حباب نامبارک؛ از عشق تا جدایی/ چکش کاری دوباره قانون «مهریه» در مجلس یازدهم

هزار توی پر پیچ و خم مهریه در میانه عندالمطالبه به عندالستطاعه گم شده و رقم هزارتایی سکه‌های طلا مهریه شده به ۱۱۰ سکه پرداختی کاهش پیدا می‌کند؛ تا شاهد کاهش زندانیان مهریه باشیم. اما هنوز که هنوز است می‌شنویم آزادی آرزوی زندانیانی است که روزی عاشق شده و ازدواج کرده‌اند و امروز به جرم مهریه در زندان به سر می‌برند.

از قدیم الایام حرف و حدیث‌های بسیاری در مورد مهریه در میان خانواده‌ها مطرح بوده از اصطلاح مهریه چه کسی داده و چه کسی گرفته تا مهریه پشتوانه یک زن در زندگی است؛ همگی امروزه بلای جان مردانی شده که روزی عاشق شده و امروز چوب این عشق بی سرانجام را با کشیدن حبس می‌‌پردازند. نوسان قیمت سکه تعداد زندانیان مهریه را زیاد کرده تا جایی که در چند روز گذشته تعدادی از مردان برای «ندارم مهریه» در مقابل مجلس تحصن کرده و همگی با در دست داشتن پلاکاردهایی که هر کدام سخنی از عمق وجود داشت، خواسته خود را فریاد زدند.

مردان محکوم به پرداخت سکه را دریابید

اعتراض اصلی آنها بر رشد قیمت سکه بود که امروز تا مرز۱۵ میلیون تومان هم رسید و اگر شخصی با حقوق ۲میلیون ۵۰۰ هزار محکوم به پرداخت سه ماه یکبار یک سکه است؛ از کجا ماهی ۵ میلیون تومان درآمد کسب کنند تا بتواند مهریه را پرداخت کند؟ در این میان آنها امیدوار بودند وکلای مردم در مجلس شورای اسلامی در میانه بسیاری از طرح‌ها و قانون‌ها مردانی که محکوم به پرداخت سکه میلیونی هستند را دریابند!

در چند روز گذشته آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه در خصوص زندانیان مهریه تاکید کردند: مهریه دِینی است که زوج باید به زوجه پرداخت کند و اگر کسی از انجام تعهد امتناع می‌کند باید طبق قانون با او برخورد کرد و قاضی ما اجازه نمی‌دهد حق کسی ضایع شود، اما اگر بررسی‌ها نشان داد شخصی توان مالی ندارد، باید برای او شرایطی در نظر گرفت که بتواند دِین خود را بپردازد، در تقسیط مهریه باید به توان اقتصادی فرد هم دقت شود و اگر کسی واقعاً از پرداخت مهریه ناتوان بود نباید به زندان برود.

تعداد زندانیان مهریه در ۵ ماهه امسال نسبت به سال گذشته حدود ۱۴ درصد کاهش داشته که می‌تواند تفاوت قابل توجهی باشد

با تمام این اوصاف تعداد زندانیان مهریه در ۵ ماهه امسال نسبت به سال گذشته حدود ۱۴ درصد کاهش داشته که می‌تواند تفاوت قابل توجهی باشد. در فهرست استانی زندانیان جرایم غیر عمد استان تهران، فارس و اصفهان به ترتیب مقام اول تا سوم کشور را به خود اختصاص داده که متاسفانه آمار بالایی را شاهد هستیم. طبق آماری که اصغر جهانگیر رئیس سابق سازمان زندان‌ها در خصوص محکومان مهریه عنوان می‌کند: ۳۸۴۹ نفر زندانی داشتیم که ۱۲۱۹ نفر از محکومان مهریه به دلایل اینکه اعسارشان ثابت نشده و یا دلایل دیگر در زندان به سر می‌برند.پرونده محکومان مالی ۱۲ درصد کاهش داشته است.

در گزارشی سید اسدا... جولایی رئیس ستاد دیه کشور در مورد زندانیان مهریه می‌گوید: در کل کشور ۶۹۴۶ زندانی مشمول حمایت ستاد دیه داریم که ۵۲۵۱ نفر آن‌ها محکومان مالی(بابت ضمانت، صدور چک غیرکلاهبرداری و...)، ۱۴۳۰ نفر محکومان مهریه، ۹۸ نفر محکومان نفقه، ۸۳ نفر محکومان پرداخت دیه تصادفات، ۳۰ نفر محکومان حوادث کارگاهی و ۵ نفر محکومان جرایم شبه‌عمد هستند.

