خطر محتوای غیراخلاقی در کمین نوجوانان امروزی/ ۵ نشانه این خطر را بشناسیم

از جمله این آسیب‌ها که اغلب افراد آگاهی بسیار اندکی در باره آن دارند، موضوع اعتیاد به پورنوگرافی یا استفاده از محتوا‌های مستهجن است. طبق بررسی‌ها اغلب افرادی که درگیر این اعتیاد می‌شوند، از دوره نوجوانی شروع به استفاده از چنین محتوا‌هایی کرده‌اند. حالا سوال این است که آیا شما به عنوان یک والد از اصول مدیریت استفاده فرزندان‌تان از فضای‌مجازی و آسیب‌های به شدت مخرب اعتیاد به تماشای فیلم‌های غیراخلاقی اطلاع دارید؟ ماجرای حضور یک نوجوان در لایو یک چهره غیر موجه اینستاگرامی این دغدغه را بیشتر کرده است و لازم دیدیم به سراغ این موضوع برویم.

نوجوانانی که درگیر استفاده از محتوا‌های مستهجن می‌شوند، اغلب الگو‌های رفتاری خاصی را از خود نشان می‌دهند. برخی از الگو‌های رفتاری عبارت اند از: زندگی دوگانه و داشتن بخش مخفی درزندگی که طی آن فرد به محتوای غیراخلاقی دسترسی پیدا می‌کند، تمایل به صرف وقت در انزوا؛ به عنوان مثال بیدار ماندن تا دیروقت و در تنهایی، انکار و عصبانیت وقتی که ازاو درباره چنین موضوعی سوال می‌شود، افسردگی، تحریک‌پذیری و عصبانیت، کلام و رفتار با بار جنسی عیان، محافظتاغراق‌آمیز از گوشی. هر چند نشان دادن یکی دو مورد از این فهرست، نشانه قطعی از این که فرزندتان سراغ چنین محتوا‌هایی رفته، نیست، اما می‌تواند به شما هشدار بدهد.

موضوع محدود کردن دسترسی‌ها یکی از مهم‌ترین ابزار‌هایی است که تا پیش از این به ویژه به والدین توصیه می‌شد تا از آن استفاده کنند. اما واقعیت این است که دسترسی به فیلترشکن‌های رایگان تاثیر این روش را کاهش داده است. بر این اساس می‌شود گفت توصیه‌های دیگری که به والدین در این زمینه می‌شد، حالا اهمیت بیشتری یافته اند.

به فرزندتان عشق و دلسوزی خودتان را نشان دهید. زمان‌هایی را صرفا برای این که با او همکلام شوید، در نظر بگیرید. در این زمان‌ها او را نصیحت نکنید، بلکه فعالیت‌های محبوب او را با همدیگر انجام دهید. هر چه رابطه عاطفی شما قوی‌تر باشد، احتمال این که به وقت آموزش بتوانید همراهی او را جلب کنید، بیشتر می‌شود.

در باره عوارض تماشای محتوای سخیف و مستهجن اطلاعات کسب کنید و آن‌ها را در اختیار فرزندتان هم قرار دهید. بحث شیء انگاشتن دیگران و به ویژه زنان در نتیجه تماشای چنین محتوا‌هایی را با فرزندتان به بحث بگذارید. موضوع حساسیت زدایی در نتیجه تماشای چنین محتوا‌هایی را از دیدگاه علمی و تاثیری که بر مغز دارد برای او بیان کنید.

اگر متوجه شدید فرزندتان سراغ چنین محتوا‌هایی رفته، بدون از کوره در رفتن واکنش نشان دهید. واکنش شدید می‌تواند او را به مخفی‌کاری بیشتر سوق دهد و راه گفتگو را بین شما کامل ببندد. در این صورت احتمال این که بتوانید به او کمک کنید، کمتر خواهد شد.

نوجوانان باید برنامه روزانه غنی و متنوعی داشته باشند. هر چه نوجوان زمان آزاد بیشتری داشته باشد، احتمال انجام کار‌های خطرناک توسط او افزایش می‌یابد. منظور از برنامه متنوع و غنی، کلاس‌های گران‌قیمت بیرون یا سرگرمی‌های پرهزینه نیست. اینترنت هر چند خطراتی، چون در دسترس بودن محتوای غیراخلاقی را به همراه دارد، اما در عین حال دسترسی به محتوا‌های آموزشی در حوزه‌های مختلف را هم برای ما فراهم کرده است. فرزندتان را تشویق کنید تا مهارتی جدید را یاد بگیرد، کالا یا خدماتی را عرضه کند و خودتان مشتری اولش شوید تا برای فعالیت بیشتر تشویق شود.

با این که کارآمدی فیلتر و گذاشتن محدودیت این روز‌ها تا حدی کاهش یافته است، اما به معنای آن نیست که نباید به عنوان والد با چنین روش‌هایی آشنا باشیم. در این زمینه بهتر است چند نکته را در نظر بگیرید؛ برای کودکان زیر ۱۳-۱۲ سال گوشی شخصی تهیه نکنید. گوشی، تبلت یا رایانه‌ای که فرزندتان در این سنین استفاده می‌کند نباید فیلترشکن داشته باشد یا دست کم نباید در دسترس او باشد. اگر فرزندتان گوشی شخصی دارد، هر چند وقت یک بار گوشی مورد استفاده فرزندتان را بررسی و در صورت داشتن فیلترشکن، از او درباره موارد استفاده آن سوال کنید. در عین حال حجم اینترنت مورد استفاده فرزندتان را زیر نظر داشته باشید.

تا به این جا مطالعات مشخص کرده‌اند دست کم دو بخش از مغز افرادی که اعتیاد به تماشای محتوای مستهجن دارند، کاهش حجم پیدا می‌کند. تالاموس که در سامانه پاداش مغز و ادراک لذت نقش مهمی دارد، یکی از این بخش‌هاست. بخش پیشانی مغز هم بخش دیگری است که در این افراد می‌تواند کاهش حجم پیدا کند. از آن جا که بخش پیشانی نقش مهمی در فرایند تصمیم‌گیری ایفا می‌کند و ارزیابی خطر در رفتار‌ها را بر عهده دارد، می‌توان حدس زد که کاهش حجم آن چه تاثیر منفی بر زندگی فرد و انتخاب‌های او می‌تواند داشته باشد. از طرفی درنتیجه تماشای مکرر چنین محتوا‌هایی تغییراتی هم در میزان ترشح پیام‌رسان‌های مغزی اتفاق می‌افتد. دوپامین یکی از معروف‌ترین پیام‌رسان‌های مغزی است که در زمان تماشای چنین محتوا‌هایی در مغز ترشح می‌شود. میزان ترشح دوپامین در مغز در زمان تماشای فیلم‌های غیراخلاقی بعد از مدتی کاهش می‌یابد و در نتیجه فرد دیگر با فیلم‌های قبلی تحریک نمی‌شود. پس فرد به ناچار برای تحریک شدیدتر مغز سراغ فیلم‌های نامناسب‌تر می‌رود.