نشانهها و عوارض جدی کمبود اکسیژن خون
پارسینه: کمبود اکسیژن خون در بدن میتواند به طور ناگهانی در نتیجه مصرف برخی داروها یا یک حمله آسم شکل بگیرد، یا با گذشت زمان به واسطه مشکلات قلبی یا بیماریهای ریوی، ایجاد شود.
سطح اکسیژن خون همان مقدار اکسیژنی است که در خون جریان دارد، بخش زیادی از این اکسیژن از طریق سلولهای قرمز خونی حمل میشود که اکسیژن را از ریهها میگیرد و آن را به بخشهایی از بدن منتقل میکند.
این میزان اکسیژن باید در سطح مشخصی باشد تا بتواند نیازهای بدن را برطرف کند. سطح اکسیژن خون فرد نشان دهنده این است که بدن چقدر از اکسیژن را از ریهها به سلولها پخش و منتقل میکند که برای سلامت فرد مهم میباشد.
کاهش ناگهانی سطح اکسیژن بدن میتواند در نتیجه حمله آسمی یا مصرف برخی داروها به وجود آید، یا به مرور زمان توسط مشکلات قلبی یا بیماریهای ریوی، مانند بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) و آمفیزم ایجاد شود. اگرچه علائم هیپوکسی در افراد مختلف، متفاوت است.
سطح اکسیژن خون چگونه اندازه گیری میشود؟
این میزان اکسیژن باید در سطح مشخصی باشد تا بتواند نیازهای بدن را برطرف کند. سطح اکسیژن خون فرد نشان دهنده این است که بدن چقدر از اکسیژن را از ریهها به سلولها پخش و منتقل میکند که برای سلامت فرد مهم میباشد.
کاهش ناگهانی سطح اکسیژن بدن میتواند در نتیجه حمله آسمی یا مصرف برخی داروها به وجود آید، یا به مرور زمان توسط مشکلات قلبی یا بیماریهای ریوی، مانند بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) و آمفیزم ایجاد شود. اگرچه علائم هیپوکسی در افراد مختلف، متفاوت است.
سطح اکسیژن خون چگونه اندازه گیری میشود؟
موثرترین راه برای اندازه گیری سطح اکسیژن خون، تست ABG یا گاز خون شریانی میباشد. برای این تست نمونه خون را از رگ که معمولا از کمر است، خواهند گرفت. این پروسه بسیار دقیق است و گاهی اوقات با کمی درد همراه میباشد.
انجام این تست در منزل سخت است و بنابراین از تستهای جایگزی نیز میتوان استفاده کرد که یکی از آنها اوکسی متر پالس است. در این آزمایش یک گیره کوچک را روی انگشت میزنند که برای گوش و انگشت پا نیز استفاده میشود.
این گیره اکسیژن خون را به صورت غیر مستقیم از طریق جذب نور اندازه گیری میکند. این روش آسان تر، سریعتر و بدون درد است، اما به اندازه تست قبلی دقیق نیست، زیرا عوامل زیادی مانند کثیفی انگشتان، نور زیاد، پولیش ناخن و جریان ضعیف خون در آن دخیل هستند.
سطح اکسیژن خون معمولی یا پایین
سطح اکسیژن نرمال خون بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلی لیتر جیوه است.
سطح اکسیژن خون زیر ۶۰ میلی لیتر جیوه، سطح خون پایین میباشد و به مکمل خون نیاز دارد که بستگی به تصمیم و تجویز پزشک دارد.
سطح پایین اکسیژن خون با سطح معمولی خون سنجیده میشود و میتواند نشان از هایپوکسمیا یا کاهش اکسیژن در بافت باشد. این وضعیت زمانی اتفاق میافتد که بدن نمیتواند اکسیژن کافی را به سلولها، بافت و سایر اعضای بدن برساند.
علائم سطح پایین اکسیژن خون عبارتند از::
تنگی نفس
سردرد
بی قراری
تنفس تند و سریع
درد در قفسه سینه
سردرگمی
فشار خون بالا
ناهماهنگی در بدن
اختلالات بینایی
ضربان قلب تند
احساس خوشحالی بیهوده
آبی شدن ناخن، پوست و لبها
تغییر رنگ پوست
همانطور که ذکر شد وظیفه گلبولهای قرمز خون، حمل اکسیژن به بافتهای بدن است، در صورت ناکافی بودن اکسیژن، رنگ پوست تغییر میکند و به کبودی میگراید. رنگ کبود شرایطی است که در آن پوست معمولا ظاهر آبی، قرمز تیره پیدا میکند که افت چشمگیر سطح اکسیژن ایجاد میشود.
چنانچه در بخش سلامت نمناک عنوان کرده ایم در افرادی که رنگ پوست آنها تیرهتر است، کبودی پوست را میتوان در غشاهای مخاطی مانند لب ها، لثه ها، و اطراف چشم ها، و ناخنها راحتتر مشاهده کرد.
