آیا کووید-۱۹ از طریق مدفوع منتقل می‌شود؟

 پژوهش جدیدی نشان می‌دهد که کروناویروس ممکن است از طریق لوله‌ فاضلاب آپارتمان‌های چین، برخی از ساکنان را مبتلا کند. نتایج این پژوهش، موجی از نگرانی را در مورد راه‌های انتقال و گسترش کووید- ۱۹ پدید آورده است.

این مورد، یادآور همه‌گیری "نشانگان تنفسی حاد" یا "سارس"(SARS) در سال ۲۰۰۳ است که از راه لوله‌های فاضلاب در آپارتمان‌های هنگ‌کنگ نیز منتقل می‌شد. به همین دلیل، این نگرانی به وجود آمده است که شاید کووید- ۱۹ از راه دستشویی‌ها نیز قابل انتقال باشد.

پژوهش‌های پیشین هشدار داده‌اند که کروناویروس به واسطه قطرات تنفسی و ذرات منتشر شده در هوا قابل انتقال است، اما اکنون شاید بتوان یافته‌های این پژوهش را نیز به هشدارهای پیشین اضافه کرد و گفت که کروناویروس، به واسطه مدفوع نیز منتقل می‌شود. "جوزف آلن"(Joseph Allen)، از متخصصان بخش سلامت عمومی "دانشگاه هاروارد"(Harvard University) گفت: این موضوعی نیست که مردم دوست داشته باشند در مورد آن صحبت کنند.

اگرچه اثبات انتقال یک پاتوژن به واسطه مدفوع و گسترش ویروس از راه لوله‌های فاضلاب دشوار است، اما پژوهشگران باور دارند که امکان‌ آن وجود دارد.

آیا مدفوع، کووید-۱۹ را منتقل می‌کند؟

بسیاری از پژوهش‌ها، یافتن آر.ان‌.ای کروناویروس را در نمونه‌های مدفوع بیماران مبتلا به کووید-۱۹ گزارش داده‌اند. برخی از این بیماران، به اسهال هم مبتلا بودند و این نشان می‌دهد که ویروس بر دستگاه گوارش آنها نیز اثر گذاشته است. ممکن است که آر.ان‌.ای ویروس، با قورت دادن بزاق دهان و یا وارد شدن ذرات حامل ویروس به مجرای تنفسی، منتقل شده باشد. نمونه‌های مدفوع به دست آمده از فاضلاب در حال حاضر برای بررسی شیوع کووید- ۱۹ در شهرهای سراسر جهان، در برخی از دانشگاه‌ها مورد بررسی هستند.

برخی از پژوهش‌ها نیز نشان داده‌اند که آران‌ای کروناویروس، در دستشویی بیمارستان‌ها وجود دارد. پژوهش دیگری نشان می‌دهد که با زدن دکمه تخلیه توالت فرنگی، ذرات ویروس در فضای بالای آن منتشر می‌شوند. بدین ترتیب ممکن است که فردی با تنفس ذرات ویروس منتشر شده از مدفوع، در معرض ابتلا به کووید- ۱۹ قرار بگیرد و پس از لمس یک سطح آلوده، به بیماری مبتلا شود.

یک نکته مهم در مورد این پژوهش‌ها، محدودیت شواهدی است که نشان می‌دهند آران‌ای ویروس در مدفوع، متعلق به ویروس‌های زنده و عفونی است، نه فقط بقایای ویروس‌های مرده و آسیب دیده. به گفته مراکز پیشگیری و کنترل بیماری آمریکا، مشخص نیست که آیا ویروس موجود در مدفوع می‌تواند عامل شیوع کووید- ۱۹ باشد یا خیر. این مراکز نهایتا نتیجه گرفتند که امکان شیوع ویروس با این روش، بسیار پایین است. تاکنون هیچ مورد ثبت شده‌ای به طور واضح، عفونت به واسطه مدفوع را نشان نداده است.

