پیشگیری و درمان پارگی مینیسک زانو

در پای انسان دو غضروف C شکل وجود دارد که استخوان ران را به استخوان درشت‌نی متصل می‌کند. این غضروف‌ها را به اصطلاح مینیسک می‌گویند و به نوعی مانند شوک‌گیر برای استخوان‌های شما عمل می‌کنند و به ثابت ماندن غضروف زانو کمک می‌کنند. ورزشکاران به‌ویژه در رشته‌های فوتبال و هاکی بیش از هر گروه دیگری در معرض پارگی مینیسک زانو قرار دارند. اما شما هم وقتی زانو می‌زنید، خمیده روی زمین قرار می‌گیرید یا جسمی سنگین را از زمین بلند می‌کنید، ممکن است دچار پارگی مینیسک زانو شوید. خطر این جراحت با افزایش سن و زمانی که استخوان‌ها و بافت‌های اطراف زانو تخریب می‌شوند، بالاتر می‌رود.

در بیشتر موارد فرد متوجه پارگی مینیسک زانوی خود نمی‌شود و معمولا افراد به‌راحتی با پارگی مینیسک زندگی می‌کنند و به خودی خود هم درمان می‌شود. اما زمانی که علائم آن آشکار می‌شود، صدایی از ناحیه زانو شنیده می‌شود که نشانه آسیب‌دیدگی زانو است. درواقع، با پارگی مینیسک که همان غضروف میان دو استخوان تشکیل‌دهنده پاست، پا متورم شده و در آن احساس سفتی می‌کنید و زمانی که زانو را می‌چرخانید احساس درد می‌کنید و نیز قادر به صاف کردن کامل پا‌های خود نیستید. شما به تنهایی قادر به تشخیص پارگی مینیسک نیستید، اما نشانه‌هایی که از محل درد به پزشک می‌دهید می‌تواند به تشخیص دقیق بیماری کمک‌کننده باشد.

فیزیوتراپی اولویت درمان

اگر مطمئن هستید مینیسک زانوی شما پاره شده، بهتر است اول به زانو استراحت دهید و روی آن حرکت نکنید. سپس روی عضو کمپرس سرد بگذارید و روی آن را آتل ببندید تا محکم شده و تحرک آن محدود شود و در آخر، عضو را بالاتر از سطح قلب نگه دارید تا کاهش خون‌رسانی به آن مانع از تورم عضو شود. در مراجعه به پزشک، معمولا دو روش فیزیوتراپی یا آرتروسکوپی را تجویز خواهد کرد که نوعی عمل جراحی زانو است.

سال‌ها پیش اولین راه درمانی، جراحی و سپس فیزیوتراپی بوده، اما در سال‌های اخیر جای آن‌ها تغییر کرده تا در حد امکان بیماران کمتر در معرض عمل‌های جراحی و خطرات ناشی از آن شامل عوارض بیهوشی و خطر بروز عفونت قرار گیرند. برای افراد بالای ۴۰ سال یا بیماران مبتلا به آرتروز، فیزیوتراپی بیشتر از عمل جراحی می‌تواند در بهبود شرایط بیمار مؤثر باشد. از مزیت‌های این روش درمانی این است که چنانچه فیزیوتراپی اثرگذار نباشد، هنوز راهکار عمل جراحی پیش روی بیمار است و می‌تواند امیدوار باشد که با آن روش می‌تواند سلامت خود را به دست آورد.

دارو‌های ضدالتهابی

معمولا درمانی را که پزشکان برای ترمیم پارگی مینیسک انتخاب می‌کنند به عوامل مختلفی، چون سن بیمار، شدت بیماری و نیز شرایط کلی مینیسک بستگی دارد. البته شرایط بیمار هم یکی از گزینه‌های درمانی به شمار می‌رود. از این‌رو، در اغلب مواقع، بدون نیاز به جراحی و تنها با تجویز دارو‌های ضدالتهابی شامل ایبوپروفن و ناپروکسن و فیزیوتراپی‌هایی که با هدف بازتوانی و تقویت ماهیچه‌های اطراف ناحیه زانو انجام می‌شود، می‌توان از تشدید عارضه و بهبود آن استفاده کرد. اما در شرایطی که بیمار مبتلا به طور حرفه‌ای ورزش می‌کند و باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهبود یابد، عمل جراحی اولین اولویت پزشکان است تا فرد بتواند فعالیت‌های ورزشی خود را از سر گیرد.