نامه‌ای به دکتر قالیباف بابت رشد زندانیان مهریه

پیامدهای رشد قیمت سکه و رشد محکومان پرداخت به سکه به جای رسیده جمعی از اساتید دانشگاه، پژوهشگران حوزه‌های حقوقی و جامعه‌شناسی در نامه‌ای به دکتر قالیباف رئیس مجلس درخواست اصلاح قانون مهریه را داشتند در این نامه عنوان شد سکه از یک میلیون به ۱۵ میلیون تومان افزایش یافته و هر لحظه نیز در حال افزایش است. به دلیل قیمت نجومی سکه، از میزان ازدواج‌ها کاسته شده و محکومان پرداخت مهریه نیز یا دست به خودکشی می‌زنند و یا راهی زندان می‌شوند. بنابراین جهت کمک به محکومان مستأصل مهریه، جلوگیری از کاهش ازدواج به دلیل قیمت سکه و جلوگیری از فروپاشی اجتماعی و هزاران مشکل دیگر، طرح موضوع در مجلس و اقدامی عاجل در این زمینه مورد استدعاست.

پیشنهاد آنها در این نامه محاسبه قیمت سکه به ارزش یک میلیون و دویست هزار (۱٫۲۰۰٫۰۰۰) تومان در سال ۱۳۹۹ و افزایش آن با توجه به میزان نرخ تورم در سال‌های بعد بود.

قانونی که برای زندانیان مهریه تعریف شد

همین سال گذشته بود که با اصلاح قانون مهریه نحوه اجرای محکومیت‌های مالی زندان برای محکومین مهریه کلید خورد، اما سوال اینجاست که چنین طرح‌های که هر روز یکبار که بند الحاقی که به آن اضافه می‌شود گاهی از نو نوشته می‌شود قابلیت اجرایی شدن را دارند یا خیر؟ در حال حاضر ناتوانی در پرداخت پیش قسط مهریه پای بسیاری از مردان را به زندان باز کرده است.

نخست زندان برای زندانیان مهریه حذف شد، دوم مهریه که حق زن است، طلبی مثل باقی طلبها اگر مرد مالی داشته باشد باید از محل همان دارایی حقوق زن را بپردازد

در پی قانون کاهش زندانیان مهریه که سال گذشته تایید شد، پشتوانه کیفری را برای مهریه برداشته شد دو موضوع برای این طرح عنوان شد نخست زندان برای زندانیان مهریه حذف شد، دوم مهریه که حق زن است، طلبی مثل باقی طلب‌ها است؛ اگر مرد مالی داشته باشد باید از محل همان دارایی حقوق زن را بپردازد، در مقابل این قانون بحث «حق طلاق» که به نام مردان است با ادله ساده‌تر به زنان هم داده می‌شود، با اضافه شدن بندهای ۱۱ و ۳۰ قانون مدنی که ۶ ماده دارد از عسر، اعتیاد و….حالت «اکراه» را به آن اضافه شد، با تشخیص قاضی حکم طلاق جاری می‌شود اضافه شدن این بند به معنای این است که زن هم به نوعی حق طلاق را دارد.

حسن نوروزی نایب رئیس کمیسیون قضایی مجلس در مورد قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی به خانه ملت می‌گوید: اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت مالی طرحی که به تازگی در مورد زندانیان مهریه اجرایی می‌شود؛ قابلیت اجرایی شدن را دارند، متاسفانه در حال حاضر جمعیت زندان‌ها بسیار زیاد است و همین عاملی برآن شد تا چنین طرحی را در مجلس تصویب کنیم.

نماینده مردم بهارستان و رباط کریم در مجلس یازدهم می‌افزاید: امروزه افزایش نرخ سکه که مسئولان دم از حبابی بودن آن می‌زنند، زندگی خصوصی مردم را تحت تاثیر قرار داده است تا جایی که زندانیان مهریه روز به روز در حال افزایش هستند. در این بین عندالستطاعه کردن مهریه کمکی به تحکیم بنیان خانواده نکرده است؛ با درخواست مهریه حرمت‌ها از میان برداشته می‌شود و بعد از بازگشت مردان از زندان اختلافات زیادی ایجاد می‌شود؛ بر همین اساس مهریه باید نقدی باشد و اسلام به نقدی بودن مهریه بسیار تاکید کرده است.

