جشنواره‌ای با نامزدهای «فوق»سلیقه‌ای / نگاهی به نامزدهای جشنواره سی و نهم فیلم فجر در آستانه برگزاری مراسم اختتامیه

تحریریه پارسینه: جشنواره سی و نهم که به خاطر شیوع ویروس کرونا با محدودیت‌ها و اما و اگرهای بسیاری برگزار شد، یکی از سال‌های متفاوت سینمای ایران را رقم زد. شکل متفاوت انتخاب فیلم‌ها برای نمایش و سخت‌گیری‌های بیش از حد شورای پروانه نمایش که به توقیف احتمالی دو فیلم «قاتل و وحشی» ساخته حمید نعمت‌الله و «چپ راست» ساخته حامد محمدی انجامید، جشنواره‌ای متفاوت را پیش از شروع رقم زد. به این مورد حواشی کرونایی روزهای برگزاری جشنواره و مشکلات سال‌های سینمایی که عملا به مدت یک‌سال تعطیل بودند را هم اضافه کنید، تا معلوم شود که جشن سالانه سینمای ایران در دوره سی و نهم چه مسائل و مشکلاتی را از سر گذرانده است.

وقتی وظیفه هیات انتخاب به دوش هیات داوران گذاشته شد

هیات داوران سودای سیمرغ جشنواره سی و نهم را محمد احسانی، ساره بیات، مرتضی پورصمدی، بهرام توکلی، نیما جاویدی، سیدجمال ساداتیان و مصطفی کیایی تشکیل می‌دادند. هیات داورانی که قرار بود فیلم‌هایی که شرایط لازم را به دست می‌آورند تماشا کنند و در نهایت آثاری که موفق می‌شدند نظر هیات داوران را در بخش‌های اصلی برای نامزدی به دست بیاورند، فرصت اکران در جشنواره فیلم فجر را هم کسب کردند. در این میان البته مانند همیشه ماجرای کسب پروانه نمایش به قوت خود باقی بود و اگر اثری پروانه نمایش نمی‌گرفت، نمی‌توانست به فرایند داوری هم وارد شود. سرنوشت تلخ فیلم‌های «قاتل و وحشی» و «چپ راست» دقیقا از همین زاویه به وقوع پیوست.

در نهایت هر چه که بود هیات داوران پس از بازبینی 57 اثر سینمایی، 16 فیلم را که در رشته‌های مختلف نامزد شدند اعلام کردند. حالا و در آستانه برگزاری مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر و با اعلام نامزدها می‌توان نگاهی دوباره به جشنواره سی و نهم سینمای ایران داشت و کارنامه هیات داوران را پیش از مشخص شدن انتخاب‌های نهایی آنان بررسی کرد.

رکوردداران بیشترین نامزدی سی و نهمین جشنواره فیلم فجر

با معرفی نامزدهای سی و نهمین جشنواره فیلم فجر، دو فیلم «یدو» و «بی ‌همه چیز» با نامزد شدن در 13 بخش به عنوان رکوردداران این دوره از جشنواره شناخته شدند.

فیلم «بی همه چیز» ساخته محسن قرایی در بخش‌های جلوه‌های بصری، طراحی لباس، طراحی صحنه، صدابرداری، صداگذاری، موسیقی متن، تدوین، فیلمبرداری، نقش مکمل مرد، نقش اول مرد، فیلمنامه اقتباسی، کارگردانی و بهترین فیلم نامزد دریافت جایزه شده است.

فیلم «یدو» ساخته مهدی جعفری در بخش‌های جلوه‌های ویژه میدانی، چهره پردازی، طراحی صحنه، صدابرداری، صداگذاری، موسیقی متن، تدوین، فیلمبرداری، نقش اول مرد، نقش اول زن، فیلمنامه اقتباسی، کارگردانی و بهترین فیلم شایسته نامزدی شناخته شده است.

فیلم «زالاوا» ساخته ارسلان امیری در 10 بخش طراحی لباس، صدابرداری، صداگذاری، فیلمبرداری، نقش مکمل مرد، نقش اول مرد، فیلمنامه اقتباسی، کارگردانی، بهترین فیلم و کارگردانی اول نامزد دریافت جایزه است.

«ابلق» ساخته نرگس آبیار در 9 بخش جلوه‌های بصری، چهره پردازی، طراحی صحنه، صدابرداری، نقش مکمل زن (برای دو بازیگر زن)، نقش اول زن، کارگردانی و بهترین فیلم نامزد شده است.