در هر حال، آلن و پژوهشگران دیگر باور دارند که این خطر نباید نادیده گرفته شود. کروناویروس در میان حیوانات، از راه مدفوع شیوع می‌یابد؛ در نتیجه این باور وجود دارد که انتقال کروناویروس با این روش، امکان‌پذیر است.

"جردن پسیا"(Jordan Peccia)، مهندس محیط زیست "دانشگاه ییل"(Yale University) گفت: این سوال که آیا کروناویروس در فاضلاب وجود دارد یا خیر، سوال دیگری است. با رسیدن ضایعات انسانی به فاضلاب، ویروس‌ها آنقدر رقیق می‌شوند که نمی‌توانند عفونی باشند.

شیوع سارس در سال ۲۰۰۳

"اموی گاردنز"(Amoy Gardens)، یک مجتمع مسکونی در هنگ کنگ با چندین برج است که در سال ۲۰۰۳، ۳۲۱ نفر ساکن آن بودند و ۴۲ نفر از آنها در اثر ابتلا به سارس از دنیا رفتند. پژوهشگران طی بررسی دلیل شیوع این بیماری، نهایتا به یک بازدیدکننده رسیدند که به اسهال شدید مبتلا بود. کف دستشویی‌های آپارتمان‌ها، سیستم تخلیه‌ای وجود داشت. هنگامی که مسیرهای U شکل زیر این سیستم‌ها خشک می‌شدند، ویروس‌های هواپخش ساکنان بیمار، از راه هوا به آپارتمان‌ها رسیدند. این نوع شیوع معمولا به کمک آب انباشته شده در مسیرها متوقف می‌شود. نظر دانشمندان این است که شاید ذرات ویروسی به کمک باد به آپارتمان‌ها راه یافته‌اند.

شباهت انتشار سارس و کروناویروس

از میان ساکنان آپارتمانی که در شهر گوانگ‌ژو در جنوب چین قرار دارد، تنها ۹ نفر به کروناویروس مبتلا شدند و هیچ کس از دنیا نرفت، اما به گفته "یوگو لی"(Yuguo Li)، پژوهشگر "دانشگاه هنگ‌کنگ" (University of Hong Kong )، شباهت‌هایی میان انتشار کروناویروس و شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ وجود دارد.

در اواخر ماه ژانویه و با آغاز شیوع کروناویروس، آزمایش کووید-۱۹ همه اعضای یک خانواده پنج نفره که در طبقه پانزدهم یک آپارتمان زندگی می‌کردند، پس از بازید آنها از شهر ووهان مثبت شد. پس از چند روز، دو زوج میانسال که در طبقات ۲۵ و ۲۷ آپارتمان زندگی می‌کردند و لوله‌های فاضلاب خانه آنها با این خانواده مشترک بود نیز به کووید-۱۹ مبتلا شدند. این دو زوج سفر نکرده بودند و با افراد بیمار نیز تماس نداشتند.

"لی" و گروهش، شواهدی یافتند که نشان می‌داد این دو زوج، در معرض ذرات هوایی منتشر شده از مدفوع همسایگان در بیش از ۱۰ طبقه پایین‌تر از خود قرار گرفته‌اند.

"لی" گفت: ما دقیقا نمی‌دانیم که چه تعداد موارد مشابه ممکن است در چین و کشورهای دیگر وجود داشته باشد.

آیا کروناویروس می‌تواند از راه لوله‌های فاضلاب منتقل شود؟

به گفته پژوهشگران، انتقال کروناویروس از راه لوله‌های فاضلاب، به عوامل بسیاری بستگی دارد و شاید اثبات آن غیرممکن باشد. یک شخص بیمار می‌تواند تعداد زیادی از ویروس‌های عفونی را تولید کند که با سرعت به دیگران منتقل می‌شوند. امکان انتقال ویروس، به لوله‌کشی ساختمان و کیفیت آن هم بستگی دارد.