تبدیل «پایان نامه فروشی» به شغلی پردرآمد! + حواشی/ نزول جایگاه علمی ایران در جهان

تحریریه پارسینه - گروه اجتماعی : مدرک گرایی سال‌هاست که به آفت جامعه علمی ایران تبدیل شده است. اینکه تمام جوانان خود را موظف می‌دانند تا به دانشگاه راه پیدا کنند و ادامه تحصیل دهند، مساله‌ای است که حواشی بی‌شماری را به همراه داشته است؛ از خودکشی‌های گاه و بیگاه به دلیل رتبه نیاوردن در کنکور تا بازار داغ خرید و فروش پایان نامه و مدرک.

در سال‌های نه چندان دور تخصص و سابقه کار حرف اول را برای استخدام افراد می‌زد اما با راه اندازی دانشگاه آزاد دیگر تجربه و تخصص جای خود را به مدرک داد. اینکه تمام افراد برای استخدام در ادارات دولتی و خصوصی باید مدرک لیسانس به بالا ارائه می‌دادند و بازار کار برای آن‌هایی که مدرک داشتند بیشتر از افراد بدون مدرک با تجربه محیا بود. هر چند که طی سال‌های اخیر افزایش تعداد افراد تحصیل‌کرده بیکار هم خود به معضل دیگری تبدیل شده است.

از سوی دیگر، فروش پایان نامه و مقالات عاملی شده است تا ایران از نظر جایگاه علمی در سطح جهانی نزول کند. اینکه افراد مقالاتی را که نوشته خودشان نیست، به سایت خارجی برای چاپ می‌فرستند و البته که سایت‌های معتبر جهانی این موضوع را متوجه می‌شوند و یا حتی بعد از چاپ مقالات دعوی حقوقی در این باره به راه می‌افتد هم یکی دیگر از موضوعاتی است که این روز‌ها گریبان جامعه علمی ایران را گرفته است.

در حال حاضر و براساس آمار و ارقامی که توسط هیات‌های علمی ارائه می‌شود، تعداد دانشجویانی که پایان نامه‌های خود را خریداری می‌کنند، بسیار افزایش یافته است. این کار برای عده‌ای دیگر تبدیل به ممر درآمد شده و خیلی از دانشجویان دکتری در این زمینه فعالیت می‌کنند و با گرفتن مبالغی بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون و یا حتی بیشتر، اقدام به نوشتن پایان نامه برای دانشجویان دیگر می‌کنند.

حفظ حرمت و آبروی نظام آموزشی

از آنجایی که پایان نامه‌ها نشانگر توجه دانشجویان در مقاطع تحصیلات تحمیلی به امر پژوهش است، وقتی دانشجویی اقدام به خرید پایان نامه می‌کند، تنها یک دلیل دارد، اینکه هر چه زودتر از دانشگاه خلاص شود و به بازار کار بپیوندد، بسیاری از دانشجویان حتی هیچ علاقه‌ای به رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کنند، ندارند و صرفا به این خاطر که مدرکی دریافت کنند، وارد دانشگاه شده اند.

عباس مقتدایی، عضو اسبق کمیسیون آموزش مجلس در این باره به پارسینه می‌گوید: یکی از ملاک‌های ارزیابی دانشجویان تدوین پایان نامه است. اینکه کس دیگری به جای فرد دانشجو از طرف او اقدام به پژوهش‌های نیابتی بکند، اصلا قابل قبول نیست. هر دانشجو موظف است که خود پایانامه اش را به تدوین و به استاد راهنما تحویل دهد اما متاسفانه معضل بازار فروش پایانامه باعث شده تا بسیاری از دانشجویان این مرحله از تکمیل تحصیلات خود را به فرد دیگری واگذار کنند.

او در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: مساله فقط این نیست که دانشجویان از زیر بار مسوولیت تدوین پایان نامه شانه خالی می‌کنند، بلکه آبروی نظام آموزشی هم به خطر می‌اندازند. در واقع، ما باید این مساله را به دانشجویان خود آموزش دهیم که حفظ حرمت و آبروی نظام آموزشی بسیار اهمیت دارد.

پایان نامه نویسی شغل من است

رضا، مدرک دکترا دارد، او در مورد رشته تحصیلی اش حرفی نمی‌زند و درباره کاری که انجام می‌دهد به پارسینه می‌گوید: شغل من پایان نامه نویسی است، درآمد خوبی هم دارم، این که با نوشتن یک پایان نامه که نهایتا اگر خیلی وقت مرا بگیرد دو ماه تا ۴ ماه است هزینه یک سال زندگی ام را در می‌آورم.