«مصلحت» ساخته حسین دارابی در 7 بخش طراحی لباس، طراحی صحنه، موسیقی، تدوین، نقش مکمل مرد، نقش اول زن و کارگردانی نامزد شده است.

همچنین «روزی روزگاری آبادان» ساخته حمیدرضا آذرنگ نیز در 7 بخش‌ طراحی صحنه، صداگذاری، فیلمبرداری، نقش مکمل زن، نقش اول مرد، فیلمنامه اقتباسی و کارگردانی اول نامزد دریافت جایزه است.

فیلم «مامان» ساخته انیسی هم در 5 بخش نقش مکمل مرد، نقش اول مرد، نقش اول زن، فیلمنامه و کارگردانی اول نامزد دریافت جایزه است.

آن‌گونه که خبرگزاری ایسنا گزارش داده رتبه‌های بعدی به فیلم‌های‌ «شیشلیک» ساخته محمدحسین مهدویان و «روشن» ساخته روح‌الله حجازی اختصاص دارد که هر یک در 4 بخش نامزد شده‌اند. فیلم‌های «تی تی» ساخته آیدا پناهنده و «تک تیرانداز» ساخته علی غفاری هر یک در سه بخش نامزد دریافت جایزه هستند. همچنان که فیلم‌های «ستاره بازی»، «خط فرضی»، «گیج‌گاه»، «رمانتیسم عماد و طوبی» و «منصور» نیز در دو بخش نامزد دریافت جایزه شده‌اند.

نامزدهای بخش‌های فنی

بخش‌های فنی فیلم‌ها هر سال در مراسم اختتامیه جایزه‌های زیادی را به دست می‌آورند. امسال نیز در 10 شاخه 16 فیلم جشنواره نامزد شده‌اند. جایزه بهترین جلوه‌های بصری جشنواره امسال به یک نامزد از میان محمد برادران برای فیلم «منصور»، جواد مطوری برای فیلم «بی همه چیز» و فرید ناظرفصیحی برای فیلم «ابلق» اهدا خواهد شد. در شاخه بهترین جلوه‌های ویژه میدانی نیز از میان آرش آقابیگ برای فیلم «روشن»، ایمان کرمیان برای فیلم «تک تیرانداز» و ایمان کرمیان برای فیلم «یدو» برنده مشخص خواهد شد.

در شاخه بهترین چهره‌پردازی جشنواره امسال ایمان امیدواری برای فیلم «ابلق»، شهرام خلج برای فیلم «شیشلیک»، رکسانا رضوی برای فیلم «ستاره بازی» و عباس عباسی برای فیلم «یدو» نامزد شده‌اند و نامزدهای بهترین طراحی لباس را بهزاد جعفری طادی و محمدحسین کرمی برای فیلم «شیشلیک»، بهزاد جعفری طادی برای فیلم «مصلحت»، مارال جیرانی برای فیلم «بی همه چیز» و محمدحسین کرمی برای فیلم «زالاوا» تشکیل می‌دهند.

در شاخه بهترین طراحی صحنه بهزاد جعفری طادی برای فیلم «مصلحت»، سهیل دانش اشراقی برای فیلم‌‌های «روزی روزگاری آبادان» و «روشن»، محمدرضا شجاعی برای فیلم «ابلق»، آیدین ظریف برای فیلم «یدو» و امیرحسین قدسی برای فیلم «بی همه چیز» نامزد شده‌اند. جایزه بهترین صدابرداری هم از میان طاهر پیشوایی برای فیلم «ابلق»، رشید دانشمند برای فیلم‌های «زالاوا» و «یدو»، هادی ساعد محکم برای فیلم «شیشلیک»، شهرام متولی‌باشی برای فیلم «تک تیرانداز» و امین میرشکاری برای فیلم «بی همه چیز» به یک فیلم خواهد رسید.

نامزدهای بهترین صداگذار حسین ابوالصدق برای فیلم «تک تیرانداز»، بهمن بنی‌اردلان برای فیلم «روزی روزگاری آبادان»، علیرضا علویان برای فیلم «بی همه چیز»، امیرحسین قاسمی برای فیلم «زالاوا»، امیرحسین قاسمی برای فیلم «خط فرضی» و امیرحسین قاسمی برای فیلم «یدو» هستند. این در حالی است که در شاخه بهترین موسیقی متن، پیام آزادی برای فیلم «رمانتیسم عماد و طوبا»، بامداد افشار برای فیلم «یدو»، علیرضا افکاری برای فیلم «تی‌تی»، حامد ثابت برای فیلم «بی همه چیز» و فردین خلعتبری برای فیلم «مصلحت» تشکیل می‌دهند.

