آشنایی با خواص گیاه تاجریزی

تاجریزی (Black nightshade) جزو گیاهان دارویی است و از آن در ساخت دارو‌های ضد تومور، ضد تورم و دارو‌های ضد بارداری استفاده می‌شود. از خواص تاجریزی می‌توان به درمان بیماری‌های مربوط به قلب، گردش خون و بیماری‌هایی مربوط به سیستم عصبی اشاره کرد.

گیاه تاجریزی یکی از گیاهان دارویی بسیار مهم است که از برگ، میوه و سرشاخه‌های گل‌دار این گیاه در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. همچنین اندام رویشی گیاه تاجریزی دارویی، به واسطه داشتن ترکیبات استروئیدی، گلیکوآلکالوییدها، سولاسونین و سولامارگین در صنایع داروسازی اهمیت فراوانی دارد.

ترکیبات تاجریزی

تاجریزی پیچ حاوی آلکالوئید سولانین (Solanin)، ساپونین و مواد تلخ است. دارای خاصیت مخدر (به خاطر وجود سولانین) است. از عصاره الکلی این گیاه در معالجه تبخال استفاده می‌شود. اثر ملایم مدر، بادشکن و ملین نیز دارد.

منبع جغرافیایی تاجریزی

زیستگاه: این گیاه به حالت وحشی در حاشیه جنگل‌ها و کنار رودخانه‌های غالب نقاط اروپای مرکزی و آفریقای شمالی می‌روید. معمولا در اواخر پاییز و یا در بهار قبل از ظاهر شدن جوانه‌ها ساقه نسبتا مسن آنرا پس از قطع کردن قطعه قطعه کرده آنرا می‌خشکانند.

ایران: محل رویش این گیاه در آذربایجان، نواحی شمالی ایران و بلوچستان است.

خواص تاجریزی (طبیعت و خواص درمانی)

طبع تاجریزی براساس طب سنتی خیلی سرد و خشک (سوداوی) است. کاهش تب، قطع خونریزی، تسکین درد، ملین، مدر، معرق، مخدر، ضد روماتیسم، ضد سرفه و ضد آسم از ویژگی‌های این گیاه است. برخی از مهمترین خواص درمانی گیاه تاجریزی در طب سنتی عبارتند از:

مصرف میوه تاجریزی برای درمان خانگی یبوست مفید است. استفاده از میوه گیاه تاجریزی همراه با برخی گیاهان دارویی دیگر مانند پرسیاوش، گل زوفا، گل بنفشه، ختمی خبازی، عناب و سپستان برای کاهش تب و تسکین درد موثر است.

جوشانده برگ و سرشاخه‌های گلدار تاجریزی برای رفع خارش اندام تناسلی زنان، التیام و تسکین درد محل کوفتگی و دچار ضرب‌دیدگی مفید است. در طب سنتی از کمپرس تاجریزی برای التیام سوختگی استفاده می‌شود. برای درمان دل درد و سوزش معده بعد از غذا، مصرف یک فنجان دمکرده تاج ریزی مفید است.

استفاده از ضماد برگ این گیاه برای درمان ترک نوک پستان و بیماری بواسیر موثر است. از خواص گیاه تاجریزی کاهش فشار خون بالا است. به این منظور می‌توانید مقداری از برگ تازه گیاه را مصرف نموده و یا از جوشانده آن استفاده کنید.

در طب سنتی از تاجریزی برای درمان اسهال استفاده می‌شود. استفاده از خاکستر تاجریزی برای تسکین دندان درد ناشی از گرمی و حرارت مفید است. در طب سنتی از خواص تاجیزی برای درمان بیماری دیفتری استفاده می‌شود.

مشخصات گیاه تاجریزی

تاج‌ریزی گیاهی یکساله از خانواده سیب‌زمینی است. این گیاه در اروپا و آسیا در هندوستان و بعضى نقاط آمریکاى شمالى به‏ طور خودرو یافت می‌شود. همچنین در کشور ما در بخش‌هایی از گرگان، بندر گز، بابل، تمیشان، دره هراز، درّه چالوس، لاهیجان، شیراز و سیستان رشد می‌کند.

مهمترین ویژگی ظاهری این گیاه، میوه‌های گرد، کوچک، آبدار و سیاه‌رنگ آن است که همانند دانه‌های انگور یاقوتی است و از این رو در بسیاری کتب طب سنتی از این گیاه با نام انگور روباه، سگ انگور، خرس انگور و در عربی عنب الثعلب یاد شده است.
اندام مورد استفاده تاجریزی برگ، پیچ برگ، ساقه و میوه آن است که در اواخر پاییز یا در بهار قبل از ظاهر شدن جوانه‌ها جدا کرده و آنرا پس از قطع کردن، قطعه قطعه و خشک می‌کنند.

طریقه مصرف گیاه تاجریزی

جوشانده تاجریزی: برای تهیه جوشانده گیاه، ۵۰ گرم از برگ و سرشاخه‌های گلدار گیاه که خشک شده است را در یک لیتر آب بجوشانید. کمپرس کردن این جوشانده بر روی محل ضربدیدگی و کوفتگی، باعث تسکین درد می‌شود و همچنین برای رفع خارش واژن مفید است.

دم کرده تاجریزی: به این منظور مقدار ۱۵ گرم از برگ خشک تاج‏ریزى سیاه را با ۱۵ گرم پوست کوکنار مخلوط کنید و در یک لیتر آبجوش دم کنید و اجازه دهید یک ساعت بماند. دم کرده فوق را صاف نموده و آن را به صورت کمپرس روی عضو مورد نظر قرار دهید.

تنتور: در برخی از کشوها، از تنتور گیاه تاجریزی برای تسکین درد‌های عصبی استفاده می‌شود. (تنتور هرگیاه با خیساندن گیاه خشک شده و یا تازه در محلول حاوی ۲۵ درصد الکل سفید و آب تهیه می‌شود؛ از تمامی بخش‌های گیاه می‌توان برای تهیه تنتور منظور استفاده کرد.)

مضرات تاجریزی (موارد احتیاطی و منع مصرف)

برگ‌ها و سرشاخه‌های گلدار گیاه حاوی ماده سمی سولانین هستند، علائم مسمومیت با تاج ریزی شامل خارش گردن، احساس خستگی زیاد همراه با سردرد، درد معده، اسهال و استفراغ است و در صورت زیاده‌روی برای مدت طولانی در مصرف گیاه، احتمال فلج دستگاه عصب مرکزی وجود دارد؛ لذا به منظور استفاده دارویی از آن بایستی حتما زیر نظر پرشک متخصص، مقدار کم و برای دوره درمانی کوتاهی مصرف شود.



منبع: دلگرم