او در پاسخ به این پرسش که آیا می‌داند این کار جرم به حساب می‌آید و غیر قانونی است؟ می‌گوید: من تقلب نمی‌کنم، پایان نامه را با تلاش و تحقیق می‌نویسم و کار بقیه را راه می‌اندازم. در ضمن بهتر از این است که مدرک بفروشم. از نظر من، این کار اصلا هم نباید جرم تلقی شود.

وزارت علوم باید تدبیری بیاندیشد

احمد رضا فروغی، استاد دانشگاه در این باره به پارسینه می‌گوید: وزارت علوم باید در کنار بخش‌های دیگر دولت همه ابعاد این موضوع را بررسی کند. مساله فروش پایان نامه فقط آموزشی و پژوهشی نیست. این مساله ابعاد اقتصادی و اجتماعی هم دارد. یک دانشجوی دکتری وقتی در موقعیت شغلی مناسبی قرار نمی‌گیرد و نمی‌تواند هزینه‌های زندگی خود را تامین کند، به نوشتن پایان نامه برای دیگران روی می‌آورد. هم درآمد خوبی دارد و هم هزینه‌های زندگی اش را تامین می‌کند.

او در بخش دیگری از سخنانش می‌افزاید: برخی از اساتید هم در این بازی دخیل هستند و برای اینکه درآمد بیشتری داشته باشند، جلسه دفاع دانشجویان را به تعویق می‌اندازند و این مساله هم مزید بر علت می‌شود. به هر حال، این مساله باید هم از سوی وزارت علوم و هم از سوی دولت پیگیری شود و مورد بررسی قرار بگیرد. مساله آبروی نظام آموزشی ما است. وقتی مقاله‌ای به سایت‌های خارجی فرستاده می‌شود و بعد معلوم می‌شود که این مقاله نوشته فرستنده نبوده برای نظام آموزشی ما تبعات بدی دارد.

احمد رضا فروغی می‌گوید: متاسفانه مدرک گرایی در جامعه باعث بروز چنین مشکلاتی می‌شود. وقتی همه خانواده‌ها انتظار دارند که فرزندشان حتما وارد دانشگاه بشود و قبول شدن در دانشگاه به هر قیمتی حتی به قیمت علاقه نداشتن به رشته تحصیلی می‌شود هدف جوانان ما چنین اتفاقاتی هم دور از ذهن نیست. در کنار این موضوع، مساله خرید و فروش مدرک هم هست. خیلی از افراد این مدارک را برای ارائه به دانشگاه‌های خارجی می‌خرند و به امید اینکه بتوانند بورسیه تحصیلی بگیرند، این کار را انجام می‌دهند و در بسیاری از موارد هم مساله تقلبی بودن مدرک در دانشگاه‌های خارج از ایران مشخص می‌شود و این هم ضربه دیگری به پیکره نظام آموزشی ما می‌زند در حالی که سال‌های متمادی ایران از نظر بار علمی در رده‌های بالای جهانی قرار داشت و حالا با این اتفاقات ما جایگاه خود را از دست داده ایم.

تشت رسوایی بر زمین افتاد

سال ۹۵ بود که برای اولین بار ۵۸ مقاله محققان ایرانی از هفت نشریه علمی معتبر دنیا آن‌هم به دلیل تقلب علمی حذف شد. گزارش مجله ساینس- یکی از برترین مجلات دانشگاهی جهان- از بازار پایان نامه فروشی در ایران ابعاد جهانی پیدا کرد.

این در حالی است که به گفته بسیاری از کارشناسان و اساتید، مقابله با ریشه‌های پدیدآورنده تقلب و تخلف‌های علمی، هنوز جز اولویت و در راس برنامه‌های مسئولان ارشد اجرایی کشور نیست، چراکه اگر غیر از این بود، برخوردی جدی با آن که منجر به ریشه کن کردن یا کاهش این پدیده می‌شد اما متاسفانه در سایه این بی توجهی رو به روز بر تعداد افرادی که با خدشه وارد کردن به حیثیت علمی کشور جیب خود را پر پول می‌کنند، افزوده می‌شود. البته طبق معمول مسئولان به جای اینکه با ریشه این پدیده برخورد و مقابله کنند، در حال مقابله با پیامد‌های آن هستند.

* گلی ماندگار، روزنامه نگار