نامزدهای بهترین تدوین هم عماد خدابخش برای فیلم «بی همه چیز»، عماد خدابخش برای فیلم «گیج‌گاه»، سیاوش کردجان برای فیلم «مصلحت» و میثم مولایی برای فیلم «یدو» هستند. از سوی دیگر نامزدهای بهترین فیلمبرداری را محمد رسولی برای فیلم «زالاوا»، مسعود سلامی برای فیلم «روزی روزگاری آبادان»، فرشاد محمدی برای فیلم «تی‌تی»، مرتضی نجفی برای فیلم‌های «روشن» و «یدو» و مرتضی هدایی برای فیلم «بی همه چیز» تشکیل می‌دهند.

هر چند که هر سال رقابت بین بخش‌های فنی فیلم‌ها به شکل بسیار جدی ادامه دارد، اما توجهی که به رقابت‌ در شاخه‌های اصلی جشنواره می‌شود معمولا بسیار متفاوت است. این همان جایی است که می‌توان به شکل جدی‌تر به آن پرداخت.

نامزدهای بهترین نقش مکمل

در جشنواره سی و نهم شاید یکی از عجیب‌ترین انتخاب‌ها به نادیده گرفتن برخی از بازی‌ها در 16 فیلم نمایش داده شده بازمی‌گردد. اگر چه در شاخه بهترین نقش مکمل مرد عرفان ابراهیمی برای فیلم «مامان»، پژمان جمشیدی برای فیلم «شیشلیک»، پوریا رحیمی‌سام برای فیلم «زالاوا»، وحید رهبانی برای فیلم «مصلحت» و پدرام شریفی برای فیلم «بی همه چیز» نامزد شده‌اند اما می‌توان نقد‌های جدی به جاماندگان داشت. اگر بخواهیم از همین مورد آخر آغاز کنیم در حالی که بازی هادی حجازی‌فر در فیلم «بی همه چیز» به شکل عجیبی نادیده گرفته شده، مشخص نیست چرا بازی پدرام شریفی لایق نامزد شدن دانسته شده و در همان فیلم از بازی بابک کریمی یا فرید سجادی حسینی به سادگی گذر شده است. نکته عجیب بعدی در این لیست نادیده گرفته شدن دو بازی هوتن شکیبا در فیلم‌های «ابلق» و «تی‌تی» است. بازی متفاوت شکیبا در این فیلم‌ها با آن‌چه پیش از این از او دیده بودیم و در برابر بسیاری از نامزدهای کنونی هم بیشتر مورد توجه بود اما نظر هیات داوران را در نهایت تعجب جلب نکرد.
در بخش نامزدهای بهترین نقش مکمل زن اکنون آزیتا حاجیان برای فیلم «خط فرضی»، الهام شفیعی برای فیلم «روزی روزگاری آبادان» و گلاره عباسی و گیتی معینی برای فیلم «ابلق» نامزد شده‌اند. نکته عجیب در این بخش گذر از بازی باران کوثری در فیلم «بی همه چیز» است؛ شخصیت پر از جزییات و با گریم سنگین «نوری» احتمالا یکی از بازی‌های فوق‌العاده کوثری در سال‌های اخیر بود که هیات داوران به آن بی‌توجهی کردند. حتی گذر از بازی مهتاب نصیرپور در فیلم «بی همه چیز» هم نکته دیگر عجیب لیستی است که نام‌های دیگری را می‌توان در آن ردیابی کرد.

نامزدهای بهترین نقش

هیات داوران جشنواره سی و نهم در بخش بهترین بازیگر مرد البته وسواس بیشتری به خرج داد و پرویز پرستویی برای فیلم «بی همه چیز»، نوید پورفرج برای فیلم «زالاوا»، محسن تنابنده برای فیلم «روزی روزگاری آبادان»، میلاد صویلاوی برای فیلم «یدو»، رضا عطاران برای فیلم «روشن» و امیر نوروزی برای فیلم «مامان» را نامزد کرد. در این میان احتمالا سوپرایز اصلی به نامزد شدن میلاد صویلاوی بازیگر نوجوان فیلم «یدو» بازمی‌گشت و نامزد شدن امیر نوروزی برای فیلم «مامان». اما باز هم بی‌توجهی به بازی رضا عطاران در «شیشلیک»، حامد بهداد در «گیج‌گاه» و حتی با اندکی اختلاف بازی بهرام رادان در «ابلق» از مواردی بود که در دایره سلیقه داوران قرار نگرفت.

