شعاع دایره خطر برای شناورهای امریکایی بیشتر شد/ «ذوالفقار بصیر» را بیشتر بشناسید + عکس

امروز پس از حدود یک دهه از معرفی اولین موشک بالستیک دریایی یا ضد کشتی ایرانی به نام خلیج فارس، خانواده موشک‌های دریایی ایران با اعضای رسمی و معرفی شده و چند عضو معرفی نشده، از تنوع بالایی در برد و روش‌های هدایت برخوردار است.

منظور از روش هدایت، استفاده از جستجوگر‌های مختلف شامل اپتیکی، رادار فعال و آشیانه یاب راداری است.

«خلیج فارس» و «فاتح مبین» به عنوان موشک‌های دارای جستجوگر اپتیکی، «هرمز-۱» با جستجوگر ضد رادار (آشیانه یاب رادار) و «هرمز-۲» دارای رادار فعال و همگی این موشک‌ها دارای برد در حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر هستند که به طور رسمی نمایش داده شده اند. موشک «ذوالفقار بصیر» با جستجوگر اپتیکی و برد ۷۰۰ کیلومتر به مجموعه فوق افزوده شده است.


موشک خلیج فارس به عنوان اولین موشک شبه بالستیک (بالستیک مایل پرتاب) ضد کشتی ایرانی، برای اولین بار در ۱۸ بهمن ماه و در دهه فجر سال ۱۳۸۹ و پس از اتمام کار‌های تحقیقاتی در وزارت دفاع، به عنوان گونه ضد کشتی از موشک سوخت جامد برد کوتاه فاتح-۱۱۰ توسط فرمانده کل سپاه معرفی شد.

پخش تصاویر اصابت این موشک به هدف دریایی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های دنیا داشت. ایده و کار‌های اولیه این موشک توسط مرکز تحقیقات موشکی سپاه با مسئولیت شهید طهرانی مقدم انجام شده و با کمک وزارت دفاع ساخته و به تولید انبوه رسیده است.


این موشک با برخورداری از یک جستجوگر اپتیکی در مراحل نهایی پرواز به طور هوشمند هدف را یافته و روی آن قفل می‌کند.

خلیج فارس همچون سایر انواع خانواده موشک بالستیک کوتاه‎برد فاتح-۱۱۰ با توجه به بهره‎مندی از بالک‎های کنترلی نصب شده روی آن تا انتهای مسیر قابلیت کنترل و اصلاح مسیر دارد.

طول خلیج فارس حدود ۹ متر، جرم آن حدود ۳۳۲۵ کیلوگرم، برد ۲۷۰ کیلومتر، سرجنگی ۴۵۰ کیلوگرم و سرعت آن در حدود یک کیلومتر بر ثانیه یا حدود ۳ ماخ است.


اما دو گونه دیگر از موشک فاتح-۱۱۰ به تولید رسیده است که شامل موشک‌های هرمز-۱ و ۲ است. موشک هرمز-۱ هم ضد کشتی و هم ضد سپر موشکی است.

برای اولین بار اخباری از موشک بالستیک ضد رادار ایرانی در تیر ماه سال ۱۳۹۱ و در آستانه آغاز رزمایش بزرگ موشکی پیامبر اعظم-۷ توسط فرمانده نیروی هوافضای سپاه منتشر شد که توانایی انهدام رادار‌ها در هر نقطه‌ای از خشکی و دریا در محدوده برد خود دارد.

این موشک همان هرمز-۱ بود که در کنار هرمز-۲ برای اولین بار در در اردیبهشت سال ۹۳ به طور رسمی معرفی و نمایش داده شد. هرمز-۲ با جستجوگر رادار فعال در سال ۱۳۹۲ به نتیجه رسیده بود.


موشک هرمز-۱ با همان پیکربندی خانواده فاتح-۱۱۰ با طول حدود ۹ متر، جرم ۳۳۳۰ کیلوگرم، سرجنگی ۴۴۲ کیلوگرم و برد ۲۵۰ کیلومتر ساخته شده است.

