سرطان رحم چه علامتی دارد ؟ تشخیص و روش های درمانی آن کدامند ؟

سرطان رحم چهارمین سرطان کشنده در زنان بعد از سرطان های ریه، پستان و کولون است. حدود 2 تا 3 درصد از خانم ها در طول زندگی خود دچار سرطان رحم می‌شوند. رحم عضو مهم باروری در زنان به شمار می‌رود که در حالت غیر بارداری اندازه ای کمی بزرگتر از مشت دست دارد. جدار رحم با ساختار منحصر به فرد خود که از عضلات و لایه های سلولی متعددی تشکیل شده وظیفه اصلی را در حفظ جنین طی بارداری مادر بر عهده دارد.

در نمای میکروسکوپی، لایه پوشاننده حفره رحمی به نام "اندومتر" شناخته می‌شود که از غده های زیاد به همراه بافت نازکی که این غدد را در کنار هم نگه داشته تشکیل شده است. این غدد موجود در لایه اندومتر محلی برای برخواستن 97 درصد از بدخیمی های رحم در زنان است.

تکثیر بیش از حد لایه اندومتر رحمی پیش فاکتوری برای این سرطان به حساب می‌آید. تکثیر اندومتر که به اصطلاح "هیپرپلازی اندومتر" نیز خوانده می‌شود معمولا به دنبال افزایش سطح هورمون استروژن در یک خانم اتفاق می‌افتد. هورمون استروژن یکی از مهمترین هورمون های زیستی در بدن زنان بوده که به طور طبیعی در سیکل های قاعدگی از تخمدان ها ترشح می‌شود.

استروژن وظایف مهمی از جمله رشد اسکلتی، بلوغ جنسی و رشد پستان ها را در زنان برعهده دارد. همچنین به طور طبیعی در طی هر سیکل قاعدگی استروژن ترشح شده از تخمدان بر روی جدار داخلی رحم تاثیر گذاشته و موجب تکثیر لایه اندومتر رحم می‌شود. در پایان هر سیکل قاعدگی دیواره تکثیر شده رحم شروع به ریزش می‌کند، پدیده ای که خونریزی قاعدگی را رقم می‌زند.

هر علتی که باعث افزایش بیش از اندازه هورمون استروژن و در نتیجه آن افزایش فعالیت استروژن در بدن شود می‌تواند پیش درآمدی برای ابتلا به هیپرپلازی اندومتر یا سرطان رحم شود. به عنوان مثال چاقی عامل خطر مهمی برای سرطان رحم می‌ باشد چرا که بافت های چربی محل تولید هورمون استروژن بوده و بنابراین افراد چاق مقدار بیشتری استروژن در مقایسه با افراد لاغر در بدن خود می‌سازند. مصرف دارو های حاوی استروژن به مدت طولانی به هر علت در صورتی که بدون تجویز پروژسترون باشد نیز عامل دیگری برای افزایش احتمال ابتلا به سرطان رحم به شمار می‌رود. مصرف داروی تاموکسیفن نیز که به عنوان درمان در بیماران با سابقه سرطان پستان تجویز شده است نیز موجب تکثیر شدن بیش از حد اندومتر در طی چند ماه خواهد شد. ابتلا به یک سری بیماری ها مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا برخی تومور های تخمدانی نیز موجب ترشح زیاد از حد این هورمون می‌شود و به دنبال آن ریسک سرطان رحم را در زنان افزایش خواهد داد. از علت های مربوط به باروری در یک خانم می‌ توان سن قاعدگی زودرس و یائسگی دیر هنگام (بعد از 55 سال)، نداشتن فرزند و سابقه ناباروری را ذکر کرد. همگی این موارد در نهایت باعث تاثیر بیش از حد استروژن خالص بر لایه اندومتر رحمی و تکثیر بیش از اندازه آن می‌شوند.

علامت اصلی در سرطان رحم یا هیپرپلازی اندومتر خونریزی غیر معمول است. خونریزی غیر طبیعی از رحم به خصوص زمانی باید جدی گرفته شود که فرد در سن یائسگی باشد. بر اساس توصیه پزشکان، خونریزی در فرد بالای 45 سال و یا خونریزی همراه با شرح حالی از سابقه سرطان در خانواده فرد نیاز به بررسی دارد.

پزشک متخصص زنان بر اساس نیاز ممکن است از روش های تشخیصی مختلفی برای بررسی تکثیر لایه اندومتر و احتمال وجود سرطان استفاده کند. سونوگرافی یکی از بی خطرترین روش های بررسی لایه های رحم است. روش دیگر نمونه برداری از اندومتر می‌باشد. این روش که روش اصلی بررسی وجود یا عدم وجود سرطان رحم به شمار می‌رود روشی مفید، دقیق و بی خطر بوده که به صورت سرپایی در مطب نیز انجام می‌ شود. اگر علی رغم درمان، خونریزی بیمار همچنان ادامه داشته باشد، پزشک ممکن است اقدام به روشی تهاجمی تر به نام D&C کند که در این روش پزشک نمونه های بیشتری گرفته و میتواند به وسیله اندوسکوپ مخصوص رحم درون حفره رحم را مشاهده کند.

درمان هیپرپلازی اندومتر و سرطان رحم بر اساس شرایط و خواست بیمار می‌تواند از درمان دارویی تا جراحی برداشتن رحم ( هیسترکتومی ) متفاوت باشد. تکثیر بیش از اندازه لایه رحمی در صورت تجویز دارو های مشتق شده از پروژسترون بهبود می‌یابد. پزشک ممکن است به صورت دوره ای ( 14 روز مصرف دارو و سپس دوره ای استراحت ) یا پیوسته مشتقات پروژسترونی مانند مجسترول یا مدروکسی پروژسترون استات را برای فرد تجویز کند. در مواردی که بر اساس جواب بافت شناسی از نمونه گرفته شده، ضایعه پیش بدخیم وجود دارد و یا درجه تکثیر لایه اندومتر به حالت سرطانی نزدیک شده است ممکن است پزشک فرد را تشویق به جراحی برداشتن رحم کند، به ویژه اگر خانمی در سن یائسگی بوده و یا تمایلی برای بچه دار شدن در آینده نداشته باشد. این در حالی است که اگر خانم جوانی در آینده تمایل به بارداری داشته باشد در صورت صلاحدید پزشک متخصص زنان می‌تواند از مجسترول یا IUD های آزاد کننده هورمون پروژسترون استفاده کند و بدون جراحی هیسترکتومی همچنان قدرت باروری خود را حفظ کند.

منبع:مجله سیب