دارو‌های نایاب عصر قاجار، از روغن عقرب تا زالوی سرخ شده!

فراگرفتن پزشکی، مبتنی بر شاگردی و علم‌آموزی نزد اطبای باتجربه بود و البته در این بین، تعدادی کلاهبردار هم پیدا می‌شدند که با ادعای توانایی طبابت ، با جان مردم بازی می‌کردند.

یکی از مشکلات عمده این دوره، تهیه دارو و نحوه به‌کارگیری آن برای بیماران، به خصوص بانوان مریض احوال بود. در این زمینه، خانم‌هایی که در علم طب سررشته‌ای داشتند، با عنوان «حکیم‌خانم» به فعالیت مشغول بودند و به معاینه و درمان بانوان می‌پرداختند.

این حکیم‌خانم‌ها، در مطب یا همان منزل خودشان، همیشه داروی حاضر و آماده داشتند که همان‌جا از آن استفاده می‌کردند. مثلاً بسیاری از زنان پس از زایمان، دچار عوارض و مشکلاتی می‌شدند که معالجه این ناخوشی‌ها باید در همان منزل حکیم‌خانم انجام می‌شد. زنی را که تازه زایمان کرده بود، سوار الاغ می‌کردند و خدمت حکیم‌خانم می‌آوردند. او هم دستور می‌داد حدود ۲۰ عدد زالوی زنده حاضر کنند؛ ماهیتابه را روی آتش می‌گذاشتند، مقداری روغن چراغ درون ماهیتابه می‌ریختند و همین که روغن داغ می‌شد، زالو‌ها را زنده‌زنده درون ماهیتابه می‌انداختند که سرخ شود. بعد، حکیم‌خانم با قاشق چوبی زالو‌ها را در می‌آورد و داغ‌داغ روی محل درد یا جراحت بیمار می‌مالید! البته درباره این‌که این روش جواب می‌داد یا نه، گزارشی در دست نداریم! داروی دیگری که بسیار گران بود و معمولاً مورد استفاده حکیم‌خانم‌ها قرار می‌گرفت، «روغن عقرب» نام داشت.

برای تهیه روغن عقرب ، در فصل تابستان، عقرب‌های سیاه خال‌دار را که معتقد بودند خیلی خاصیت دارد، درون کوزه روغن چراغ می‌انداختند و یک نوع مرهم درست می‌کردند که برای زخم‌ها و خراش‌های بعد از زایمان فایده داشت.

منبع: خراسان