این موشک سرعت نهایی در حدود ۵ ماخ دارد. موشک‌های هرمز-۱ و ۲ در کنار گونه خلیج فارس با پشتیبانی از هم و تکمیل توانمندی‌های یکدیگر در شرایط مختلف، سه گانه‌ای مرگبار برای ناوگروه‌های دشمن ایجاد خواهند کرد که در نهایت در هر شرایط آب و هوایی یا وجود جنگ الکترونیک یا خاموش شدن رادار ناو هدف، دستکم یک نوع از این ۳ موشک قابلیت انهدام هدف را خواهد داشت.


در ۲۲ مرداد ۱۳۹۷، آخرین محصول از رده موشک‌های بالستیک راهکنشی با نام «فاتح مبین» با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح رونمایی شد.

این موشک که در واقع جدیدترین نمونه از خانواده موشک‌های فاتح-۱۱۰ به شمار می‌رود به یک جستجوگر اپتیکی جدید مجهز شده است.

شکل طراحی دماغه این موشک متفاوت از موشک خلیج فارس، دیگر عضو مجهز به جستجوگر اپتیکی در خانواده فاتح است. فاتح مبین با جستجوگر جدید خود قابلیت انهدام اهداف زمینی و دریایی را در تمام ساعات شبانه روز و تمام شرایط آب و هوایی دارد.

در اوایل اسفند ۱۳۹۲ و در جریان مراسم اختتامیه سومین جشنواره تحقیقات صنعتی سلمان فارسی، از یک دستاورد ویژه با حضور معاونین ستاد کل نیرو‌های مسلح، وزیر دفاع و سایر مسئولان دفاعی رونمایی شد.

این دستاورد، جستجوگر اپتیکی هوشمند برای موشک‌های بالستیک بود. نگاهی به ابعاد این جستجوگر تفاوت آن را با نمونه به کار رفته در موشک خلیج فارس مشهود می‌ساخت.

این نمونه به وضوح دارای شعاع انحنای زیاد در نوک خود بود که برای کاهش حرارت تولیدی در موشک‌هایی با سرعت بسیار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.


۴ سال پیش و دقیقاً در همین ایام هفته دفاع مقدس سال ۱۳۹۵، اما جهش دیگری در عرصه موشک‌های سوخت جامد برد کوتاه تا متوسط و راهکنشی (تاکتیکی) به نام موشک ذوالفقار معرفی شد که بعد‌ها معلوم شد با وجود اینکه این موشک در سطح راهکنشی طراحی شده، اما دارای آثار راهبردی است.

این موشک دارای برد ۷۰۰ کیلومتر و مجهز به کلاهک ۵۷۹ کیلوگرمی معرفی شده و چند روز بعد نیز خط تولید آن نمایش داده شد. این موشک با ۱.۵ متر افزایش طول، ۷ سانتیمتر افزایش قطر و حدود ۳۹ درصد افزایش جرم نسبت به فاتح-۱۱۰ به برد ۲.۳۳ برابر آن می‌رسد.

کمتر از یک سال پس از معرفی موشک ذوالفقار و به دنبال حمله تروریست‌ها به مرقد امام راحل و مجلس شورای اسلامی در خرداد ۱۳۹۶، نیروی هوافضای سپاه در ۲۸ خرداد حمله موشکی را با نام لیله القدر علیه مواضع گروه داعش در شهر دیرالزور سوریه انجام داد.

در این حمله برق آسا ۴ موشک ذوالفقار و ۲ موشک قیام مورد استفاده قرار گرفته که همگی با دقت هر چه تمام به اهداف از پیش تعیین شده یعنی ساختمان‌های محل تجمع نیرو‌های داعش اصابت نمودند.


تصاویر منتشر شده از محل اصابت موشک‌های ذوالفقار نشان از دقت نقطه زنی بسیار بالای این موشک داشت. حدود ۱۰ روز بعد از حمله تروریستی به رژه ۳۱ شهریور در سال ۱۳۹۷، نیروی هوافضای سپاه پاسداران با یک عملیات ترکیبی موشکی و پهپادی به نام ضربت محرم، مجدداً با استفاده از ۴ موشک ذوالفقار و دو موشک قیام به سمت مواضع تروریست‌ها در شرق فرات در خاک سوریه حمله کرد که با دقت تمام، ساختمان‌های مستحکم شده مراکز استقرار فرماندهان تروریست‌ها و اهداف دیگری را منهدم کرد.


