک جمع نخبگانی اهل هنر و سینما موضوع بررسی مجدد خواهد شد و نظرات را خواهیم گرفت.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور تصریح کرد: باید بدانیم که معماری اسلامی دوره جمهوری اسلامی چیست؟ مولفههایش کدام است و مساله استانداردهای فرهنگی نیز مورد توجه است. رهبر انقلاب در پیوست حکمشان فرمودند شورای عالی انقلاب فرهنگی استانداردهای فرهنگی برای واردات کالا طراحی کند و سیاستهای تشویقی و تنبیهی و نظارت کلان بر واردات کالا داشته باشد. بسیاری از کشورهایی که فکر میکنیم دین برایشان مهم نیست یا دین را موضوعی فردی تلقی میکنند اینها ضابطه فرهنگی برای وارداتشان دارند مثل ژاپن که عنوانهای زیادی دارد که اگر این واردات انجام گیرد چه آسیبهایی را میتواند وارد کند، ما در این زمینه مطالعه کردیم و متوجه شدیم خلأ جدی داریم. در صورتی که از آنطرف وقتی قرار است بازی رایانهای ایرانی به سمت کشورهای اروپایی وارد شود؛ اروپاییها تحلیلهایی میکنند. خبرگزاریها همین اواخر نقل کردهاند که اروپاییان گفتهاند خطر بازی رایانهای ایرانیها اگر بیشتر از خطر هستهای نباشد کمتر هم نیست، زیرا سبک زندگی اسلامی ایرانی را به آن طرف معرفی میکنی؛ چون بر فطرت مبتنی است اگر خوب کار شود مخاطب خود را در سطح جهانی پیدا خواهد کرد، لذا در سند مهندسی فرهنگی که به زودی به تصویب نهایی برسد همه این اجزا در بخشهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است.
دانشجو در ارزیابی آینده علمی کشور اظهار داشت: با توجه به اعضای هیئت علمی اساتید و دانشجوهایی که داریم، آینده خوبی خواهیم داشت. در آخر نیز باید عرض کنم ارتباط دانشگاه با صنعت آرزوی دیرینه حضرت آقا بود که در این راستا حرکت کردیم و تأسیس هفت پژوهشگاه را که رهبری فرمودند پژوهشگاهها باید درون دانشگاهها ایجاد شود، اجرا کردیم.
وزیر علوم در صحبت پایانی خویش درمورد یکی از برنامهی زنده صدا و سیما و بحثی که در مورد دانشجویان مطرح شده بود عنوان کرد: در یکی از برنامهها گفته شد جلوی تحصیل دانشجویان ستارهدار گرفته میشود. طبق اطلاعات غلط، خلاف عنوان شده است. ما جلوی تحصیل هیچکس را به علت نقد نمیگیریم. جالب است که بیشترین نقدها را هم همین افراد میکنند که میگویند جلوی ما را میگیرید. سال77 رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبهای به کمیته انضباطی ابلاغ کرد که این رأی نهایی و غیر قابل لغو بود اما ما این را هم لغو کردیم که بتوانند به دیوان عدالت بروند ضمن اینکه برای دانشجویان خودمان استعلامات را از مراکز قضایی و امنیتی ذیصلاح میگیریم اما وزارت علوم هیچکس را برای نقد ممنوع التحصیل نمیکند.
این گفتگو در حالی پایان گرفت که مخبر دزفولی با تأکید بر اینکه اصحاب علم و فرهنگ کارهای زیادی انجام دادهاند، گفت: ما کارهای نکرده زیادی هم داریم که هنوز باقی مانده است؛ عقب ماندگیهای چند قرنهای در حوزههای گوناگون داریم که باید جبران شود. هرچه تلاش کنیم با نقطه مطلوب فاصله داریم وباید پرتلاش و با امید و انرژی در یک وفاق جمعی با استفاده از ظرفیتهای فکری کشور در دانشگاه و حوزه این موارد را جبران کنیم.
منبع: تسنیم
ارسال نظر