اشتباه در اعتبارات یک قانون

نوروزی ادامه می‌دهد: در قانون محکومیت‌های مالی هم تاکید بر این است که اصل بر «اعسار» یعنی ناتوانی مالی در پرداخت بدهی گذاشته شود اما به خاطر یک اشتباه در عبارت‌های ذکر شده در قانون، اکثر قضات اصل را بر توانایی مالی می‌گذارند و این طور حکم صادر می‌کند که محکوم باید به زندان برود، مگر این‌که ثابت کند توان پرداخت ندارد. حالا با طرحی که اعلام وصول شد، اصل قانونی در محاکمه محکومان تغییر می‌کند و شفاف می‌شود، بر این اساس، اصل بر این خواهد بود که شخص محکوم، توان مالی پرداخت را ندارد مگر آنکه خلافش ثابت شود.

قانون محکومیت‌های مالی در کمیسیون قضایی جمع‌بندی نهایی می‌شود و تا چند روز آینده درصحن علنی ارائه خواهد شد

نایب رئیس کمیسیون قضایی مجلس تصریح می‌کند: قانون محکومیت‌های مالی در کمیسیون قضایی جمع‌بندی نهایی می‌شود و تا چند روز آینده درصحن علنی ارائه خواهد شد.

در ادامه علی اصغر عنابستانی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد قانون مهریه به خانه ملت می‌گوید: در قانون مهریه همه چیز مشخص است؛ باید اجرایی شود اگر اعسار اثبات شود دیگر نیازی به زندان نیست، اگر با ادله ثابت شود که شخص توانایی ملی پرداخت مهریه را دارد باید آن را بپردازد حق قانونی یک زن است، براساس صحبت‌های رئیس قوه قضاییه این موضوع بارها تاکید شده و حتی به صورت بخشنامه به قضات محترم ارائه شده است، که مردی که معسر بودنش ثابت شود برای پرداخت مهریه نباید محکوم به زندان شود.

قوانین «مهریه» کامل هستند

نماینده مردم سبزوار، جغتای، جوین، خوشاب و داورزن در مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: تقسیط بندی مهریه با رشد صعودی قیمت سکه امروزه مشکل دیگری برای مردان محکوم به پرداخت مهریه به همراه داشت که منجر به تعویق پرداخت مهریه شده است که خود عاملی بر رشد زندانیان مهریه است؛ با توجه به نابسامانی شرایط اقتصادی در مورد این افراد باید درخواست شود برای طولانی شدن زمان پرداخت مهریه و تقسیط دوباره براساس دارایی مرد باشد برای پرداخت مهریه نیاز به اصلاح قانون نیست همه قوانین در راستای مهریه کامل هستند.

وی ادامه می‌دهد: فرهنگ‌سازی در خصوص مهریه باید در دراز مدت صورت بگیرد، در حال حاضر در کشور ما متاسفانه مهریه به عنوان یک «وثیقه» برای ازدواج فرهنگ‌سازی شده است، در صورتی که مهریه به عنوان یک هدیه است که به زن خود می‌دهند، به محض عقد هم زن مالک کل مهریه می‌شود باید این هدیه‌های عاقلانه از طرف مردان تعیین شود و قابل پرداخت باشد، اگر به گذشته دینی برگردیم و تاریخ مهریه را کنکاش کنیم مهریه حضرت زهرا(س) سپر حضرت علی(ع) بود به محض عقد دریافت کرد و آن فروخت برای خود جهیزیه خریداری کرد، باید نگاه‌ها نسبت به تعیین و پرداخت مهریه تغییر کند.

وثیقه بودن مهریه عندالستطاعه وعندالمطالبه را بی معنا کرد

عنابستانی فرهنگسازی در مهریه عاملی تحکیم بنیان خانواده دانست و به خانه ملت می‌گوید: مهریه باید به میزانی باشد که تحکیم کننده بنیان خانواده باشد که این موضوع با فضاسازی فرهنگی به مرحله قانونی شدن می‌رسد.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس یازدهم یادآوری کرد: عناوین عندالستطاعه و عندالمطالبه وارد شده بر مهریه درست نیست، قانون مدنی می‌گوید مهریه به محض خوانده شدن صیغه عقد بر عهده مرد است و باید آنرا بپردازند و میزان مهریه باید به گونه‌ای باشد که قابل پرداخت باشد، جملاتی نظیر چه کسی داده چه کسی گرفته کاملا اشتباه است امروزه همه مجبور به پرداخت آن هستند حتی اگر به مرحله درخواست قانونی آن برسد. زمانی که مهریه به عنوان وثیقه ازدواج تعیین شود عندالستطاعه و عندالمطالبه آن معنا پیدا نخواهد داشت.