در بخش بهترین بازیگر نقش اول زن هم هر چند رویا افشار برای فیلم «مامان»، ستاره پسیانی برای فیلم «یدو»، الناز حبیبی برای فیلم «رمانتیسم عماد و طوبا»، ملیسا ذاکری برای فیلم «ستاره بازی»، الناز شاکردوست برای فیلم «ابلق» و نازنین فراهانی برای فیلم «مصلحت» کاندیدا شده‌اند اما کنار گذاشتن بازی فوق‌العاده و متفاوت هدیه تهرانی در «بی همه چیز» به راستی مساله‌ای بود که شاید نتوان آن را به آسانی با گفتن این جمله که سلیقه داوران بوده است، رفع و رجوع کرد. بازی تهرانی نه تنها در میان همین نامزدهای کنونی می‌تواند جز بهترین‌ها باشد بلکه یکی از بهترین بازی‌های او در این سال‌ها هم بوده است. از سوی دیگر نادیده‌ گرفتن بازی الناز شاکردوست در فیلم «تی‌تی»، ژاله صامتی در «شیشلیک» و فاطمه معتمدآریا در «روزی روزگاری آبادان» از دیگر اتفاقات مهم داوری‌های امسال جشنواره بود. در این میان با آن‌که از نظر نقد فیلم «خط فرضی» فرنوش صمدی با مشکلات اساسی روبه‌رو بود اما نمی‌شد به سادگی از بازی سحر دولتشاهی در این فیلم گذر کرد. نامزد شدن نازنین فراهانی برای فیلم «مصلحت» هم در این شاخه از آن اتفاقات عجیبی است که شاید فقط در جشنواره فیلم فجر رخ دهد.

نامزدهای بهترین فیلمنامه

جشنواره فیلم فجر در بخش بهترین فیلمنامه اورجینال فیلم‌های «زالاوا»، «مامان» و «تی‌تی» و در بخش بهترین فیلمنامه اقتباسی هم فیلمنامه‌های «روزی روزگاری آبادان»، «یدو» و «بی همه چیز» را نامزد کرده است. انتخاب‌هایی که با توجه به فیلمنامه‌های 16 فیلم نمایش داده شده در جشنواره چندان دور از انتظار نبود.

نامزدهای بهترین کارگردانی

در شاخه بهترین کارگردانی اما جشنواره به سراغ سازندگان آثاری رفته که شکل نامزد شدن آنها در بهترین حالت قرار داشته است: نرگس آبیار برای فیلم «ابلق»، ارسلان امیری برای فیلم «زالاوا»، مهدی جعفری برای فیلم «یدو» و محسن قرایی برای فیلم «بی همه چیز». احتمالا ساده گذشتن از نام آیدا پناهنده برای فیلم «تی‌تی» یکی از نقدهایی است که می‌توان به این انتخاب‌ها وارد کرد.
در میان فیلم‌های اول هم جایزه بهترین کارگردانی اهدا می‌شود که مطابق انتظار حمیدرضا آذرنگ برای فیلم «روزی روزگاری آبادان»، ارسلان امیری برای فیلم «زالاوا»، آرش انیسی برای فیلم «مامان»، عادل تبریزی برای فیلم «گیج‌گاه»، حسین دارابی برای فیلم «مصلحت» و سیاوش سرمدی برای فیلم «منصور» نامزد شده‌اند.

نامزدهای بهترین فیلم

«ابلق» به تهیه‌کنندگی محمدحسین قاسمی، «بی همه چیز» به تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی، «زالاوا» به تهیه‌کنندگی روح‌اله برادری و سمیرا برادری و «یدو» به تهیه‌کنندگی محمدرضا مصباح در نهایت 4 فیلمی هستند که هیات داوران آنها را شایسته رقابت برای کسب عنوان بهترین فیلم جشنواره قرار داده است. احتمالا در این میان هم می‌توان انتقاداتی را برای شکل داوری در نظر گرفت اما با توجه به فرایند نامزدها به نظر می‌رسد در نهایت داوران جشنواره برای این شاخه 4 اثر پیش‌تر گفته شده را از ابتدا در نظر داشته‌اند و نوع نامزدی در بخش‌های اصلی به خصوص هم بر اساس این انتخاب شکل گرفته است.

مراسم اختتامیه سی و نهمین جشنواره فیلم فجر روز 22 بهمن ماه و از ساعت 18 در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار خواهد شد و جوایز بخش‌های «نگاه ملی»، بهترین فیلم از نگاه مخاطبان و جایزه ویژه هیات داوران نیز در این مراسم اهدا خواهد شد.