آیا تصمیم اخیر شورای عالی بورس، بازار سرمایه را به انحراف می‌کشاند؟

شاخص کل بورس تهران امروز بیش از ۲۲ هزار واحد، معادل حدود ۱.۹ درصد رشد کرد و دوباره به تراز یک میلیون و ۱۹۲ هزار واحدی بازگشت که چند روز پیش آن را از دست داده بود. با این همه، شاخص کل هم وزن امروز ۰.۲ درصد افت کرد.

با اعلام تصمیم سیاستگذار بازار سرمایه مبنی بر تغییر نامتقارن دامنه نوسان که قرار است از روز شنبه هفته آینده اعمال شود، هر چند بازار یک خوش بینی اولیه از خود نشان داد، اما به نظر می‌رسد در میان مدت، نگرانی‌هایی هم در مورد میزان نقدشوندگی بازار سرمایه ایجاد شده باشد. (موضوعی که در تحلیل روز گذشته «پارسینه» نیز به آن اشاره شد.)

بر این اساس، با توجه به وضعیت ناپایدار بازار‌ها در آستانه عید نوروز و نیز نااطمینانی‌هایی که با عطف به وضعیت مذاکرات احتمالی میان آمریکا و ایران و نیز وضعیت بودجه سال ۱۴۰۰ وجود دارد، نقدشوندگی یکی از مهم‌ترین نیاز‌های فعالان در بازار‌های اقتصادی در کشور است. با این همه، محدود کردن دامنه نوسان در سمت عرضه در بورس، عملاً به این معنی است که فروشنده نمی‌تواند به میزان و سرعتی که مد نظر او است، از بازار خارج شود. این هر چند می‌تواند در کوتاه مدت به رشد قیمت برخی سهم‌ها و در نتیجه به رشد شاخص ختم شود، اما در میان مدت به معنی آشفتگی دیگری در بازار سرمایه خواهد بود که دیر یا زود، خود را در نزول‌های بازار نشان خواهد داد.

در جریان معاملات امروز، حدود ۱۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان سهام دست به دست شد و در فرابورس نیز ۲۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان سهام معامله شد. بیشترین تاثیر مثبت بر عملکرد شاخص کل امروز به نماد‌های «فارس»، «فولاد» و «فملی» بر می‌گشت و در مقابل، نماد‌های «تاصیکو»، «حکشتی» و «کویر» بیشترین تاثیر منفی را بر عملکرد شاخص کل بر جای گذاشتند. بیشترین ارزش معامله نیز امروز به نماد‌های «پالایش»، «دارایکم» و «شپنا» اختصاص پیدا کرد. از آن سو، امروز نماد‌های «وسلرستا»، «وسخراج» و «وسکرد» بیشترین حجم عرضه را شاهد بودند و در مقابل، نماد‌های «خساپا»، «بترانس» و «فولاد» بیشترین حجم تقاضا را به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان تغییر مالکیت از سمت حقیقی به حقوقی نیز امروز به نماد‌های «خساپا»، «خودرو» و «خگستر» اختصاص پیدا کرد و از آن سو، بیشترین میزان تغییر مالکیت از سمت حقوقی به حقیقی نیز به نماد‌های «کمند»، «وپارس» و «امین یکم» اختصاص داشت.

اما اکنون، احتمالاً مهم‌ترین متغیر تاثیرگذار بر بازار سرمایه، تصمیم اخیر شورای عالی بورس مبنی بر تغییر دامنه نوسان از مثبت ۵ تا منفی ۲ درصد است که قرار است از روز ۲۵ بهمن ماه اعمال شود. با این همه، روشن است که نظر عمده فعالان بازار سرمایه و سهامداران حرفه ای، عدم دستکاری نظام طبیعی عرضه و تقاضا است و با این همه، یک بار دیگر تصمیمی غیرکارشناسانه به بازار سرمایه تحمیل شده است.

منتقدان تصمیم اخیر شورای عالی بورس می‌گویند به این ترتیب، یک سرکوب قیمتی در بازار ایجاد شده که در واقع تفاوتی با سرکوب قیمتی در دیگر بخش‌های اقتصاد ایران ندارد و در نهایت، به انحراف کارکرد «بازار» (Market) می‌انجامد. این در حالی است که حذف دامنه نوسان، بار‌ها از سوی کارشناسان اقتصادی به سیاستگذار بازار سرمایه پیشنهاد شده و با توجه به اینکه این موضوع امری «ساختگی» است و در کشور‌های دیگر مصداقی ندارد، عجیب است که چرا واکنشی از سوی سیاستگذار نسبت به آن دیده نمی‌شود.