سومین موج کاهشی در بازار خودرو / خودرو در سراشیبی قیمت

این سومین موج کاهش قیمتی است که طی هفت ماه گذشته بازار خودرو را دربرگرفته و اگر تداوم داشته باشد، شاهد رکورد‌های تازه‌ای در کاهش قیمت خودرو خواهیم بود. اولین موج نزول قیمت‌ها آبان‌ماه سال گذشته آغاز شد. این در شرایطی است که اسفندماه شاهد موج دیگری از روند نزولی قیمت خودرو بودیم.

بازار خودروی کشور از ابتدای اردیبهشت امسال و همزمان با مذاکرات برجامی در وین، دور جدید کاهش قیمت را آغاز کرده، ضمن آنکه معاملات به‌شدت کم شده و بازار نیز در رکودی سنگین فرو رفته است.

طبق داده‌های بازار آنلاین «دیوار»، متوسط قیمت ۲۰ خودرو منتخب داخلی در بازه زمانی یکم تا هجدهم اردیبهشت امسال، حدود ۱۶۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بوده و این در حالی است که میانگین قیمت همین خودرو‌ها در کل اسفند ۹۹، بیش از ۱۷۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به‌دست آمده و این بدین معناست که بازار اردیبهشت افت ۵ درصدی را تجربه کرده است. این آمار با در نظر گرفتن سبدی از خودرو‌های داخلی صفر کیلومتر و دست دوم از پژو ۲۰۶ و ۴۰۵ گرفته تا تندر، تیبا و پراید، به‌دست آمده است. در واقع از آنجا که مرجع اطلاعات، بازار آنلاین «دیوار» است، متوسط قیمت استخراج شده، از دل مدل‌های صفرکیلومتر و دست دوم بیرون آمده است.

این آمار نشان می‌دهد موج جدید کاهش قیمت در بازار خودرو از چند هفته پیش شروع شده و پیش‌بینی کارشناسان این است که در صورت تداوم فضای مثبت درباره آینده برجام و لغو تحریم، این موج همچنان ادامه‌دار خواهد بود. این سومین موج کاهش قیمتی است که طی این هفت ماه بازار خودرو را دربر می‌گیرد و اگر تداوم داشته باشد، شاهد رکورد‌های تازه‌ای در کاهش قیمت خودرو خواهیم بود.

شکل‌گیری این امواج از آبان بود، وقتی که نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به تدریج مشخص و سرانجام جو بایدن توانست بر دونالد ترامپ غلبه کند. ترامپ ضدبرجام بود و زمینه خروج آمریکا از این توافق هسته‌ای را ایجاد کرد، این در شرایطی است که بایدن میل به بازگرداندن کشورش به این توافق را داشت، از همین‌رو انتخاب وی و شکست ترامپ، اثر پروانه‌ای خود را بر اقتصاد ایران گذاشت. پس از اعلام نتیجه قطعی انتخابات‌۲۰۲۰ آمریکا، انتظارات تورمی شهروندان ایرانی کاهش یافت تا بازار‌ها با شوکی منفی مواجه شوند. با ریزش قیمت ارز، منحنی قیمت در بازار خودرو هم افت کرد و این روند تا انتهای دی نیز ادامه داشت، اما در بهمن دچار سکته‌ای خفیف شد. در اسفند، اما موج دوم کاهش قیمت رخ داد، هرچند البته ارتفاع آن کمتر از آبان بود. حالا نیز آمار‌ها نشان می‌دهند موج سوم کاهش قیمت در بازار خودرو شکل گرفته که ریشه در مذاکرات برجامی دارد.

ایران، اروپا و البته آمریکا از چند هفته قبل در وین وارد مذاکره شده‌اند تا توافق هسته‌ای و برجام را احیا کنند. خبر مذاکره به‌تن‌هایی سبب کاهش انتظارات تورمی شهروندان ایران شد و در ادامه با توجه به اخبار مثبتی که از وین رسید، انتظارات پایین‌تر نیز آمد. نتیجه این اتفاق، نزولی شدن قیمت ارز بود که سبب شد بازار خودرو نیز در سرازیری قیمت قرار بگیرد و از آن‌سو معاملات نیز در آن قفل شود. تا به امروز، اغلب سیگنال‌های ارسالی از مذاکرات برجامی، مثبت بوده‌اند و اگر در نهایت به احیای برجام و لغو تحریم‌ها ختم شوند، اتفاق بزرگ در بازار خودرو رخ خواهد داد: ریزش شدید قیمت.

