در برابر تعرض و بی احترامی دیگران چه کنیم؟

بعضی‌ها فکر می‌کنند کلوخ انداز را، پاداش سنگ است. یعنی اگر یک کلمه خشن بشنوند ده برابر آن کلمه را باید جواب دهند. برخی از افراد هم هستند که فکر می‌کنند، نباید در برابر هیچ مدل بی احترامی واکنشی نشان دهند. این گروه از افراد در برابر بی احترامی سکوت می‌کنند تا طرف مقابل شرمنده شود.

بعضی‌ها در برابر هر حرفی که می‌شنوند یک پاسخ دست به نقد دارند و معتقدند نباید خیلی چیزها را بی جواب گذشت.

آیا ما باید در برابرآدمی که بی احترامی می‌کند یا در برابر آدمی که به حریم ما تعرض می‌کند و رفتار یا گفتار ناپسندی دارد سکوت کنیم؟ شرط عقل و انصاف چیست؟

مزاحمت‌های خودروهای شخصی موقع تاکسی گرفتن هیچ وقت برای من عادی نمی‌شود. امروز بالاخره تصمیم گرفتم اعتراض خودم را به این آزار تکرار شونده نشان دهم. اما مزاحم با عصبانیت به سمتم حمله ور شد. درست زمانی که به کمک عابرین دل می‌بندم، همه سکوت می‌کنند. برای من اتوبوس بهترین وسیله رفت و آمد روزانه است. اما گاهی در ساعت‌های شلوغ کسی برایم مزاحمت ایجاد می‌کند. من همیشه در برابر این اذیت‌ها سکوت می‌کنم، چون از آدم‌ها خجالت می‌کشم با این حال آرزو می‌کنم یک نفر این اتفاق را ببیند و با من همراه شود و بتوانم اعتراض کنم.

از عده ایی جوان که با دوستانشان در پارک سرگرم صحبت بودند، پرسیدم اگر کسی با شما رفتار ناشایستی انجام دهند یا به حق و حقوق شما تعرض کنند شما معمولا چه عکس العملی نشان می‌دهید؟

یکی از جوانان گفت: اول فکر می‌کنم، از سر نا آگاهی بوده که این کار را با من کرده یا خیر. یک بار به او تذکر می‌دهم، ولی اگر طرف مقابلم جبهه بگیرد و حق به جانب باشد، آن موقع سعی می‌کنم خودم حقم را بگیرم.

یکی دیگر این چنین سوال من را پاسخ داد: من رهایش می‌کنم. به نظرم این بهترین حالت است.

دیگری چنین گفت: گاهی اوقات تعرض قابل اثبات است و جلویش را می گیرم. ولی گاهی اوقات قابل اثبات نیست. من ماشین گرفته بودم و در پارکینگ گذاشته بودم و یک نفر روی آن خط انداخت. میدانستم که چه کسی هم خط انداخته و رفتم شکایت کردم، چون نمی‌شد اثبات کنم مجبور شدم بی خیالش شوم.

یکی از جوانان هم این طور گفت: با نصیحت کردن به او می‌فهمانم کارش درست نبوده است.

بعضی از افراد در برابر بی احترامی سکوت می‌کنند. اما از یک جایی به بعد صبرشان تمام می‌شود؛ و بعد واکنش‌های شدیدی نسبت به آن بی احترامی نشان می‌دهند. حتی ممکن است خودشان را با این واکنش شدید غافلگیر کنند! چه برسد به دیگران.

یعنی ممکن است از ما رفتاری سر بزند که خودمان در خلوت خود بگوییم این چه کاری بود که از من سر زد. اصلا باورم نمی‌شود که این رفتار را من انجام داده باشم. بعضی از افراد در برابر توهین شنیدن و رفتار نادرست دیدن، یک پیش فرضی دارند و می‌گویند اگر کسی به من بی احترامی کند، سعی می‌کنم واکنشی نشان ندهم تا کارش را تکرار نکند. ولی بعضی از آدم‌ها هستند که متاسفانه پا را از حریم خودشان خیلی فراتر می‌گذارند. آنقدری که دیگر نمی‌توان گفت که من چشمانم را می‌بندم و هیچ چیزی نمی‌گویم.

در برابر بی احترامی دیگران چه رفتاری باید انجام داد؟

آسیه اناری دکترای روانشناسی بالینی و مدرس دانشگاه گفت: جواب دادن به بی احترامی دیگران بستگی به موقعیت و شرایط دارد. در هر صورت، ابتدا بی احترامی را باید تحمل کرد و دید این مسئله از کجا آمده است. می‌تواند یک سری دلایل مانند، مشکل شخصی یا سو تفاهم داشته باشد. بسته به اینکه چرا آن بی احترامی ایجاد شده است باید برای حل آن، تصمیم گیری کرد.

وی اظهار کرد: در برابر بی احترامی دیگران، رفتار‌هایی وجود دارد که می‌توانیم انجام دهیم.

۱- گاهی اوقات باید بی تفاوت بود واز آن بی احترامی گذشت.
۲- گاهی اوقات باید با فرد حرف زد.
۳- گاهی باید فردی را واسطه قرار داد.
۴- گاهی باید مستقیما صحبت کرد.
۵- گاهی هم باید زمان بگذرد.

وی افزود: این مسئله بستگی به این دارد که منشا آن بی احترامی از کجا نشات گرفته است. ولی در هر صورت در گذر زمان باید با آن فرد صحبت کرد و از او علت کار را پرسید. حتی اگر شدت بی احترامی خیلی زیاد بود، باید از طریق واسطه با فرد مقابل صحبت کرد.

وی در ادامه گفت: بی احترامی ممکن است بر اساس یک سوتفاهم، اختلافات قبلی با فرد و مشکل خانوادگی یا از یک خشمی درون یک فرد صورت گیرد که هیچ ارتباطی به خود ما ندارد، بلکه برای خود آن فرد است. ولیکن ابتدا باید سکوت و فکر کرد که چرا این اتفاق افتاده است و بعد در پاسخ به آن بی احترامی، یک رفتاری نشان داد.

این روانشناس بالینی تاکید کرد: یعنی در برابر این رفتار، نباید به سرعت و به شدت در کوتاه مدت پاسخ داد. بلکه باید دلیل این رفتار را دانست و دید که آن فرد از نظر ما در چه جایگاهی قرار دارد و برای حل آن می‌توان با مذاکره، با واسطه و یا با گذرز زمان این مشکل را حل کرد.

وی گفت: درهمان موقع، جواب دادن، بدترین اشتباهی است که می‌توان انجام داد. ابتدا باید اجازه داد که زمان بگذرد. اگر بی احترامی ادامه دار باشد باید برخورد قاطعانه کرد، هیچ کس اجازه ندارد که بی احترامی کند. ولیکن باید رفتار قاطعانه، بدون پرخاشگری و با پیام ساده صورت گیرد.

در برخی موارد، قضیه بی احترامی تا جایی پیش می‌رود که سلامت، امنیت جانی و روانی فرد را نیز تحت شعاع خود قرار می‌دهد. بر همین اساس و به منظور جلوگیری از هرگونه مشکلات جدی و خطرناک، برخورد و واکنش به توهین دیگران بیش از پیش اهمیت و ضرورت می‌یابد. هنگامی که فردی، مورد بی احترامی و توهین دیگران واقع می‌شود، پی بردن به ریشه و علت آن می‌تواند کمک بسیاری در این زمینه کند.