حباب قیمت سکه و فروپاشی خانواده‌ها

وی در ادامه خاطرنشان کرد: امروزه گرانی سکه به حباب دیگر گرانی‌ها رسیده است، آنچه مسئولان عمدا گران می‌کنند و یا توانایی کنترل آن را ندارند از آن به عنوان حباب یاد می‌کنند که متاسفانه این جغد حباب امروز بر روی قیمت سکه و دلار تاثیر گذاشته و زندگی خصوصی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار داده است.

عنابستانی از حباب قیمت سکه را به عنوان یکی از عوامل فروپاشی زندگی‌ها دانست و معتقد است: ضعف مدیریت در کنترل بازار و گره زدن بیش از اندازه اقتصاد به مباحث خارجی و تحریم‌ها منجر شده زندگی روزمره مردم تحت تاثیر قرار بگیرد، امروزه مردم برای حداقل‌های خود دچار مشکل هستند، همین حباب سکه امروزه تاثیر مستقیمی در فروپاشی زندگی خصوصی افراد جامعه گذاشته است امیدوارم حبابی که مسئولان از آن دم می‌زنند زودتر کنترل شود.

مهریه سندی است برای جلوه‌های مهرورزی این نگاه لطیف نشان دهنده مهر و علاقه مرد نسبت به همسر آینده خود است

در ادامه غلامرضا منتظری نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای در مورد رشد زندانیان مهریه و جای خالی فرهنگ‌سازی می‌گوید: حوزه فرهنگ حوزه اندیشه است در مورد مهریه نوع نگاه بسیار اهمیت دارد اگر به عنوان ابزار به مهریه نگاه کنیم طلاق و زندانیان مهریه رشد می‌کنند، مهریه سندی است برای جلوه‌های مهرورزی این نگاه لطیف نشان دهنده مهر و علاقه مرد نسبت به همسر آینده خود است.

نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی می‌افزود: همه انسان‌ ها دارای یک خصوصیت نیستند و نمی ‌توان با یک چشم همه را دید، گاهی نگاه‌های ابزاری به مهریه حاکم است و عاملی بر ثبت مهریه کلان می‌شود منجر به رشد طلاق در کشور است.

نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس ادامه داد: در سال‌های اخیر برخی از ازدواج ها با رشد قیمت سکه به سمت اختلاف کشیده شده است و بهانه‌های متفاوت سعی بر طلاق و درخواست مهریه دارند، در اینجا آسیب مشکلی فرهنگی است که باید رسانه‌ها علی الخصوص رسانه ملی به میان بیایند و با فرهنگ‌سازی درست شاهد ازدواج با هدف دریافت مهریه نباشیم، پیامدهای فرهنگ نادرست ازدواج باعث ایجاد معضلات طلاق، اعتیاد ، فحشا، رشد زنان سرپرست خانوار و سرگردانی فرزندان و… در جامعه است.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم یادآوری می‌کند: تغییر مهریه و فرهنگ‌سازی برای ازدواج سالم نیازمند فرهنگ‌سازی درست است و فرهنگ‌سازی درست زمانی جواب می‌دهد که تمام دستگاهها پای عمل بیایند و حدود یک سال برای رسیدن به هدف مورد نظر باید به هر طریقی ممکنی تلاش کنند صورت بگیرید.

کلام آخر، در ایران سال‌هاست که سکه طلا دو کاربرد عمده دارد؛ اولین و رایج‌ترین شیوه برای تثبیت دارایی و افزایش سرمایه در شرایط ناگوار اقتصادی کشور است و دومین کاربرد آن تبدیل شدن به مهریه زنان است یعنی هدیه‌ای از طرف مردان به زنان در ضمن عقد تعیین می‌شود و باید دید که نوسانات سکه در این روز‌های نابسامان اقتصادی چه تاثیری از خود برجای خواهد گذاشت، در روزگاری که شاهد بالارفتن سن ازدواج و زیاد شدن مجردان در جامعه هستیم؛ امروزه قوانین متعددی در جهت ازدواج و فرزندآوری روی میز بهارستان‌نشینان قرار می‌گیرد و با بیشترین آرا تصویب می‌شود آیا به مرحله اجرایی شدن می‌رسند؟ در زمانی تمام ارقام از مسکن و خودرو گرفته تا اقلام خوراکی لحظه در حال افزایش هستند باید پرسید چه میزان تورم این اجازه ازدواج را به جوانان امروزی می‌دهد تا نگران تعیین مهریه باشد./