جنگ قره باغ به نبردی فرامنطقه‌ای تبدیل می‌شود؟

به گزارش خبرنگار «پارسینه»، در حالی کمتر از ۱۳ میلیون نفر در دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان زندگی می‌کنند که جنگ میان این دو ممکن است به یک درگیری جهانی کشیده شود.

محور این درگیری‌ها منطقه «قره باغ کوهستانی» است که داخل مرز‌های جمهوری آذربایجان قرار گرفته است، اما جمعیت ارمنی قابلی توجه دارد و به همراه مناطق مجاور آن توسط افرادی کنترل می‌شود که روابط نزدیکی با ارمنستان دارند. این منطقه هر از چند گاهی شاهد درگیری‌هایی بوده است، اما این بار شدیدترین نبرد از دهه ۱۹۹۰ به بعد در آن شکل گرفته است. در جنگ نخست نزدیک به ۳۰ هزار نفر کشته و صد‌ها هزار نفر آواره شدند و در نهایت دو طرف در سال ۱۹۹۴ برای برقراری آتش بس به توافق رسیدند.

به گزارش « واشنگتن پست »، در حالی که رهبران دو کشور حاضر به کوتاه آمدن نیستند و برای ادامه جنگ آماده می‌شوند، پشتیبانی ترکیه از جمهوری آذربایجان موجب شده است تا وجه تازه‌ای به تنش‌ها افزوده شود. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، روز جمعه با بیان این که کشورش با تمام ابزار‌ها در کنار جمهوری آذربایجان ایستاده است، اضافه کرد : «انشالله تا زمان آزادی ناگورنو قره باغ از تجاوز، این نبرد ادامه خواهد داشت.»

از طرف دیگر، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، ترکیه را متهم کرده است که با اعزام گروه‌های بنیادگرا به این نبرد از «خط قرمز» عبور کرده است . مقامات جمهوری آذربایجان و ترکیه این ادعا را تکذیب می‌کنند و مدعی هستند که جدایی طلبان کُرد و شبه نظامیان لبنانی به یاری ارمنستان آمده اند که این موضوع هم از طرف ایروان رد شده است.

این بحران، پیچیدگی‌های ژئوپولتیکی منطقه را پدیدار ساخته است. جمهوری آذربایجان یک کشور سکولار است و روابط نزدیکی با اسرائیل دارد و گاهی در تقابل با ایران بوده است. هفته گذشته برخی از ساکنان مناطق آذری نشین در شمال غرب ایران در حمایت از جمهوری آذربایجان به خیابان آمدند. مقامات ارشد ایران به صورت علنی ارسال کمک به ارمنستان را تکذیب کرده و بر گفتگو و آتش بس فوری میان طرفین تاکید کرده اند.

برای مسکو وضعیت پیچیده‌تر هم هست. روسیه به روابط عمیق خود با هر دو کشور و ارسال سلاح به آن‌ها ادامه می‌هد، هرچند رابطه نزدیک تری با ارمنستان دارد. اگر درگیری بالا بگیرد و فراتر از منطقه قره باغ کوهستانی کشیده شود، احتمال کشیده شدن ترکیه و روسیه به یک جنگ نیابتی دیگر هم افزایش پیدا می‌کند. البته افکار عمومی روسیه مخالف ماجراجویی‌های کرملین در سیاست خارجی است و ممکن است این مسئله اقدامات روسیه را محدود کند.

بی تفاوتی غرب و به ویژه ایالات متحده به درگیری‌ها و اختلافات در جریان هم بخشی از مشکل است. «گروه بحران بین المللی» به این موضوع اشاره می‌کند که «فقدان توجه بین المللی پیامی را به طرف‌های درگیر رسانده است که این موضوع خارج از منطقه اهمیت کمی دارد؛به ویژه در باکو این امر موجب شده است تا دیپلماسی وضعیت بدتری پیدا کند.»

توماس دو وال، تحلیلگر ارشد اندیشکده «کارنگی اروپا» هم در گاردین نوشته است: «آمریکایی‌ها از این موضوع عقب نشسته اند. اگر ترامپ گوش به حرف آذربایجان است، به دلیل این است که می‌خواهد آنجا یک برج ترامپ بسازد.»