سطح اکسیژن کمتر از حد طبیعی علتهای زیر را دارا میباشد:
نبود اکسیژن کافی در هوا
ناتوانی ریهها در دم و ارسال اکسیژن به همه بافتها و سلولها
ناتوانی گردش اکسیژن در خون، جمع آوری اکسیژن و انتقال آن به بدن
عوامل زیر تشدید کننده سطح پایین اکسیژن خون میباشند:
آسم
بیماریهای قلبی
کم خونی
بیماریهای ریوی
بالاتر بودن از سطح دریا
سندروم زجر تنفسی حاد
بیماری مزمن انسداد ریه
گرفتگی رگهای ریه
وجود گاز در قفسه سینه
آب آوردن ریه
تنگی نفس در خواب
مصرف داروهای خاص و مسکنها
در صورت ابتلا به شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
تجربه تنگی نفس شدید و ناگهانی
تنگی نفس هنگام استراحت
تنگی نفس شدید که با ورزش کردن و فعالیت فیزیکی افزایش مییابد.
بیدار شدن ناگهانی با تنگی نفس
ضربان قلب تند
تنگی نفس کمبود اکسیژن
درمان کمبود اکسیژن خون
مکملهای اکسیژن میتوانند در این درمان موثر باشند که به آن اکسیژن درمانی در منزل میگویند. طیف وسیعی از دستگاهها و داروهای زیادی نیز برای این درمان موجود است.
موارد زیر میتواند در درمان کمبود اکسیژن موثر باشد:
ترک سیگار
دوری از افرادی که در مکانهای عمومی سیگار میکشند.
مصرف رژیم غذایی سالم مملو از میوهها و سبزیجات.
ورزش کردن به طور منظم.
هیپوکسمیا یا کمبود خفیف اکسیژن
یکی از رایجترین اثرات کمبود اکسیژن در خون، به سیستم تنفسی مرتبط است. برای این که میزان اکسیژن رسانی به بافت را افزایش دهید، باید ۱۲ الی ۱۶ بار بیشتر دردقیقه نفس بکشید. معمولا در هر دقیقه ۲۴ بار یا بیشتر نفس میکشید. تنگی نفس یکی از رایجترین علائم اکسیژن رسانی خفیف است.
در صورت کمبود اکسیژن ضربان قلب بالا میرود که نشان دهنده نیاز بدن به اکسیژن میباشد. با افزایش ضربان قلب در زمان انجام یک فعالیت جسمانی، باید فرد در وضعیت استراحت قرار گیرد، زیرا ممکن است نشان دهنده هیپوکسی باشد.
اگر بدن به میزان کافی اکسیژن دریافت نکند، قلب عملیات پمپاژ خون را افزایش میدهد تا گردش خون حاوی اکسیژن در سراسر بدن و تامین نیاز سلولها با سرعت بیشتری انجام گیرد.
تنگی نفس
یکی از علائم مهم هیپوکسمی تنگی نفس است که معمولا در حالت استراحت ایجاد میشود و گاه به قدری شدید میشود که احساس خفگی را در فرد به وجود میآورد. هیپوکسی ناگهانی معمولا به دلایل مختلفی مانند حمله آسم شدید یا بروز مشکلی در قلب یا ریهها ایجاد میشود.
اگر تنگی نفس در هنگام فعالیتهای جسمانی خود را نشان دهد باعث کاهش تحمل فرد در انجام فعالیت شود. در برخی موارد، تنگی نفس ممکن است با صدای خس خس در تنفس مخصوصا حین بازدم همراه باشد.
سرفه
یکی از دلائل شایع هیپوکسی، حمله آسم شدید است که طی آن دریافت هوا توسط ریهها با مشکل مواجه میشود چرا که مسیرهای هوایی تنگ میشوند. برای دریافت اکسیژن بیشتر و پاک سازی ریهها، فرد ممکن است به طور مداوم سرفه کند.
شاید این واکنش طبیعی به نظر برسد، اما در مواردی خطرناک میشود، زیرا سرفه کردن برای پاکسازی ریهها اکسیژن بیشتری را مصرف میکند که میتواند علائم را وخیمتر کند.
هیپوکسمیای شدید
اگر اکسیژن رسانی به بافتها تا حد زیادی کم شود، عملکرد مغز مختل میشود و علائمی مثل کمبود تمرکز، سردرگمی و مشکلات جهت شناسی در فرد رخ خواهد داد. نامنظم بودن تنفس در این شرایط سیکل خواب و همچنین فعالیتهای فیزیکی را مختل میکند. درد قفسه سینه نیز در این شرایط رایج است.
احساس سردرگمی
سردرگمی یکی از علائم کمبود سطح اکسیژن خون است که در آن، فرد قادر به تفکر واضح یا سریع نیست، این فرد احساس از خود بیخود شدن دارد، و برای حفظ توجه، تصمیم گیری، یا به یادآوردن چیزی باید تلاش کند.
هیپوکسمیای مزمن
کمبود اکسیژن رسانی به بافت به مدت چند روز یا بیشتر نشانهای از هیپوکسمیای مزمن است. اثرات این نوع هیپوکسمیا با یکدیگر متفاوت است و بستگی به شدت و مدت زمان دارد. خستگی، بی قراری و رخوت از علائم رایج این بیماری است.
پولی سیتمی نیز یک وضعیت رایج است که در آن سلولهای خونی آهستهتر تولید میشوند، تعداد آنها کمتر خواهد بود و باعث سرخی پوست میشود.
منبع:نمناک
ارسال نظر