آشنایی با درخت مقدس جنوبی‌ها + تصاویر

این روز‌ها فصل برداست خرما در مناطق جنوبی کشور است، خرما که یکی از محصولات استراتژیک کشاورزی به‌ویژه در استان‌های جنوبی است با اشتغال‌زایی و ارزآوری بالا در سبد صادرات غیرنفتی کشور جایگاه با ارزشی دارد.

خرمای استان بوشهر از بیش از چهار میلیون اصله نخل تولید می‌شود که از لحاظ کیفیت در بازار‌های داخلی و خارجی مشتریان بسیاری دارد و سالانه به کشور‌های مختلف صادر می‌شود که روند آن با ارتقاء وضعیت فرآوری آن‌ها رو به افزایش است.

تولید محصولات جانبی خرما از جمله شیره، شهد، عسل، قند مایع، سرکه، عصاره نوشابه، حلوا، شکلات صبحانه و لواشک خرما ظرفیت مهم و بازار پسندی را در بازار‌های مختلف داخلی و خارجی فراهم کرده است.

حامد آبزن، کارشناس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بوشهر در مورد برداشت این محصول به عنوان یکی از سوغاتی‌های اصلی بوشهر گفت: معمولاً برداشت خرما در استان بوشهر از مردادماه شروع می‌شود و تا آخر شهریور ادامه دارد.

وی افزود: برخی از این خرما‌ها «خارک» نام دارند، میوه‌های زرد و قرمزی که هنوز رطب نشده اند، اما شیرین هستند و خاصیت زیادی دارند.

آبزن با بیان اینکه نخل درخت مقدسی برای جنوبی هاست، گفت: این تقدس از آنجایی آغاز می‌شود که واحد شمارش درخت نخل «نفر» است و زندگی شبیه انسان دارد و مهمتر از همه هیج یک از قسمت‌های نخل دور ریختنی نیست و وقتی درخت نخلی را قطع می‌کنند می‌گویند یک نخل را کُشتند.

این درخت در نواحی گرم رشد می‌کند و میوه می‌دهد و انواع مختلفی دارد، منظورم از انواع نام و شکل وطعم میوه آن است، مثلاً کبکاب، قسب، گنتار، زینی، برهی، بریمی، خاصویی، شکر و...

هر یک از این نوع نخل‌ها میوه‌ای با طعم شیرین و در اندازه‌های مختلف دارد که اگر جنوبی باشید می‌توانید تفاوت طعم آن را احساس کنید.

وی افزود: رطب چینی یکی از مراحل باغداری نخیلات است که قبل از خرما شدن، میوه نرم و شیره دار آن که شیرینی بسیاری دارد را برداشت می‌کنند، گرمای بالا در مناطق جنوبی کشور باعث شده که خاستگاه درخت نخل در این منطقه شکل بگیرد، به این دلیل که میوه این درخت باید در گرمای بالا مراحل پخته شدن تا رسیدن به خرما را طی کند.

این کارشناس گردشگری با بیان اینکه درخت نخل در مناطق معتدل و حتی سردسیر نیز رشد می‌کند، اما معمولاً میوه نمی‌دهد، گفت: میوه درخت نخل از زمان جوانه زدن تا تبدیل شدن به خرما اسامی مختلفی دارد که بیانگر مدت زمان سپری شدن میوه از کال تا رسیده آن است. اسامی آن به ترتیب زمان دول، طاره، پهک، خارک، دمباز، رطب و در آخر خرما است.

وی ادامه داد: شاید برای شهر‌های دیگر طعم و مزه و نوع خرما زیاد متفاوت نباشد، اما اگر جنوبی باشید بسیار این موضوع اهمیت دارد و مثلاً برخی از نخل‌ها را نمی‌گذارند که به رطب و خرما برسد و میوه خارک آن را مصرف می‌کنند، مثل برهی، بریمی، حاج باقری و.

از جلد میوه این درخت، عرقی گرفته می‌شود که به عرق «طارونه» مشهور است و معمولاً جشنواره‌ای در ماه‌های مهر و آبان برگزار می‌شود که بازدیدکنندگانی از سراسر ایران برای دیدن این جشنواره وارد بوشهر می‌شوند.

آبزن با بیان اینکه فصل برداشت خرما بعد از گرمای شدید مرداد و شهریور است که در اصطلاح جنوبی به آن «گرمای خرماپزون» می‌گویند، گفت: برداشت خرما رسم و رسومات خاصی دارد و به کسی که برای برداشت خرما به نخلستان می‌رود به اصطلاح می‌گویند «طرف رفته چین». یعنی طرف برای چیدن خرما رفته است، در مناطق مختلف بوشهر درخت نخل را با نام‌های «دیمیت» یا «مُه» صدا می‌زنند.