با انتخاب بایدن، بورس تهران به کدام سمت می‌رود؟

تحریریه پارسینه: بورس تهران از تاریخ ۱۹ مردادماه امسال که بالاترین اوج تاریخی خود را تجربه کرد، وارد فاز اصلاحی شده و دست کم تا لحظه تنظیم این گزارش، حدود ۸۰۰ هزار واحد افت را تجربه کرده که معادل حدود ۳۵ درصد از ارزش آن است. به این ترتیب، بزرگ‌ترین اصلاح تاریخ بورس ایران، دست کم از منظر مطلق عددی، طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر رقم خورده است. در این میان، نزول بورس تا مرز کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی هم ممکن است، هر چند با رسیدن به این مرز، پدید آمدن وضعیت حمایتی، احتمالاً جلوی نزول بیشتر بورس را خواهد گرفت.

از آن سو، در مقیاس ماهانه نیز مهرماه ۱۳۹۹، بدترین ماه تاریخ بورس ایران بود. بر این اساس، میزان بازدهی ماهانه بورس در مهرماه امسال، حدود ۱۲ درصد منفی بود، این در حالی است که طی همین مدت و تا انتهای مهرماه، نرخ دلار رشدی معادل ۴.۲ درصد و نرخ سکه نیز رشدی معادل ۷.۶ درصد را در مقایسه با عملکرد شهریورماه تجربه کرد.

معاملات مهرماه، اما برای دومین ماه متوالی با خروج پول حقیقی از بازار نیز همراه بود. از ابتدای سال جاری تا ۱۹ مردادماه، یعنی زمانی که شاخص کل به اوج تاریخی خود رسید، حدود ۹۵ هزار میلیارد تومان از سرمایه‌های خرد مردم وارد بورس شد و به این ترتیب، یکی از بزرگ‌ترین موارد هدایت نقدینگی در تاریخ اقتصاد کشور هم رقم خورد، نقدینگی‌ای که در صورت عدم ورود به بازار سرمایه، می‌توانست از بازار‌هایی همچون بازار ارز یا مسکن سر در بیاورد. با این همه، در بازه زمانی آغاز فرآیند اصلاح شاخص تاکنون، حدود ۲۸ هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شده است. اما آیا این نزول ادامه دار خواهد بود و اگر پاسخ مثبت است، بورس تا کجا امکان سقوط دارد؟

انتخابات آمریکا و واگرایی سیگنال‌ها

نخستین مورد حائز اهمیت در پیش بینی روند‌های آتی در بورس، تغییر فضای روابط بین الملل در مورد ایران است. با افزایش شانس پیروزی نامزد دموکرات‌ها در انتخابات آمریکا و این پیش بینی واقع بینانه که سخت گیری‌های جو بایدن در مقابل ایران کمتر از سخت گیری‌های دونالد ترامپ خواهد بود، بسیاری انتظار کاهش چشم گیر نرخ دلار در هفته‌های آینده را دارند. این، اما در حالی است که نرخ دلار همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین متغیر‌های بیرونی تاثیرگذار بر روند بازار سرمایه شناخته می‌شود و بر این اساس، کاهش نرخ اسکناس سبز می‌تواند به معنی بروز افت در بورس، دست کم در میان مدت هم باشد.

اما اگر این طور است، چرا روند نزول بورس حتی در دوره‌ای که نرخ دلار صعودی بود هم ادامه داشت؟ پاسخ در این واقعیت نهفته است که بازار‌های مالی همچون بازار بورس، به شدت هوشمند هستند و ترجیحات و پیش بینی‌های میلیون‌ها فعال در این بازار‌ها را بازتاب می‌دهند. بر این اساس، به نظر می‌رسد بازار سرمایه ایران و فعالان و معامله گران آن، با پیش بینی پدید آمدن وضعیتی شبیه به وضعیت بازار ارز پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران و کاهش ناگهانی نرخ ارز در آن زمان، به استقبال انتخاب احتمالی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رفته اند. به عبارت ساده تر، بازار سرمایه انتخاب احتمالی جو بایدن را «پیش خور» کرده است.

با این همه، در صورت انتخاب جو بایدن و با فرض اینکه ایران می‌تواند در میان مدت دوباره صادرات نفتی خود و نیز بخشی از ارتباط اقتصادی با جهان را از سر بگیرد، بورس یک بازار فوق العاده برای سرمایه گذاری خواهد بود. دلیل این موضوع هم این است که به دلیل افزایش نرخ دلار، اکنون واردات بسیاری از کالا‌هایی که مشابه داخلی دارند، متوقف شده و بر اساس آنچه به وضوع در آمار‌های تولیدی این چند ماه و گزارش‌های شش ماهه شرکت‌های بورسی هم مشهود است، تولید در ایران رونق گرفته است.

تداوم این وضعیت و پدید آمدن امکان صادرات به کشور‌های همجوار به دلیل رقابتی شدن قیمت کالا‌های ایرانی، می‌تواند وضعیت شرکت‌های بورسی را که عمدتاً صادرکننده هم هستند، بهبود بدهد. به این ترتیب، به نظر می‌رسد بورس تهران در نیمه دوم سال ۱۳۹۹ و نیمه نخست سال ۱۴۰۰، پربازده‌ترین بازار ایران باشد.