نچیروان بارزانی در ترکیه به دنبال چیست؟

به گزارش خبرنگار «پارسینه»، نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان در ۴ سپتامبر ۲۰۲۰ (۱۴ شهریور ۱۳۹۹)، برای دیدار با مقام‌های سیاسی ترکیه به آنکارا سفر کرد. این سفر در شرایطی بود که در ۲ سپتامبر ۲۰۲۰ (۱۲ شهریور ۱۳۹۹) امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه طی سفری چند ساعته به شهر بغداد سفر کرده و با مقام‌های ارشد سیاسی دولت عراق و نچیروان بارزانی دیدار کرده بود. همچنین، این سفر در شرایطی است که در ژوئن ۲۰۲۰ ارتش ترکیه طی عملیات موسوم به «پنجه ببر» به بهانه حضور ترکیه در شمال عراق، به عمق ۱۵ کیلومتر وارد کشور عراق شده بود.

بارزانی در حضور خود در آنکارا با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور و مولود چاوش اغلو، وزیر امور خارجه ترکیه دیدار و گفتگو کرد. یکی دیگر از نکات قابل توجه در این سفر را می‌توان اعضای همراه رئیس اقلیم کردستان مورد ارزیابی قرار داد که بر اساس گزارش منابع خبری همگی از اعضای حزب دموکرات کردستان عراق بوده‌اند. با نظر به این اوصاف، اکنون این پرسش قابل طرح است که بارزانی از سفر خود به آنکارا چه اهدافی داشته است؟ در ارتباط با اهداف این سفر می‌توان به دو محور اساسی اشاره کرد.

بدون تردید، مهم‌ترین هدف سفر بارزانی به ترکیه را می‌توان در ارتباط با انگیزه‌های اقتصادی مورد ارزیابی قرار داد. روابط تجاری و اقتصادی میان اقلیم کردستان و ترکیه طی ۱۰ سال گذشته با وجود مشکلات سیاسی و امنیتی موجود، رو به افزایش و پیشرفت بوده و ترکیه به عنوان دروازه ارتباط اقلیم با بازار‌های جهانی شناخته شده و از طریق اقلیم نیز حضور اقتصادی خود در مناطق جنوب عراق و کشور‌های حاشیه خلیج فارس تثبیت می‌کند. حتی بر اساس اعلام، نوزاد ادهم مدیر کل امور بازرگانی در وزارت صنعت و تجارت اقلیم کردستان در حال حاضر سطح مبادلات تجاری میان اقلیم کردستان و ترکیه در سال به ۱۲ میلیارد دلار می‌رسد.

همچنین، آمار‌ها از این امر حکایت دارند که در شش ماهه اول سال جاری میلادی سطح این مبادلات ۱ میلیارد دلار نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته و در حال حاضر نیز روزانه دست کم ۱۳۰۰ خودروی باری محموله کالا‌های وارداتی را از ترکیه را از جمله مواد خوراکی، تجهیزات پزشکی، لوازم برقی، میوه و سبزیجات و مصالح ساختمان سازی به اقلیم وارد کرده و به دیگر مناطق اقلیم و عراق منتقل می‌کنند. علاوه براین، ترکیه دروازه اصلی صادرات نفت اقلیم کردستان به جامعه جهانی طی چند سال گذشته بوده است. هر چند بغداد طی سال‌های گذشته بار‌ها مناسبات و تبادل نفتی میان اقلیم کردستان و ترکیه را مورد انتقاد قرار داده، اما دو طرف همواره مناسبات خود را در این زمینه ادامه داده‌اند. در مقطع کنونی نیز با وجود توافقات میان اربیل و بغداد همچنان می‌توان بحث نفت را مولفه‌ای تاثیرگذار در مذاکرات میان بارزانی با مقامات ترک مورد ارزیابی قرار داد.

یکی دیگر از مسائل مهم میان بارزانی و دولت ترکیه را می‌توان در ارتباط با مسائل امنیتی و در راس آن موضوع پ‌ک‌ک مورد ارزیابی قرار داد. بارزانی‌ها و ترکیه طی سال‌های بعد از ۱۹۹۱ که حکومت خودمختار کردستان عراق در مدار ۳۶ درجه با حمایت شورای امنیت تشکیل شد، در زمینه مقابله با حزب کارگران کردستان، همکاری و هماهنگی فراگیری با یکدیگر داشته‌اند و حتی در مقاطعی نیز حمله مشترکی را به مواضع این گروهک انجام داده‌اند. طی سال‌های بعد از ۲۰۰۳ نیز هر چند دیگر حزب دموکرات کردستان عراق، حاضر به همراهی با ترکیه در حمله به پ‌ک‌ک نبوده، اما همچنان همکاری‌های میان دو طرف در جریان بوده است.

به ویژه در سال ۲۰۱۳ میانجی‌گری مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان و رئیس سابق اقلیم کردستان میان دولت ترکیه و پ ک‌ک موجب امضای توافق آتش‌بس میان دو طرف شد. در شرایط کنونی نیز دولت ترکیه در دو جبهه شمال سوریه و شمال عراق با تهدیدات امنیتی این گروهک مواجه است لذا به نظر می‌رسد آن‌گونه که مشاوران بارزانی اظهار داشته‌اند، یکی دیگر از اهداف این سفر تلاش برای میانجی‌گری حزب دموکرات میان پ‌ک‌ک و دولت ترکیه باشد. هدف بارزانی و اردوغان، احتمالا این است که مجددا دو طرف به میز مذاکره برگردند؛ زیرا اردوغان به شدت نسبت نیازمند رای کرد‌ها برای پیروزی در انتخابات آتی و حفظ قدرت در ترکیه است.