پزشکان معمولا استفاده از آتل را در مراحل اولیه پارگی مینیسک زانو توصیه نمی‌کنند چرا که زانو را در حالت کاملا صاف نگه می‌دارد که موجب کشیدگی کامل می‌شود و همین امر با کاهش فضای داخلی مفصل زانو که می‌تواند مایعات یا تورم را در خود جای دهد، درد را تشدید می‌کند.

زمانی که روش‌های مختلف درمانی پیش روی بیماران قرار می‌گیرد، آن‌ها معمولا روش‌های غیرجراحی را انتخاب می‌کنند و با آرام‌تر شدن علائم، پزشک از روش‌هایی، چون برنامه‌های ورزشی و فیزیوتراپی برای ادامه درمان استفاده می‌کند. حفظ وزن بدن در حالت متعادل هم به کمتر شدن فشار وارد بر زانو کمک می‌کند. استفاده از کفش‌های طبی هم برای کاهش درد‌های زانو در پارگی مینیسک مؤثر است به طوری که نیروی ایجادشده هنگام راه رفتن یا دویدن روی زانو‌ها تقسیم شده و مانع از اعمال فشار زیاد روی زانو می‌شود.

جراحی برای رشد غضروف

یکی دیگر از روش‌های درمان پارگی مینیسک زانو، جراحی میکروفرکچر است که رشد غضروف جدید را در ناحیه زانو تحریک می‌کند. در این روش، جراح سوراخ‌های کوچکی را در سطح استخوان ایجاد می‌کند که مفصل را تحریک می‌کند، اما این ربطی به رشد غضروف مینیسک ندارد. البته غضروف مفصل که به دنبال جراحی رشد می‌کند خیلی ضخیم و مانند غضروف اولیه مینیسک پاره‌شده نیست.

تزریق داخل زانو برای کاهش التهاب

دارو‌های تزریقی مانند کورتیزون از دیگر راهکار‌های درمانی در پارگی مینیسک به شمار می‌رود که بیشتر در کاهش التهاب مفصل و کاهش موقتی علائم بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند تا هفته‌ها یا ماه‌ها اثر آن باقی بماند. علاوه‌بر این، تزریق دارو‌های دیگر مانند پلاکت پلاسمایی و سلول‌های بنیادی هم روش‌های درمانی جایگزین برای جراحی آرتروسکوپی زانو محسوب می‌شود.

تعویض مفصل زانو چاره آخر

در بیمارانی که علاوه‌بر پارگی مینیسک دچار تخریب مفصل زانو هم هستند و روش‌های درمانی دیگر درد آن‌ها را کاهش نمی‌دهد، تنها یک راه درمان دارند و آن تعویض مفصل زانوست. آن‌ها درد‌های عودکننده دارند و محدوده حرکتی و درد در زانوی آن‌ها تشدید می‌شود و کیفیت زندگی آن‌ها را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

مینیسک مصنوعی جدیدترین روش درمانی

محققان و پزشکان به تازگی موفق به ساخت نوعی مینیسک مصنوعی شده‌اند که برای اولین بار در دنیا ساخته شده و می‌تواند راهکار درمانی بسیار مؤثری در درمان بیمارانی باشد که جز تعویض مفصل زانو راه درمان دیگری پیش رو ندارند.

کاشت این مینیسک مصنوعی کیفیت زندگی این گروه از بیماران را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. جنس مینیسک مصنوعی از کربنات پلی‌اورتان است که عملکردی مانند ایمپلنت‌های بیومکانیکی دارد و از غضروف زانو در برابر فشار زیاد محافظت می‌کند و همچنین مانع از تخریب بیشتر غضروف زانو به دنبال برداشته شدن قسمتی از مینیسک بعد از پارگی می‌شود. این مینیسک مصنوعی کار مینیسک طبیعی زانو را انجام می‌دهد و به‌خوبی می‌تواند وزن بدن را روی مفصل زانو توزیع کند. این مینیسک به استخوان یا بافت نرم فیکس نمی‌شود بنابراین اگر در موارد نادر، بیمار با آن احساس ناراحتی کند، قابل برگشت است و می‌توان آن را خارج کرد.

منبع: روزنامه جام جم