بازار خودرو در این حدودا سه سال تحریم معمولا موازی با بازار ارز پیش رفت و افت و خیز‌های آن را تقلید کرده است. در حال‌حاضر نیز علت اصلی نزول قیمت خودرو‌ها در بازار، کاهشی‌شدن قیمت ارز است. موج سوم کاهش قیمت خودرو در حدودا هفت ماه گذشته هرچند ارتفاع کمتری نسبت به اولی دارد، با این حال اگر مذاکرات برجامی به سرانجام برسد و آمریکا تحریم‌های ایران را بردارد، می‌توان انتظار شکسته‌شدن رکورد موج نخست را کشید. پیش‌بینی‌ها بر این است که لغو تحریم، قیمت ارز را به زیر ۲۰ هزار تومان خواهد رساند و حتی شاید آن را به حوالی ۱۵ هزار تومان هم ببرد؛ در این شرایط، بازار خودرو نیز بدون تردید متاثر از این اتفاق، با ریزش قیمت جدیدی مواجه خواهد شد. البته برخی از شهروندان نیز که بنا را بر به سرانجام نرسیدن برجام و عدم لغو تحریم‌ها گذاشته‌اند، از همین‌رو فروش خودرو را در مقطع فعلی ریسک می‌دانند.

آن‌ها بر این باورند که در صورت عدم‌احیای برجام، موتور تورم انتظاری روشن می‌شود و در نتیجه، قیمت‌ها در بازار‌های مختلف از جمله خودرو شعله‌ور خواهد شد. از همین‌رو این دست از شهروندان فعلا میلی به عرضه ندارند و آن‌ها هم منتظرند ببینند در آینده چه پیش خواهد آمد.

با وجود شکل‌گیری موج سوم کاهش قیمت در بازار خودرو، خرید و فروش در بازار همچنان رکودی سنگین را به خود می‌بیند. معمولا در دوران کاهش قیمت، تقاضا برای خرید بالا می‌رود، چون شهروندان نمی‌خواهند این فرصت طلایی را از دست بدهند. با این حال با وجود وقوع سومین افت قیمت قیمت در بازار خودرو، هنوز هم مشتریان میلی به خرید نشان نمی‌دهند تا یکی از راکدترین اردیبهشت‌های بازار خودرو رقم بخورد. منهای یک‌سری دلایل فرعی مانند تعطیلی‌های کرونایی هفته‌های گذشته که شامل بازار خودرو و مراکز شماره‌گذاری نیز بود، دلیل اصلی رکود معاملات خودرویی به انتظارات تورمی شهروندان مربوط می‌شود. به نوعی خیلی‌ها در انتظار تعیین تکلیف سرنوشت برجام هستند، چون خوب می‌دانند این ماجرا چه نقش مهمی در بازار‌ها به‌خصوص خودرو خواهد داشت. در حال‌حاضر که موج سوم کاهش قیمت شکل گرفته، ایرانی‌ها انتظار ارتفاع بیشتری را دارند و با فرض اینکه برجام احیا و تحریم‌ها لغو می‌شوند، بنا را بر ریزش شدیدتر قیمت در آینده گذاشته‌اند. به‌عبارت بهتر، بسیاری از شهروندان خرید خودرو در مقطع فعلی را ریسک می‌دانند و منتظرند تا تحریم‌ها لغو شود و ریزشی جدید دامان بازار را بگیرد و آنگاه اقدام به خرید کنند. این تصور در نتیجه اخبار مثبت برجامی ایجاد شده، چه آنکه هم از سوی منابع خارجی بر احیای قریب‌الوقوع برجام تاکید می‌شود و هم مقامات داخلی آن را حتمی می‌دانند. همین چندی پیش حسن روحانی رئیس‌جمهوری اعلام کرد تحریم‌ها علیه ایران برداشته خواهند شد. رئیس‌جمهوری آمریکا نیز اعلام کرد عزم ایران برای بازگشت به برجام جدی است؛ بنابراین با توجه به تصورات مثبت از آینده برجام، میل به خرید به کف رسیده و اگر برجام احیا و تحریم لغو شود، آنگاه بازار خودرو با رشد تقاضا مواجه خواهد شد. البته با توجه به کاهش قدرت خرید، دست بسیاری از شهروندان همچنان از بازار خودرو کوتاه خواهد ماند و آن‌ها چاره‌ای ندارند جز اینکه یا سراغ دست دوم‌ها بروند یا شانس خود را در طرح فروش خودروسازان امتحان کنند.

