تشدید همسرآزاری سنتی به دلیل کرونا

جامعه‌شناس و کارشناس بهزیستی گفت: به نظر می‌رسد شیوع کرونا سبب ظهور عوامل جدید در بروز یا تشدید آسیب‌های سنتی همسرآزاری شده و خشونت علیه زنان در شرایط بروز انواع بحران‌ها و فجایع طبیعی و انسان ساخت افزایش معناداری می‌یابد.

رضا جعفری سدهی روز دوشنبه افزود: گزارش‌ها از کشور‌هایی مانند چین، بریتانیا، آمریکا و بسیاری از کشورها، نشان دهنده افزایش موارد خشونت خانگی از زمان شروع بحران است. به طور مثال، آمار خشونت خانگی گزارش شده به پلیس جانگ ژو استان هوبی چین در فوریه ۲۰۲۰ در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته، سه برابر بیشتر بوده است.

کرونا چگونه می‌تواند خشونت علیه زنان را تشدید کند؟

این جامعه شناس اضافه کرد: یکی از علل مهم در بروز خشونت‌های خانگی کاهش سرمایه اجتماعی مانند کاهش ارتباطات و دید و بازدید‌ها بین اعضای خانواده، فامیل و دوستان است. انزوای اجتماعی از یک سو موجب مغفول ماندن خشونت از سوی سایرین و کاهش احتمال گزارش به نهاد‌های حمایتی می‌شود و از سوی دیگر باعث محروم شدن خانواده‌های آسیب پذیر از حمایت مادی و معنوی سایرین می‌شود.

جعفری سدهی افزود: بنابراین طرح فاصله گذاری اجتماعی و افزایش انزوای اجتماعی خانواده ها، موجب افزایش موارد خشونت و پنهان شدن خشونت‌ها از چشم ناظرین قانونی و رسمی می‌شود.

وی ادامه داد: زنان، فشار و بار اضافی بیشتری را در مقایسه با مردان در زمینه مراقبت از کودکان و سایر اعضای خانواده، طی دوران شیوع کرونا تحمل می‌کنند. تعطیلی مدارس و سایر مراکز تفریحی و ورزشی، بار مسئولیتی زنان را تشدید می‌کند. به ویژه در جوامعی که مرز‌های نفوذ ناپذیری در تفکیک نقش‌های سنتی مبتنی بر جنسیت وجود دارد.


این کارشناس بهزیستی اظهار داشت: شیوع کرونا موجب ایجاد و تشدید بحران‌های اقتصادی مانند تعطیلی و نیمه تعطیلی مراکز تولیدی، خدماتی، تفریحی و آموزشی و متعاقبا افزایش بیکاری و کاهش درآمد و اختلال در معیشت بسیاری از افراد مانند زنان سرپرست خانوار، زنان کارگر و مزدبگیر روزانه به ویژه در مشاغل غیر رسمی شده است. شیوع کرونا موجب ایجاد و تشدید بحران‌های اقتصادی مانند تعطیلی و نیمه تعطیلی مراکز تولیدی، خدماتی، تفریحی و آموزشی و متعاقبا افزایش بیکاری و کاهش درآمد و اختلال در معیشت بسیاری از افراد مانند زنان سرپرست خانوار، زنان کارگر و مزدبگیر روزانه به ویژه در مشاغل غیر رسمی شده است.
جعفری سدهی افزود: این موضوع می‌تواند سطح دسترسی به منابع و فرصت‌ها برای تامین نیاز‌ها و احتمال بقای خود و خانواده را کاهش و همزمان سطح استرس و نگرانی و اضطراب را افزایش دهد. بدیهی است دسترسی کمتر به منابع، میزان ریسک آزار اقتصادی و سایر اشکال خشونت علیه زنان را زیاد می‌کند.

وی ادامه داد: کرونا به ویژه الزام به ماندن در خانه، در طرح فاصله گذاری اجتماعی ممکن است سبب شود مردان محدودیت‌هایی را برای اعمال قدرت و کنترل بر همسران خود جهت کاهش دسترسی به خدمات، حمایت‌های روانی - اجتماعی، شبکه‌های رسمی و غیر رسمی اعمال کنند که این پدیده ضمن آنکه خود نوعی از خشونت غیر مستقیم بر زنان تلقی می‌شود باعث مخفی ماندن و خاموش شدن صدای کمک خواهی زنان در موارد تجربه خشونت می‌شود.


این جامعه شناس گفت: مرتکبان خشونت ممکن است میزان دسترسی زنان به اطلاعات و اقلام بهداشتی مانند مواد شوینده و ضد عفونی کننده مانند صابون، ماسک و دستکش را محدود کنند.
جعفری سدهی افزود: کرونا و الزام به ماندن در خانه توسط همسران، سبب تشدید اختلافات سنتی و بازشدن پرونده مشکلات حل نشده، افزایش حساسیت نسبت به کمبود‌ها و نقایص جزیی در روابط زوجین و در شرایط حاد در صورت فقر آگاهی و فقدان مهارت‌های زندگی زناشویی جهت حل تعارض و مدیریت خشم باعث خشونت‌های خانگی شده و به ویژه در خانواده‌های دچار طلاق عاطفی، این خشونت‌ها تشدید می‌شود.

وی ادامه داد: کرونا به دلیل ویژگی‌هایی مانند ناشناختگی، ابعاد پدیده، عدم تعیین و قطعیت شیوه‌های پیشگیری و درمان اختلال در روند متعارف و معمول زندگی اجتماعی، بیکاری، کاهش درآمد‌ها و سایر عوامل تهدید کننده سلامت و کیفیت زندگی سبب ایجاد اختلالات روانی مانند استرس، اضطراب، وسواس، خشم و پرخاشگری می‌شود.

این کارشناس بهزیستی با بیان اینکه در چنین شرایطی احتمال اینکه تعدادی از افراد ناآگاه به جای استفاده از شیوه‌های منطقی مانند کاهش استرس متوسل به شیوه‌های غیرمعمول مانند مصرف مواد مخدر و الکل شوند، افزایش می‌یابد، افزود: این عامل می‌تواند سبب کاهش قدرت کنترل تکانه‌ها و تنش‌ها و در نهایت توسل به خشونت و بدرفتاری جهت حل تعارضات و مشکلات در روابط خانوادگی شود.

جعفری سدهی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از متغیر‌هایی تعیین کننده در بروز و تشدید همسر آزاری، ناآگاهی زوجین درباره داشتن رابطه زناشویی و حدود مرتبط با آن در شرایط شیوع کرونا و ترس از احتمال ابتلا به آن در صورت داشتن رابطه و احتمال بروز اختلاف نظر بین زوجین است که این عامل می‌تواند باعث ایجاد تنش و خشونت در بین همسران شود.

وی ادامه داد: مسکوت ماندن و حالت تعلیقی موضوع ارجاع و پیگیری امور مربوط به طلاق در طرح فاصله گذاری اجتماعی یکی از عواملی است که درصورت عدم اتخاذ تدابیر لازم به ویژه بین زوجین دارای سابقه خشونت می‌تواند منجر به بروز و تشدید خشونت‌های حاد شود.


این جامعه شناس گفت: با توجه به این مباحث، به نظر می‌رسد، بازنگری و مهندسی مجدد طرح‌های مداخلاتی و حمایتی اعم از شیوه‌های دسترسی به افراد آسیب پذیر و آسیب دیده اجتماعی، ساماندهی و اسکان زنان و فرزندان خشونت دیده در پناهگاه‌ها و خانه‌های امن، آموزش و آگاه سازی زوجین در زمینه شیوه‌های حل تعارض و تنش‌ها و مدیریت خشم با بهره گیری از تکنولوژی نوین ارتباطی و فضای مجازی، فعال کردن شبکه‌های غیر رسمی نظارت، مراقبت و حمایت اجتماعی در طرح فاصله گذاری اجتماعی و مهمتر از همه تقویت حس مسئولیت پذیری اجتماعی از سوی آحاد جامعه از ضرورت‌های اجتناب ناپذیر محسوب می‌شود.
جعفری سدهی تصریح کرد: در غیر این صورت، باید شاهد افزایش آمار قربانیان خشونت در چهاردیواری خانه به عنوان فضای خصوصی دور از چشم اغیار بود.

تاریخچه همسرآزاری

این کارشناس بهزیستی گفت: خشونت نسبت به همسران به ویژه از نوع زن آزاری، قدمتی به اندازه تشکیل خانواده دارد. قربانی کردن دختران در معابد بابل، زنده به گور کردن دختران در بین اعراب قبل از اسلام، برخی خشونت‌های تاریخی خانگی در کشور‌های اروپایی و آمریکایی و حتی غذا دادن کمتر و بهره مندی کمتر دختران و زنان از خدمات آموزشی و درمانی در بسیاری از کشور‌های جهان، مصادیق و نمونه‌هایی بارز از بدرفتاری با دختران و زنان در طول تاریخ است.

جعفری سدهی افزود: اگر خشونت خانگی را خشونتی بدانیم که از سوی اعضای خانواده که ارتباط نزدیکی با هم دارند و با هم زندگی می‌کنند صورت می‌گیرد، در آن صورت بدرفتاری شریک زندگی یکی از اشکال خشونت خانگی است.

وی خاطرنشان کرد: طبق گزارش سازمان ملل و سازمان جهانی بهداشت، یک سوم زنان دنیا توسط شوهرانشان مورد بدرفتاری قرار می‌گیرند که این میزان در کشور‌های در حال توسعه به مراتب بیشتر است. طبق گزارش سازمان متحد ملل و سازمان جهانی بهداشت، یک سوم زنان دنیا توسط شوهران خود مورد بدرفتاری قرار می‌گیرند که این میزان در کشور‌های در حال توسعه به مراتب بیشتر است.

جعفری سدهی تصریح کرد: قربانی شدن یک میلیون و سیصد هزار نفر در جهان به انواع خشونت‌های خانگی و اختصاص دو و نیم درصد از مرگ و میر‌های جهانی ناشی از خشونت‌های خانگی و قرار دادن آن به عنوان چهارمین علت مرگ در جهان حکایت از این واقعیت دارد که برخلاف تصورات اولیه، خانواده مکانی امن و محیطی سرشار از جنب و جوش و صمیمیت و محبت برای اعضای آن و به تعبیر تافلر ضربه گیر بسیاری از نابسامانی‌ها و فشار‌های بیرون از خانواده نیست بلکه زنان و کودکان در همه کشور‌های جهان و در مرز‌های فراتر از قومیت، مذهب، سطوح تحصیلی و درآمد در معرض انواع خشونت هستند.


کارشناس بهزیستی یادآور شد: شیوع و فراگیری جهانی کرونا و پاندمیک شدن آن، سبب تغییر شکل و ماهیت بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و علل بروز آن شده به نحوی که در بسیاری از حوزه‌ها براساس شدت و گستره این مساله، نیازمند بازاندیشی به معنی حساس شدن، بررسی و ارزیابی مجدد تاثیر پذیری حوزه فعالیت‌های اجتماعی همچنین تجدید نظر مداوم در روش‌ها و نگرش‌ها براساس اطلاعات و دانش‌های نوین متاثر از این بحران به عنوان یک راهبرد اساسی جهت مدیریت بهینه و همه جانبه آن هستیم.

جعفری سدهی افزود: در غیر این صورت، این امر موجب تحلیل غلط و مخدوش وقایع و پدیده‌های اجتماعی، سیاستگذاری‌ها و برنامه ریزی‌های نادرست، طراحی نامناسب مدل‌های مداخلاتی و حمایتی از افراد و گروه‌های آسیب پذیر و در نهایت افزایش و شدت بروز آسیب‌های اجتماعی و هزینه‌های مرتبط به آن بر جامعه می‌شود.

وی ادامه داد: بنابراین همه عوامل سنتی منجر به همسر آزاری مانند وجود نابرابری جنسیتی، حاکمیت نگاه مردسالارانه و زن ستیزانه، پذیرش فرهنگی بدرفتاری علیه زنان، نگاه مالکانه و دارایی محور به زنان و کودکان و قائل شدن حریم خصوصی خانواده و ممانعت از ورود نیرو‌های رسمی به آن در صورت بروز تنش باید لحاظ شود چراکه به نظر می‌رسد شیوع کرونا سبب ظهور عوامل عوامل جدید در بروز یا تشدید آسیب‌های سنتی همسر آزاری شده است.

منبع:زندگی آنلاین