نظر مراجع پیرامون کفن و دفن متوفیان ناشی از کرونا

طی روز‌های اخیر که جمعی از هموطنانمان بواسطه ابتلا به ویروس کرونا فوت شده‌اند، مسائلی در خصوص تغسیل و تکفین و تدفین آن‌ها مطرح شده است.

طرح این مسائل از آنجایی نشئت می‌گیرد که ویروس کرونا حتی از اجساد امواتی که پس از ابتلا به آن از دنیا می‌روند نیز همچنان قابلیت سرایت دارد؛ لذا تماس با اجساد این متوفیان نیز در مراحل غسل و کفن و دفن می‌تواند حائز ابتلائاتی باشد؛ بنابراین مراحل تغسیل و تکفین و تدفین متوفیان کرونایی باید متفاوت از متوفیان عادی باشد.

معاون وزیر بهداشت در جریان نشست خبری روز دوشنبه ۵ اسفند خود درخصوص نحوه خاکسپاری متوفیان کرونایی گفت: پروتکل مشخصی از سوی سازمان جهانی بهداشت پیرامون تدفین فوت‌شدگان بواسطه کرونا وجود دارد و در این پروتکل مواردی نظیر جنس تابوت، نحوه شستشو، موادی که باید روی جسد ریخته شود و عمق محل دفن و ترکیباتی که باید اطراف خاک محل دفن باشد، معین شده است و با مجوز شرعی اخذ شده، عیناً این موارد در ایران اجرایی می‌شود.

اگر چه معاون وزیر بهداشت تصریح داشت که مجوز شرعی لازم برای عمل به پروتکل جهانی تدفین متوفیان کرونایی اخذ شده است، اما با این وجود، طی روز‌های اخیر استفتائاتی از برخی مراجع عظام تقلید درباره موضوع مزبور صورت گرفته است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به استفتائی درباره انجام غسل و کفن بر میتی که براثر ویروس کرونا فوت کرده، فرمودند: باید حداقل واجب در مورد غسل، حنوط، کفن، نماز میت و دفن انجام گیرد.

متن سؤال و پاسخ استفتا به‌شرح ذیل است:

سؤال: اگر شخصی بر اثر بیماری واگیردار کرونا ویروس که طبق نظر متخصصان سرایت سریعی دارد، فوت کند در خصوص غسل، کفن و نماز چنین میتی وظیفه چیست؟
جواب: مجرد ابتلای به این بیماری، موجب سقوط احکام واجب مربوط به میت نمی‌شود، بنابراین با مراعات کامل نکات بهداشتی و استفاده از تجهیزات ایمنی، هرچند با صرف هزینه، باید حداقل واجب در مورد غسل، حنوط، کفن، نماز میت و دفن انجام گیرد.
در صورت عدم امکان غسل ترتیبی، باید به‌صورت ارتماسی، غسل داده شود و در صورت عدم امکان غسل، با دست میت، میت را به‌ترتیب، بدل از غسل با آب و سدر، غسل با آب و کافور و غسل با آب خالص، تیمم داده و حنوط کنند و هرچند از روی لباس کفن کرده و دفن نمایند.

آیت‌الله حسین مظاهری ، در پاسخ به استفتائی درباره غسل،کفن و نماز میت افرادی که از طریق ویروس کرونا از دنیا رفته‌اند، تصریح کرد: باید میّت را غسل جبیره دهند و اگر باز هم خطر دارد، می‌توانند از روی کاور تیمم دهند و بدون لمس در کفن بپیچند. چنانچه کفن کردن او هم خطرناک است، لازم نیست و می‌توانند با همان کاور دفن کنند. در خصوص نماز هم، چنانچه خطر سرایت وجود دارد، می‌توانند فوراً میّت را دفن کنند و به قبر او نماز میّت بخوانند و به هر صورت درباره تغسیل و تکفین و تدفین دراین گونه موارد، آنچه را متخصّصان و متصدیّان امور بهداشتی لازم می‌دانند، عمل شود.

آیت‌الله مکارم‌شیرازی در بخشی از پیام خود که در رابطه با مبارزه و ریشه‌کنی ویروس کرونا صادر شد،تاکید کرد: لازم است موازین شرعی در انجام غسل، کفن، نماز و دفن مرحومین تا آنجا که امکان دارد، صورت گیرد و تنها در مواردی که ضرورت اقتضا می‌کند، تغییراتی پیدا کند.

دفتر آیت‌الله نوری‌همدانی نیز طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد، این مرجع تقلید در پاسخ به سوال تدفین و غسل اموات ناشی از ویروس کرونا تصریح کرد: تاحد ممکن باید غسل و کفن صورت گیرد و حتماً نماز خوانده شود.

همچنین پایگاه اطلاع رسانی آیت الله یوسف صانعی گزارش داد که وی در پاسخ به این استفتاء که "با توجه به سرایت بالای ویروس کرونا و وجود احتمال انتقال ویروس از افراد فوت شده، وظیفه شرعی نسبت به غسل و کفن متوفیان چه می‌باشد؟گفت: با فرض احتمال عقلایی و کارشناسانه سرایت بیماری و خطرات این ویروس برای فرد و جامعه، غسل یا تیمم و تکفین و غیر آن‌ها از امور واجب به حکم لاضرر و لاحرج ساقط می‌باشد و چگونه چنین نباشد در حالی که احتمال عقلایی حرج سبب رفع وجوب روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان با همه اهمیت آن می‌گردد.

آیت الله محمد علی علوی گرگانی نیز در پاسخ به این استفتاء که " نظر مبارک حضرتعالی در خصوص کسانی که به مریضی کرونا و مشکوک به آن می‌میرند اعم از (بالغین و غیر بالغین) از نظر صاحب نظران بهداشت غسل و مسّ آن‌ها میسر نمی‌باشد و حتی بستگان درجه اول آن‌ها حاضر به غسل، تدفین، و تیمم آن نیستند، چیست؟ پاسخ داده است: " چنانچه بتوان با دستکش و یا ریختن آب بر روی بدن اموات با نیت غسل بدون دست زدن آن‌ها را غسل داد باید انجام گیرد.

در ادامه پاسخ آمده است: اگر این مقدار ممکن نیست و بایستی آن‌ها را بپوشانند غسل را بر روی کاور و یا پارچه انجام دهند و اگر همین مقدار هم ممکن نیست و تیمم هم ممکن است آنگاه غسل ساقط است و این موضوع را باید کارشناسان بهداشتی احراز کنند و عدم رضایت بستگان درجه اول تاثیری در حکم وجوب غسل و کفن و دفن آن‌ها ندارد و به مقدار امکان عرفی و شرعی باید انجام گیرد مگر شرعاً معذور باشند.

آیت الله شبیری زنجانی در پاسخ به این استفتاء که "شنیده شده که جنازه قربانیان کرونا غسل داده نمی‌شود، چون می‌گویند ورود آب غسل در فاضلاب موجب گسترش بیماری می‌شود و خطر سرایت به غسل دهندگان نیز وجود دارد.

همچنین برای جلوگیری از سرایت بیماری، اجازه تیمم بدون دستکش هم داده نمی‌شود.

حکم شرعی متدینین در این وضعیت چیست؟ اعلام کرد: تجهیز کامل میت شرعاً لازم است و فقط به مقدار اضطرار می‌توان از آن اغماض کرد.

در این پاسخ همچنین آمده است: در فرض عدم امکان غسل، چنانچه امکان تیمم دادنِ بی خطر میت -هر چند با رعایت بیشتر اصول بهداشتی- وجود ندارد، هم میت را با دستکش تیمم دهند و هم اگر مقدور است با استفاده از دست‌های خود میت این کار را انجام دهند. به هر حال تجهیز کامل میت شرعاً لازم است و فقط به مقدار اضطرار می‌توان از آن اغماض کرد.

ادامه پاسخ آیت الله شبیری زنجانی که در پایگاه اطلاع رسانی او منتشر شده، چنین است:" در صورت لزوم، فاضلاب جداگانه‌ای برای شستشو تعبیه شود، در صورتی نیز که با فریز کردن یا سایر تمهیدات، امکان تجهیز کامل - هرچند با تأخیر- وجود داشته باشد باید چنین شود.

همچنین غسل ترتیبی بر غسل ارتماسی مقدم است و در هر صورت در غسل، لازم نیست دست کشیده شود.

منبع:میزان،باشگاه خبرنگاران