چرا باید ساعت‌هایمان را یک ساعت به جلو بکشیم؟

مسعود عتیقی مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران درباره علت جلو کشیدن ساعت همزمان با آغاز نوروز، گفت: هر ساله با شروع سال جدید شاهد تغییر ساعت رسمی کشور هستیم و در نیمه شب یک فروردین ساعت‌ها به جلو کشیده می‌شود و در ۳۱ شهریور همان سال به وضعیت قبل تغییر پیدا می‌کند.

او اظهار کرد: هر چند این موضوع به صورت غیر مستقیم با دانش ستاره شناسی ارتباط دارد، اما اساس این تغییر برای استفاده بیشتر از نور روز و به نوعی ذخیره انرژی است. از این تغییر ساعت و یا صرفه‌جویی در نور روز، با نام ساعت تابستانی یاد می‌شود. در حالیکه هدف تغییر ساعت تابستانی کاستن مصرف انرژی در ساعات اوج مصرف بوده است، اما تکنولوژی‌های مدرن و تاثیر آن‌ها بر مصرف انرژی و همچنین توجه به بهره گیری مردم از سرگرمی‌های شبانه، شاید تا حدود زیادی امروزه چنین طرحی را زیر سوال برده باشد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری افزود: هر چند ایده اولیه طرح تغییر ساعت با تغییر فصل در قرن ۱۸ میلادی بوده، اما اجرای عملی چنین اقدامی به زمان جنگ جهانی اول باز می‌گردد و به احتمال زیاد بحران انرژی عامل چنین طرحی بوده است. بدیهی است با توجه به گستردگی کره زمین و تفاوت طول شبانه روز در عرض‌های جغرافیایی مختلف، به طول مثال در قطبین زمین و یا به عبارت صحیح‌تر در عرض‌های جغرافیایی شمالی‌تر و جنوبی‌تر کره زمین، از آنجا که با پدیده ۶ ماه شب و ۶ ماه روز رو به رو هستیم، چنین تغییری ضرورت پیدا نمی‌کند و از سوی دیگر در استوای زمین و عرض‌های جغرافیایی طرفین آن که طول شب و روز با هم مساوی بوده و یا تفاوت چندانی ندارد، این موضوع تقریبا منتفی است.

به گفته این مقام مسئول، اما در عرض‌های جغرافیایی میانی کره زمین از جمله کشورمان ایران که طول روز در فصول اولیه سال با نیمه دوم سال تفاوت نسبتا چشم گیری دارد، موضوع تغییر ساعت اهمیت پیدا می‌کند و اینگونه می‌توان گفت که به طول مثال اگر طلوع خورشید در ساعت ۷ صبح فصل زمستان باشد، این زمان برای تابستان حدود ساعت ۶ صبح خواهد بود.

او افزود: طبیعی است که در نیمه اول سال با تغییر ساعت، به اندازه یک ساعت به جلو، از نور روز در نیمه اول سال نسبت به نیمه دوم سال، استفاده بیشتری شده و در حقیقت ساعت کاری یک ساعت زودتر آغاز می‌شود.

عتیقی یادآوری کرد: تغییر ساعت موافقان و مخالفان زیادی نه تنها در ایران بلکه در جهان دارد. به طول مثال تقریبا ۴۰% از مردم انگلستان ترجیح می‌دهند که تغییر ساعت در کشورشان انجام نشود. از سوی دیگر این تغییرات گاهی اوقات باعث سردرگمی مردم در روز‌های ابتدایی اجرای آن می‌شود. بروز اختلال در قرار ملاقات‌ها، پرداخت‌ها و حتی الگوی خواب افراد از جمله مشکلات چنین طرحی است.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران توضیح داد: امروزه تغییر ساعت در کل اروپا اجرا می‌شود، هر چند که طی سالیان اخیر بحث توقف آن نیز در اروپا مطرح شده است، اما در بخش‌های زیادی از آسیا از جمله چین و ژاپن این طرح اجرا نمی‌شود و آن را متوقف کرده اند. در خاورمیانه نیز به جز کشورمان و کشور‌های ترکیه و سوریه؛ همسایه‌های شرقی و شمالی، همچنین عراق و عربستان نیز چنین طرحی ندارند. در آفریقا نیز تنها چند کشور ساعت تابستانی دارند.

او اضافه کرد: در آمریکا و کانادا به جز چند ایالت که اجرای این طرح را متوقف کرده اند، بقیه آمریکای شمالی دارای ساعت تابستانی هستند، اما بخش عمده آمریکای جنوبی، از این طرح استقبال نکرده و تنها در چند کشور معدود، این طرح اجرا می‌شود. در قاره استرالیا نیز به غیر از بخش جنوب شرقی آن، بقیه نقاط از ساعت تابستانی تبعیت نمی‌کنند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران بیان کرد: در کشور ما از سال ۱۳۷۰ تغییر ساعت رسمی کشور مصوب شده و از آن تاریخ به بعد اجرایی شد.

عتیقی در ادامه گفت: انگلستان در زمان جنگ دوم جهانی، ساعت خود را دو ساعت به جلو می‌کشید.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان