بیکاری؛ درد مضاعف کرونا / دستور رهبری برای بیمه کرونا به کجا رسید؟

تحریریه پارسینه: ۹ ماه تمام از آغاز همه گیری ویروس کرونا در جهان گذشته و بیکاری به بحرانی جدی برای تمام مردم کره زمین بدل شده است. بیمه، همان ابزاری که قرار بود در چنین روزی نجات بخش آن‌هایی باشد که شغل‌شان را از دست داده اند، اما این روز‌ها چه کارکردی دارد؟

صفحه اینستاگرام منتسب به رهبر انقلاب خطاب به سازمان تامین اجتماعی و بیمه بیکاران در دوره کرونا به نقل از ایشان نوشت: افرادی در این قضیه کرونا بیکار می‌شوند که بعضی از این‌ها بیمه بیکاری هم ندارند. اینجا تأمین اجتماعی وظیفه دارد که در این زمینه وارد بشود. البته این هم از آن جا‌هایی است که خیرین می‌توانند کمک کنند و این از افضل قربات و افضل نفقات است.

با این وجود، هنوز بیمه کرونا برای بسیاری از مردم آنچنان که باید و شاید پیش نرفته است.

از بیمه بیکاری و قوانین آن چه می‌دانیم؟

شاید بد نباشد ابتدا کمی درباره بیمه بیکاری و قوانین مرتبط با آن بدانیم. بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری، بیمه شده‌ای است که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار باشد. براساس این قانون، چنانچه بیمه شده‌ای به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوطه و به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تائید شورایعالی کار، بیکارموقت شناخته شود و همچنین بیمه شدگانی که به علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ، آتش سوزی بیکار شوند، می‌توانند از مقررات این قانون استفاده نمایند. تشخیص ارادی یا غیرارادی بودن بیکاری بیمه شده، برعهده کمیته‌ای متشکل از نمایندگان این سازمان واداره کارو امور اجتماعی محل اشتغال بیمه شده است.

کارگران فصلی در صورتی که صرفاً در اثنای فصل کار اخراج گردیده و بیکاری آن‌ها بلا اراده تشخیص داده شود مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود. بیکاران دارای قرارداد کار با مدت معین در صورتی که براساس رأی مراجع حل اختلاف در اثنای مدت قرارداد اخراج شده باشند، مشمول استفاده از بیمه بیکاری خواهند بود. بیمه شده بیکار، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، باید حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ بیکاری موضوع را به واحدکار و امور اجتماعی ذیربط اطلاع دهد و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود یا کار مشابه آن اعلام کند.

بیمه شدگان بیکار در صورت مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی باشند، تبعه کشور‌های خارجی نباشند، مستمری بگیر بازنشسته و یا از کارافتاده کلی نباشند و دارای حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه باشند، می‌توانند از بیمه بیکاری بهره‌مند شوند.

پرداخت ۵۰۰۰ میلیارد مقرری به بیکاران

براساس آخرین آمار‌ها، مبلغ ۵۰۰۰ میلیارد تومان مقرری بیمه بیکاری کرونا از سوی دولت به متقاضیان و افراد بیکار شده بر اثر کرونا پرداخت شده است. در راستای حمایت از صنوف و کارگران آسیب دیده از کرونا، دولت مبلغ ۵۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای کمک به صندوق بیمه بیکاری و تامین بودجه بیمه بیکاری بیکار شدگان ناشی از کرونا اختصاص داد که با حمایت سازمان برنامه و بودجه و تلاش وزارت کار، سازمان تامین اجتماعی و دستگاه‌های مربوطه، روند واریز مقرری بیمه بیکاری به متقاضیان مشمول و کارگران بیکار شده در دستور کار قرار گرفت.

بر این اساس مقرر شد تا بیمه بیکاری سه ماه اسفند ۱۳۹۸ و فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ به کارگران آسیب دیده از کرونا پرداخت شود و سامانه bimebikari.mcls.gov.ir که وزارت کار از مدت‌ها قبل به منظور ثبت درخواست بیمه بیکاری راه اندازی کرده بود، برای مراجعه متقاضیان معرفی شد.

مدتی بعد از سوی اداره کل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کار اعلام شد متقاضیان بیمه بیکاری کرونا که از ابتدای خردادماه بیکار شده و افرادی که بیکاری آن‌ها از اسفند سال گذشته تاکنون استمرار پیدا کرده به سامانه جامع روابط کار به نشانی prkar.mcls.gov.ir مراجعه و نوع بیکاری خود را از طریق خوداظهاری اعلام کنند.

براساس اعلام اداره کل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کار تا پنجم مهرماه سال جاری، ۱۵۵ هزار و ۷۰۰ نفر از افراد بیکار شده از کرونا که بیکاری آن‌ها از اسفندماه سال گذشته استمرار داشته و از اول خرداد ماه بیکار شدند یا به دلیل اعلام شماره شبای اشتباه، عدم تعلق شماره حساب مربوطه و ثبت ناقص اطلاعات شخصی یا ثبت نام در ادارات کار و کاریابی‌ها به جای سامانه از پیش ذکر شده، دچار مشکلاتی شدند در سامانه جامع روابط کار ثبت نام کردند.

به گفته مسعود بابایی، مدیرکل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کار، پرداخت بیمه بیکاری به متقاضیان به دو شیوه دنبال شده است؛ دسته اول افرادی که از اسفند ماه سال گذشته دریافتی نداشتند و اطلاعات این گروه شامل ۶۵ هزار نفربیمه معادل ۶۵ میلیارد تومان در اختیار سازمان برنامه و بودجه قرار گرفته و پرونده‌هایشان ارسال شده است و دسته دوم ۳۰ هزار نفربیمه هستند که پرونده‌هایشان در سازمان تأمین اجتماعی قرار دارد و این سازمان در حال انجام پالایش نهایی و ارسال پرونده‌ها به سازمان برنامه و بودجه است.

در روز‌های گذشته با اعلام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دولت تدبیر و امید تا نهم مهرماه ۵۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار از محل حساب صندوق ذخیره و از طریق ثبت نام در سامانه به متقاضیان بیمه بیکاری کرونا پرداخت کرده است. همچنین به تمام کارگاه‌های تولیدی تسهیلات با نرخ چهار و هشت درصد به ازای هر شاغل ۱۲ تا ۱۶ میلیون تومان و به شرط حفظ اشتغال موجود پرداخت شده است.

پرداخت مقرری ۹۱ درصد مشمولان بیمه بیکاری کرونایی

با این وجود، عده زیادی هستند که هنوز بر سر بیکاری با مشکلات متعدد موجه هستند؛ چه آن‌هایی که از طرف رئیس و صاحب کار خود دچار عدم توافق هستند و چه آن‌هایی که در مسیر کاغذبازی‌هایی اداری، هنوز نتوانستند حقشان را به دست آورند.

کمااینکه مدیرکل توسعه اشتغال وزارت کار چندی پیش با اشاره به آمار بیکاران خبر داد: ۸۵۰ هزار نفر بیکار شده در دوران کرونا داریم که ۷۳۰ هزار نفر مشمول بیمه بیکاری هستند و بیمه بیکاری ۶۷۰ هزار نفر پرداخت شده و ۶۰ هزار نفر درحال پرداخت است. علاالدین ازوجی، مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و توسعه اشتغال وزارت کار گفت: از بعد بیمه بیکاری برآورد‌هایی که داشته‌ایم در سطح کلان کشور تقریبا یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر (شغل) به‌صورت رسمی و غیررسمی آسیب دیده‌اند، اما براساس آمار رسمی و ثبت شده در سامانه رابط کار، حدود ۸۵۰ هزار نفر بود که ۷۳۰ هزار نفر مشمول بیمه بیکاری بودند و متناسب با سیاست‌هایی که ستاد ملی کرونا داشت بیمه بیکاری ۶۷۰ هزار نفر پرداخت شده و ۶۰ هزار نفر درحال پرداخت است.

به گفته او، از خرداد به این طرف بخش عمده‌ای از این افراد مشغول به‌کار شدند و طبق اطلاعات ثبتی، تقریبا ۱۹۳ هزار نفر آن‌ها کماکان بیکارند که به بیمه بیکاری بلند‌مدت سازمان تامین‌اجتماعی معرفی شدند.

مدیرکل توسعه اشتغال وزارت کار در همین باره توضیح داد: برای حمایت از واحد‌های اقتصادی آسیب‌دیده سامانه‌ای بود که همه اصناف و کارفرمایان و خویش‌فرما‌ها می‌توانستند ثبت‌نام کنند و مشکلی نبود. طبق برآورد‌هایی که ما داشتیم تقریبا ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار واحد اقتصادی به‌شدت آسیب دیدند، اما از ۳۱ استان فقط ۵۵۴ هزار پرونده (حدود ۳۰ درصد) ثبت‌نام کردند.

وی اظهارداشت: از بعد کارشناسی هم متقاضیان و هم بانک‌ها استقبال نکردند، بالاخره منابع ۴۰ هزار میلیارد تومان باید پرداخت می‌شد، آنجا هم بحث این است که دو سومش منابع خود بانک است. ازوجی گفت: ۵۵۴ هزار پرونده آن‌هایی است که به بانک‌ها ارسال شد، بحث‌هایی که مربوط به ستاد کرونا بود بانک‌ها اعمال کردند، تا سطح ۲۰۰ میلیون براساس ضوابط بخشنامه ستاد ملی کرونا عمل می‌شد و بالاتر از آن طبق ضوابط خود بانک‌ها، درخصوص چک برگشتی ستاد ملی کرونا تصویب کرد که تسهیلاتی که برای کروناست مشمول چک برگشتی نیست و بانک‌ها رعایت کردند و اگر مصادیقی هست که رعایت نشده اعلام کنند ما پیگیری می‌کنیم.