این دو عملیات واقعی و حساس که اولین استفاده از قدرت سخت نظامی توسط جمهوری اسلامی ایران با استفاده از موشک‌های پیشرفته و ساخت داخل بود ارزش بالای موشک‌های بالستیک به عنوان یک ابزار واکنش بسیار سریع، ولی دقیق و مخرب را نشان داد.

در این عملیات‌ها سرعت بسیار بالای عملکرد موشک‌های بالستیک، قدرت فرار را حتی از نفرات دشمن گرفت چه برسد به تجهیزات آنها. هیچ یک از رادار‌ها و سایر ابزار‌های شناسایی کشور‌های منطقه که در حال پشتیبانی همه جانبه تروریست‌ها بودند نیز هشداری به آن‌ها نداد.

همین رویکرد در عملیات حاج قاسم سلیمانی علیه چشم فتنه یعنی ارتش تروریست آمریکا در پایگاه عین الاسد عراق در سال ۱۳۹۸ نیز به خوبی عمل کرد.

روز گذشته و با رونمایی از موشک جدید «ذوالفقار بصیر»، همان ارزش عملیاتی نشان داده شده در عملیات‌های فوق در عرصه دریایی به برد بیش از دو برابر یعنی به محدوده ۷۰۰ کیلومتری گسترش پیدا کرده است.

بدیهی است که امکان توسعه نمونه‌های راداری از موشک ذوالفقار یا در آینده موشک دزفول با برد ۱۰۰۰ کیلومتر نیز وجود دارد.


همانطور که می‌دانیم، ناو‌های هواپیمابر هرگز به تنهایی به مأموریت اعزام نمی‌شوند و در کنار آن‌ها چندین فروند ناوشکن موشک انداز، ناو‌های لجستیکی و حتی زیردریایی وجود دارد.

ناو‌های هواپیمابر به تنهایی ارزشی در حدود ۶ میلیارد دلار دارند و هزینه نگهداری آن‌ها در سال بالغ بر ۲۰۰ میلیون دلار است و به این‌ها بایستی ارزش ده‌ها فروند هواگرد، تسلیحات و مهمات موجود را نیز اضافه کرد، خدمه آموزش دیده و با تجربه نیز عملاً قابل قیمت گذاری نیستند. اما این پایگاه هوایی بزرگ و متحرک که روزگاری تهدید عظیمی به حساب می‌آمد، امروز به سادگی مورد تهدید موشک‌های بالستیک پرسرعت تاکتیکی و میانبرد و حتی دوربرد ایرانی قرار گرفته است.


ناوگروه‌های هواپیمابر برای رهایی از تهدید این سلاح‌های نوین، بایستی منطقه ایستایی خود را از سواحل کشور هدف، به اندازه برد این موشک‌ها دور کنند که به معنی دورتر شدن مسیر حرکت هواپیما‌های موجود در آنها، کاهش جنگ افزار‌های قابل حمل به دلیل لزوم حمل سوخت بیشتر و نیازمند شدن به سوختگیری هوایی و همچنین افزایش خطر رهگیری و انهدام توسط نیرو‌های مدافع است.

اما در صورتی که این ضعف تاکتیکی تحمیل شده پذیرفته نشود چه خواهد شد؟ موشک‌های بالستیک ضد کشتی، با استفاده از پرتابگر‌های متحرک، با خروج از مخفیگاه‌های خود و شلیک چندین فروند موشک به ناوگروه مهاجم، یورش خواهند برد و با شلیک تعداد بالایی از این موشک‌ها که احتمالاً همگی از نوع سوخت جامد بوده و در زمانی کمتر از یک دقیقه آماده پرتاب می‌شوند و با شتاب بالای خود، به سوی اهداف حرکت می‌کنند و در نتیجه امکان واکنش تهاجمی از سوی ناوگروه دشمن، بسیار ناچیز خواهد شد.

با توجه برخورداری کشورمان از سواحل طولانی در جنوب و جزایر متعدد، امکان شلیک از سمت‌های مختلف به ناوگروه دشمن ممکن شده و توان انهدام این موشک‌ها عملاً ناممکن می‌گردد. بدین ترتیب و در راستای راهبرد نبرد ناهمطراز با ظهور این گونه از موشک‌های بالستیک، توازن قوا به روشی کم هزینه، تغییر کرده و به سمت تعادل پیش می‌رود.