نگاهی به داده‌های اطلاعاتی بازار آنلاین «دیوار» تصویر دقیق‌تری از اوضاع بازار خودرو‌های داخلی در حدودا سه هفته اردیبهشت ارائه می‌دهد. بیست خودرو منتخبی که مبنای تهیه این گزارش قرار گرفته‌اند، عبارتند از: پژو ۲۰۶ در سه مدل تیپ ۲ و تیپ ۵ و صندوقدار V۸، پارس در دو مدل ساده و LX، پراید در سه مدل ۱۱۱، ۱۳۱ و ۱۳۲، پژو ۲۰۷ در مدل‌های معمولی و اتومات، کوئیک در دو مدل معمولی و اتومات، ساندرو در مدل‌های معمولی و اتومات، تندر-۹۰، پژو ۴۰۵، رانا، ساینا، سمند و تیبا ۲. متوسط قیمت این سبد خودرویی در اسفند ۹۹ چیزی حدود ۱۷۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود، حال آنکه در اردیبهشت ۹۹، میانگین قیمت به ۱۶۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است. با این حساب، متوسط قیمت خودرو در بازه زمانی یکم تا هجدهم اردیبهشت و نسبت به کل اسفند ۹۹، کاهش ۲/ ۶ درصدی را نشان می‌دهد. طبق جدول مربوط به اردیبهشت، در مجموع ۱۱۲ هزار و ۳۵۹ آگهی فروش خودرو در بازار آنلاین «دیوار» به ثبت رسیده است، حال آنکه در اسفند، ۲۰۹ هزار و ۹۹۴ آگهی به ثبت رسیده بود. طبعا یکی از دلایل کمتربودن تعداد آگهی‌های اردیبهشت نسبت به اسفند، این است که برای اسفند کل ماه در نظر گرفته شده و برای آمار مربوط به اردیبهشت، ۱۸ روز از آن لحاظ شده است. با این حال، اما ممکن است نااطمینانی به آینده از یک سو و پایین آمدن قیمت نیز از سوی دیگر، برخی را به عدم‌فروش خودرو مجاب کرده و برخی نیز فروش را فعلا ریسک می‌دانند. به هر حال در محاسبات مربوط به آینده برجام، نمی‌توان کاملا مثبت نگاه کرد و برخی درصدی را بابت به سرانجام نرسیدن مذاکرات لحاظ می‌کنند. بدون تردید، از دست رفتن فرصت طلایی احیای برجام و لغو تحریم، انتظارات تورمی ایرانی‌ها را شعله‌ور خواهد کرد و این به معنای اوج‌گیری قیمت‌ها در بازار‌ها به‌خصوص خودرو است. اما در جمع خودرو‌های آگهی شده منتخب در اسفند ۹۹، کمترین میانگین قیمت به پراید ۱۳۲ تعلق دارد که رقمی حدود ۸۸ میلیون تومان برای آن ثبت شده است. بیشترین میانگین قیمت ثبت شده در جدول اسفند نیز نصیب رنو ساندرو اتومات شده که روی عددی بالغ بر ۳۴۰ میلیون تومان ایستاده است. نه پراید و نه ساندرو، هیچ‌کدام دیگر به تولید نمی‌رسند. در جدول اردیبهشت نیز کف و سقف متوسط قیمت خودرو به پراید و ساندرو اختصاص دارد، منتها با ارقامی کمتر. میانگین قیمت پراید ۱۳۲ در اردیبهشت، حدودا یک میلیون تومان کمتر از اسفند بوده و متوسط قیمت ساندرو نیز در این بازه زمانی به ۳۳۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است.

نکته دیگر در مورد جداول قیمت اسفند و اردیبهشت، به پژو ۲۰۶ تیپ ۲ مربوط می‌شود. در جدول اسفند، بیشترین آگهی ثبت شده، به پژو ۲۰۶ تیپ تعلق دارد، به نحوی که ۲۹ هزار و ۱۹۰ مورد آگهی برای این خودرو در «دیوار» به ثبت رسیده است. در آمار اسفند، اما کمترین آگهی به ساندرو معمولی تعلق گرفته که آگهی‌دهندگان آن تنها ۳۱۲ نفر بوده‌اند. در جدول اردیبهشت نیز رکورد ثبت آگهی در اختیار پژو ۲۰۶ تیپ ۲ با ۱۵ هزار و ۶۱۷ مورد قرار دارد. کمترین آگهی ثبت شده را نیز بازهم ساندرو معمولی به خود اختصاص داده، چه آنکه تنها ۱۶۰ دستگاه از آن برای فروش گذاشته شده است.