تحلیل پولیتیکو از وضعیت توافق هسته‌ای؛ چرا ترامپ به دنبال فعال شدن ماشه است؟

پایگاه تحلیلی «پولیتیکو» در یادداشتی به موضوع توافق هسته‌ای پرداخته و آخرین شرایط آن را مورد بررسی قرار داده است.

یادداشت پولیتیکو می‎گوید «دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا قصد دارد از مکانیسم ماشه - بندی در برجام که به کشور‌های عضو توافق هسته‌ای فرصت اعمال مجدد تحریم‌های بین المللی علیه ایران را می‌دهد- استفاده کند؛ در واقع سرنوشت توافق هسته‌ای به تعریف این کلمه بستگی دارد: کشور شرکت کننده.»

فعال شدن مکانیسم ماشه سبب آغاز روندی می‌شود که تنها با رای شورای امنیت متوقف می‌شود؛ شورایی که آمریکا در آن حق وتو دارد؛ از نظر تئوری، این اقدام می‌تواند به نابودی توافق هسته‌ای به عنوان خواسته سال‌های اخیر ترامپ منجر شود.

توافق هسته‌ای حاصل توافق ایران و ۶ طرف دیگر در سال ۲۰۱۵ در دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» است که محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران را در مقابل رفع برخی از تحریم‌ها مطرح کرد و با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تضمین شد.

ترامپ در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که آمریکا دیگر نمی‌تواند به عضویت در این توافق ادامه بدهد.

وی به محض خروج از توافق مذکور، به طور رسمی تحریم‌های آمریکا علیه ایران را اعمال کرد.

دونالد ترامپ در ادامه با راه اندازی کمپین «فشار حداکثری»، تحریم‌های مضاعفی را به ایران تحمیل کرد.

«واشنگتن»، همچنین با اعمال تحریم بر شرکت‌ها و دولت‌های مختلف همکار تجاری ایران، علیه این کشور اقدام کرد.

ایران با مشاهده انفعال طرف‌های دیگر توافق هسته‌ای در مقابل بدعهدی آمریکا، گام‌هایی در جهت کاهش تعهدات خود در برجام برداشت.

بخشی از توافق هسته‌ای به پایان تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر سال ۲۰۲۰ اشاره دارد اما ترامپ می‌گوید مصمم است تا به ایران اجازه خرید تسلیحات را ندهد؛ البته این تصمیم ترامپ با مخالفت کشور‌های اروپایی، روسیه و چین مواجه شده است.

تلاش هفته گذشته آمریکا در شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران شکست خورد و تحقیر شد.

از ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل فقط «جمهوری دومینیکن» به قطعنامه پیشنهادی آمریکا رای مثبت داد.

در حالی که اعضای دیگر این شورا مانند آلمان، فرانسه و انگلیس به این قطعنامه رای ممتنع دادند.

ترامپ به خوبی می‌دانست که شانس کمی برای تصویب قطعنامه پیشنهادی اش دارد و اکنون تلاش می‌کند تا مکانیسم ماشه را فعال کند.

مشکل این است که کشور‌های دیگر مشارکت کننده در توافق اکنون می‌گویند آمریکا به دلیل خروج از برجام، حق اینکار را ندارد.

باور سیاستمداران خارجی این است که هدف ترامپ از این کار، از بین بردن همه مسیر‌های توافق است تا دموکرات‌ها در صورت پیروزی قادر به بازگشت به این توافق نباشند.

براساس اطلاعیه‌ها و بیانیه‌های مکتوب و اظهارات و ادعا‌های شفاهی کاخ سفید، آمریکا به مشارکت خود در توافق هسته‎ای ایان داده است اما دولت آمریکا اکنون می‌گوید این حق را دارد؛ چرا که در متن برجام از عبارت «کشور شرکت کننده در توافق» استفاده شده و آمریکا یک کشور شرکت کننده است.

این تحلیل توسط سایر طرفین رد شده و برخی‌ها آن را غیرقانونی و فاقد مشروعیت می‌دانند.

این مخالفت حتی در خود آمریکا نیز دیده می‌شود که نمونه اش را می‌توان در اظهارات «جان بولتون»، مشاور پیشین امنیت ملی کاخ سفید دید که هشدار داد «آمریکا از این کار خود پشیمان می‌شود.»

توافق هسته‌ای به شدت تضعیف شده و فعال کردن مکانیسم ماشه توسط آمریکا می‌تواند آن را به اغما ببرد اما طرفین دیگر خواهان ادامه حیات برجام هستند.

البته هنوز این احتمال وجود دارد که آمریکا از طریق یکی از طرفین توافق هسته‌ای اقدام به فعال کردن مکانیسم ماشه کند؛ احتمالی که بعید به نظر می‌رسد و تاکنون مدرکی دال بر آن یافت نشده است.

ضمن اینکه ایران در آن صورت می‌تواند از برجام خارج شده و برنامه هسته‌ای خود را کاملا از سر بگیرد.