آیا دولت در قبال ابتلای کنکوری‌ها به کرونا، مسئولیت کیفری دارد؟

آن‌طور که از تصاویر منتشر شده در رسانه‌ها به چشم می‌آید و کارشناسان به آن تاکید دارند، پروتکل‌های بهداشت با وجود تاکید وزارت علوم آنچنان هم در حوزه‌های برگزاری رعایت نشده است.

همین امر موجب شده تا محمدباقر قالیباف ، رئیس مجلس شورای اسلامی هم به جمع مخالفان برگزاری کنکور بپیوندد. قالیباف در نطق پیش‌از دستور صحن علنی روز یکشنبه خواستار به تعویق افتادن کنکور سراسری شد. او تاکید کرد بسیاری از والدین به نمایندگان نسبت به سلامت فرزندان خود ابراز نگرانی کرده‌اند.

در کنار همه این نظرات و وقایعی که نسبت به سلامت جوانان کشور هشدار می‌دهد، موضوع مسئولیت کیفری دولت هم بخشی از ماجراست. اینکه آیا با اصرار و پافشاری دولت در برگزاری کنکور در صورتی که برای کنکوری اتفاقی رخ دهد یا به کرونا مبتلا شوند، مسئولیت دولت در قابل آنها چیست؟

محمد امینی‌زاده، استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید باهنر کرمان درباره مسئولیت حقوقی دولت در قابل ابتلای داوطلبان کنکو به کرونا به داتیکان می‌گوید: تقریبا امر محالی است که داوطلبان بتوانند ثابت کنند که در جلسه کنکور به کرونا مبتلا شده‌‌اند. مگر اینکه جمعی از داوطلبان که در یک کلاس یا به هم نزدیک بوده‌اند، بتوانند اثبات کنند که همه با هم کرونا گرفته‌اند.

او در ادامه می‌افزاید: آن هم باز اثبات سختی دارد چون باید این ۱۰ نفر را همزمان پیدا کنید و از آنها بپرسید که مبتلا شده‌اند یا نه.

امینی‌زاده با تاکید بر اینکه اثبات این قصه به نظر من خیلی سنگین و دور از ذهن است، ادامه می‌دهد: به فرض هم که بتوانید اثبات کنید به مکانی رفته‌اید که زمینه‌ساز حضورتان یک سازمان دولتی یا نیمه دولتی بوده و موجب ابتلای شما به کرونا شده است، باید به چند مورد دقت کرد.

او درباره موارد تبرئه آن سازمان دولتی یا نیمه دولتی عنوان می‌کند: آن سازمان می‌تواند به این موضوع اذعان کند که فرد الزام به حضور ندارد. یعنی فرد با توجه به خطراتی که این شرایط دارد می‌پذیرد که در هیات، اداره یا در جلسه کنکور حضور یابد .

این مدرس دانشگاه در ادامه توضیح می‌دهد: اما به هر حال در موضوعی مانند کنکور موضوع این است که اگر هم فرد شرکت نکند یکسال از زندگی خود عقب می‌افتد. این نکته‌ای است که بین کنکور و اداره رفتن تفاوت ایجاد می‌کند. این موضوع در امتحانات عملی دانشگاه‌ها هم صادق است . این حقوقدان تاکید می‌کند: نتیجه مجموع مسائلی که از آنها یاد شد، این است که به سختی می‌توان گفت دولت در قبال این موضوعات مسئولیت کیفری دارد. دولت زمینه‌ساز این شرایط بوده و منجر به ابتلای افراد به کرونا شده است. آن هم ابتلا به بیماری که تبعات آن صرفا جانی نیست.

امینی‌زاده در ادامه درباره اثبات ابتلا به کرونا در کنکور و شرایط پس از آن توضیح می‌دهد: اما اگر همه این مراحل طی شد و توانستیم اثبات کنیم که ابتلای فرد به دلیل شرکت در کنکور بوده است، از آن طرف فرد هم فوت کرده؛ حالا آیا می‌توان مسئولیتی را متوجه دولت هم کرد؟ طرف با اختیار خود به محیطی رفته که زمینه ابتلای به کرونا را مهیا کرده است .

او در ادامه بیان می‌کند: همان‌طور که قبلا هم گفتم اثبات مسئولیت کیفری یک سازمان و نهاد دولتی نسبت به این موضوع بسیار سخت است.

این مدرس دانشگاه با اشاره به زوایای دیگر موضوع مانند تبعات برگزار نشدن یا به تعویق افتادن کنکور می‌افزاید: به نظر من آن طرف این داستان هم اهمیت زیادی دارد. یعنی اگر کنکور عقب بیفتد، این تعویق قرار است تا چه زمانی ادامه داشته باشد. مگر شرایط کشور در جریان کرونا رو به بهبود است؟ اصلا اگر رو به بهبود هم باشد مدام وضعیت در استان‌ها در حال تغییر است. برخی زرد می‌شوند، برخی قرمز و ... این جابه‌جایی وجود دارد.

این حقوقدان در ادمه تاکید می‌کند: تصور کنید امسال کلا کنکور برگزار نشود، تبعات این اتفاق برای نظام آموزشی، دانشگاه‌ها، دانشجویان و . .. خیلی سنگین‌تر است. اگر امسال کنکور برگزار نشود، سال آینده جمعیت دو برابری باید کنکور بدهند، داوطلبانی که برای دو سال متوالی هستند و حقوق بسیاری از آنها در نتیجه این عمل پایمال می‌شود.

امینی‌زاده همچنین با طرح این سوال که با توجه به فضای موجود این پرسش مطرح می‌شود که به تعویق انداختن کنکور تا چه زمانی می‌تواند ادامه داشته باشد؟، می‌گوید: آزمون دکتری از اسفند به تعویق افتاده و الان برگزار شده است. موضوعی که همین حالا هم دانشگاه‌ها با آن درگیر هستند این است که اعلام شده احتمالا ترم اول دانشگاه‌ها در مهر آغاز نشود و به دلیل برگزار نشدن کنکور همه دانشگاه‌ها از ترم بهمن آغاز به کار کنند. اینها فقط بخشی از اتفاقاتی است که این تعویق یا برگزار نشدن به بار می‌آورد.

این حقوقدان همچنین تاکید می‌کند: این اتفاق تبعاتی هم برای برخی از دانشگاه‌ها مانند دانشگاه آزاد، غیرانتفاعی و ... دارد چون با مشکلات مادی جدی روبرو می‌شوند. هرچند که دانشگاه‌های دولتی احتمالا در این زمینه کمتر با مشکل روبرو خواهند بود.

منبع: داتیکان