طاعون خیارکی چیست و آیا قابل درمان است؟

هفته گذشته، مقامات چین، گونه جدیدی از بیماری موسوم به طاعون خیارکی را در این کشور تشخیص دادند؛ بیماری که باعث ایجاد همه گیری «مرگ سیاه» در اواسط دهه ۱۳۰۰ شد و حالا کشف دو نمونه این بیماری در چین این نگرانی را ایجاد کرده که آیا «مرگ سیاه» دوباره بر جان جامعه بشری می‌تازد یا خیر؟

این روز‌ها با آمار بالای فوتی‌هایی که ویروس کرونا ایجاد کرده به نظر می‌رسد، شیوع بیماری دیگر بسیار وحشتناک باشد، اما نکته مهم این است که طاعون خیارکی منشاء باکتریایی دارد و برخلاف کووید ۱۹ روش‌های درمانی طاعون خیارکی را می‌شناسیم و درمان‌های آن را در دسترس داریم. CDC گزارش می‌دهد که با وجود آنتی بیوتیک‌های در دسترس، میزان مرگ و میر در اثر این بیماری به حدود ۱۱ درصد کاهش یافته است.

طاعون خیارکی به لطف آنتی بیوتیک‌ها تقریبا کشنده نیست

علاوه بر این، طاعون خیارکی بیماری نادری است و هر سال تنها چند مورد در ایالات متحده مشاهده می‌شود. متخصصان می‌گویند که این بیماری به لطف آنتی بیوتیک‌ها تقریباً کشنده نیست و تا زمانی که به حیواناتی که مبتلا به این بیماری هستند، نزدیک نشوید، احتمال ابتلا به آن بسیار کم است. یکی دیگر از دلایلی که ترس از این بیماری را می‌کاهد، این است که طاعون خیارکی بسیار نادر است، چراکه باکتری‌ها در نور خورشید به خوبی زنده نمی‌مانند؛ این‌ها به معنای این است که تقریبا امکان وقوع همه‌گیری همانند آنچه در قرن چهاردهم رخ داد، بسیار پایین است.

طاعون خیارکی، عفونت در دستگاه لنفاوی است که از باکتری «یرسینیا پستی (Y. pestis)» ناشی می‌شود. طاعون خیارکی تقریبا هر سال در کشور‌های مختلف از جمله ایالات متحده آمریکا شیوع پیدا می‌کند و حالا با پیدا شدن این نمونه بیماری در چین، مقامات بهداشت محلی با صدور هشدار سطح سوم به مردم توصیه کردند که از شکار، غذا خوردن یا حمل حیواناتی که احتمالاً این بیماری را دارند، خودداری کنند.

یک پزشک بیماری‌های عفونی در مرکز مراقبت‌های بهداشتی استنفورد می‌گوید: «برخلاف قرن ۱۴، ما درک درستی از نحوه انتقال این بیماری داریم. می‌دانیم که چگونه از بروز آن جلوگیری کنیم و داروی درمان آن را می‌شناسیم. از حمل حیوانات بیمار یا مرده در مناطقی که انتقال آن‌ها وجود دارد جلوگیری می‌کنیم، همچنین می‌توانیم بیماران را با آنتی بیوتیک‌های مؤثر، درمان کنیم و می‌توانیم به افرادی که ممکن است در معرض عفونت باکتری قرار بگیرند، آنتی بیوتیک بدهیم و از بیمار شدن آن‌ها جلوگیری کنیم.»

طاعون خیارکی چیست؟

طاعون خیارکی یک عفونت سیستم لنفاوی است که توسط باکتری‌هایی به نام (Yersinia pestis- Y. pestis) ایجاد می‌شود. این باکتری، کک‌ها و حیواناتی مانند جوندگان، سنجاب‌ها و خرگوش صحرایی را مبتلا می‌کند و می‌تواند از این حیوانات به انسان‌هایی منتقل شود که توسط آن‌ها گزیده یا زخمی شده‌اند. طاعون خیارکی می‌تواند با نشانه‌هایی مانند تب، استفراغ، خونریزی، نارسایی اندام‌ها و زخم‌های باز همراه باشد. اگر باکتری به ریه‌ها برسد و آن‌ها را آلوده کند و به بروز ذات‌الریه می‌انجامد.

طاعون می‌تواند طیف وسیعی از علائم مانند تب، استفراغ، خون ریزی، نارسایی ارگان‌ها و ایجاد زخم‌های باز را شامل شود. متخصصان عفونی معتقدند اگر این بیماری بلافاصله درمان نشود، باکتری‌ها می‌توانند در جریان خون گسترش یافته و باعث ایجاد سپسیس یا طاعون سپتی سمی شوند. اگر باکتری‌ها ریه‌ها را آلوده کنند، می‌تواند باعث ذات الریه یا طاعون ذات الریه شود. به گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، در صورت درمان نشدن این نوع بیماری، طاعون کبدی می‌تواند منجر به مرگ در ۶۰ درصد از افرادی شود که به آن مبتلا می‌شوند.

برای تشخیص و تأیید طاعون آزمایش لازم است؛ در حالت ایده آل، تأیید از طریق شناسایی باکتری از طریق یک نمونه بیمار گرفته می‌شود. تأیید عفونت را می‌توان با بررسی سرم‌های گرفته شده در مراحل اولیه و اواخر عفونت انجام داد. سازمان بهداشت جهانی گزارش می‌دهد که انتقال انسان به انسان طاعون خیارکی بسیار نادر است.

درمان طاعون خیارکی

چندین کلاس آنتی بیوتیک در درمان طاعون خیارکی موثر است که شامل آمینوگلیکوزید‌هایی مانند استرپتومایسین و جنتامایسین، تتراسایکلین‌ها و فلوئوروکینولون سیپروفلوکساسین است. افرادی که به طاعون خیارکی مبتلا می‌شوند، نیاز به درمان فوری دارند و باید در ۲۴ ساعت از شروع اولین علائم برای جلوگیری از مرگ، آنتی بیوتیک دریافت کنند. سایر درمان‌ها شامل استفاده از اکسیژن، مایعات داخل وریدی و پشتیبانی تنفسی است.

بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، تعداد ۳۲۴۸ مورد مستند وجود داشته که منجر به فوت ۵۸۴ نفر شده است. کشور‌هایی که بیشترین تعداد پرونده را داشتند جمهوری دموکراتیک کنگو، ماداگاسکار و پرو هستند و اکنون در ژوئیه سال ۲۰۲۰، در Bayannur مغولستان، مورد انسانی از طاعون خیارکی گزارش شد.