قدرت‌های پهپادی؛ تغییر قواعد جنگ توسط ایران و ترکیه

به گزارش «پارسینه»، انتشار تصویری از سایه یک پهپاد بالای سر دونالد ترامپ ، رئیس جمهور سابق آمریکا، توسط توییتر سایت رهبر انقلاب، مورد توجه رسانه‌های بین المللی قرار گرفت و توییتر هم حساب منتشرکننده را حذف کرد .

این تصویر حاوی تکرار پیام «انتقام» بود که به تلافی کردن شهادت سردار قاسم سلیمانی اشاره دارد. فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، سال گذشته در یک حمله پهپادی به دستور رئیس جمهور آمریکا در خاک عراق به شهادت رسید. این نخستین حمله پهپادی به یک مقام رسمی کشوری دیگر بود و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، اشتباهی بود که راه توجیه حملات مشابه را، حتی علیه مقامات آمریکایی، هموار می‌کند.

روزنامه « واشنگتن پست » در یادداشتی با اشاره به نقش روزافزون پهپاد‌های در جنگ، ورود این فناوری را عامل تغییر قواعد جنگ خوانده که کشور‌های بسیاری همچون ایران و ترکیه به آن متوسل شده اند.

در حال حاضر برآورد می‌شود که ۱۰۲ کشور به دنبال توسعه برنامه تولید هواپیما‌های بدون سرنشینند و دست کم ۵۷ گروه شبه نظامی توانایی استفاده از این پرنده‌ها را دارند.

واشنگتن پست می‌نویسد که دوربرد بودن و قابلیت انکار کردن حملات پهپادی موجب شده است تا هواپیما‌های بدون سرنشین به ابزاری ارزشمند در زرادخانه ایران تبدیل شوند و این کشور در سال‌های اخیر توانسته است با ساخت پهپاد‌های پیشرفته بومی، آن‌ها را در اختیار متحدان منطقه‌ای خود قرار دهد. این روزنامه همچنین به گمانه زنی‌هایی اشاره می‌کند که ادعا می‌کنند سردار سلیمانی راهبردی را پیش گرفته بود که طبق آن دولت‌ها و گروه‌های متحد ایران در منطقه از پهپاد‌های مشابه استفاده کنند. بر اساس این تاکتیک، تعیین این که چه کسی مسئول یک حمله پهپادی مرگبار است، تقریبا غیرممکن خواهد بود. واشنگتن پست از حملات پهپادی سپتامبر ۲۰۱۹ به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان سعودی به عنوان نمونه‌ای از کاربرد‌های این تاکتیک استناد می‌کند که در نهایت مشخص نشد این حمله کار حوثی‌های یمن بوده است یا ایران و در نتیجه اجماعی جهانی علیه هیچ یک شکل نگرفت.

ترکیه هم کشور دیگری است که توانسته با تکیه بر پهپاد‌های بومی به قدرت و اعتبار خود بیافزاید و یکی از کشور‌هایی است که بیشترین بهره را از این جنگ افزار برده است. «بایراکتار تی بی ۲» همچون نامش پرچمدار ارتش ترکیه است و گفته می‌شود که این پهپاد توسط «سلجوق «بایراکتار»، داماد رجب طیب اردوغان که در «ام آی تی» تحصیل کرده توسعه داده شده است.

در ماه‌های اخیر، ترکیه هواپیما‌های بدون سرنشین خود را به سوریه، شمال عراق و قفقاز اعزام کرده است و از آن‌ها برای حفظ ادعا‌های نفتی خود در شرق مدیترانه استفاده می‌کند. این کشور همچنین به جنگ لیبی وارد شد تا به گفته یکی از مقامات سازمان ملل متحد « بزرگ‌ترین جنگ پهپادی تاریخ » شکل بگیرد که طی آن پهپاد‌های «تی بی ۲» ترکیه در حمایت از دولت وفاق ملی با پهپاد‌های قدرتمند «وینگ لونگ ۲» ساخت چین که در مالیکت امارات متحده عربی قرار دارند و از ژنرال خلیفه حفتر پشتیبانی می‌کنند وارد رقابت شدند. پس از این موفقیت، ترکیه از پهپاد‌های خود در جنگ قفقاز به نفع متحدش، جمهوری آذربایجان استفاده کرد.

توسل ایران و ترکیه به پهپاد‌ها نمایانگر یک روند گسترده‌تر بین المللی است که احتمالا با افزایش فروش پهپاد از طرف چین و آمریکا به متحدانشان همراه خواهد بود.

به نظر می‌رسد چین « دیپلماسی پهپادی » را پیش گرفته است و مشارکت در پروژه‌های زیرساختی «کمربند و جاده» به طور فزاینده‌ای به خرید پهپاد‌های چینی پیوند زده شده است. آمریکا هم در آخرین روز‌های ریاست جمهوری ترامپ به تعدیل قوانین صادرات هواپیما‌های بدون سرنشین جهت مقابله با نفوذ پهپادی چین روی آورد. ترامپ همچنین خواستار فروش پهپاد‌های آمریکایی به کشور‌های مراکش، امارات و تایوان شد تا پیام سیاسی حمایت از متحدان خود را برجسته سازد.

با وجود این، ممکن است که فروش پهپاد‌های بیشتر نتیجه معکوس بدهد. همزمان با آن که پهپاد‌ها گستره و قواعد جنگ‌های مدرن را تغییر می‌دهند، افزایش سوءاستفاده از پهپاد ‌ها هم محتمل است، چه از طریق حملاتی که عاملشان مشخص نیست، یا توسط قدرت‌های میانی جسور برای ورود به نبرد‌های بزرگ تر.