.svg)
«شوچله» و «چارشودرکنی»؛ نگاهی به آیین‌های شب یلدا در لرستان
پارسینه: آداب و رسوم برگزاری طولانی‌ترین شب سال در آغاز فصل زمستان همواره از گذشته‌های دور در جای جای ایران زمین مرسوم بوده و آیین‌های ویژه آن نیز توسط مردم هر شهر و دیاری به شکل‌های مختلف برگزار می‌شود.
آیین شوچله
آیین شب یلدا در لرستان به "شُوچله" معروف است و ریشه این آیین به هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد برمی‌گردد؛ مردم این خطه در گویش لری خود به این شب " اول قاره " می‌گویند که به همراه آداب و رسوم ویژه‌ای اجرا می‌شود و از گذشته‌های دور نسل به نسل انتقال یافته است .
"چارشودُرکنی"
در شب یلدا نوجوانان و جوانان لرستانی با تاریک شدن هوا به پشت‌بام منازل همسایه رفته و شالی را به حیاط منزل آویزان می‌کنند و با سر دادن شعار «امشو اول قاره، خیر د هونت بواره، نون و پنیره و شیره، کیخا حونت نمیره» از صاحب‌خانه می‌خواهند تا تنقلات شب یلدا را در شال آنها بریزد!
صاحب‌خانه نیز چند گردو، بادام، میوه یا مقداری نخودچی و کشمش و از این دست تنقلات را در چادرهای آویزان شده، قرار می‌دهد.
این در حالی است که در این شب تازه‌عروس‌ها و دخترهای خانواده بی‌نصیب نبوده و بزرگان خانواده و فامیل هدیه‌هایی را به مناسبت این شب به آنها می‌دهند.
رسم "کاسم سا"
به جز رسم قاشق‌زنی، مردم لرستان در طول سال رسم «کاسم سا» را داشتند؛ اما در این شب به خصوص (یلدا) سفره، کاسه و دیگ آنها یکی می‌شد و همه سر یک سفره می‌نشستند. فقیر و ندار، کم‌دست و دارنده هر کدام به اندازه خودشان چیزی را فراهم می‌کردند و سعی داشتند تا شب یلدا را در نهایت خوشی و شادی در کنار یکدیگر سپری کنند.
فال "چهل سرود"
در قدیم بزرگ‌ترها در شب یلدا حتماً آیین "چهل سرود" را در آخر شب برگزار می‌کردند، که این کار نوعی فال گرفتن بود. چهل سرود به نیت‌های مختلف از جمله بیشتر به نیت پسران و دختران جوان گرفته می‌شد.
زمانی که چهل سرود می‌گرفتند، اگر فال که همان بیت آخر است، معنی خوبی داشت، همه شروع می‌کردند به خواندن ابیات شاد و شادی می‌کردند.
شوهنومه خونی (شاهنامه خوانی) و متل‌گویی (قصه تعریف کردن) از دیگر رسوم مردم لرستان در این شب است که اغلب توسط بزرگان فامیل برای جمع حاضر صورت می‌گرفت و در این بخش بزرگ فامیل با لحنی جذاب و محلی، قصه‌های کهن را برای جمع تعریف می‌کرد و این کار مورد استقبال اعضای خانواده به خصوص کودکان قرار می‌گرفت.
خوراکی‌های مخصوص لرستان
گندم، کنجد و شاهدانه که به اصطلاح عامیانه به آن "گندم شادونه" می گویند؛ همچنین نخود، کشمش، پسته، بادام، گردو و انواع شیرینی‌های محلی هم از جمله تنقلاتی است که مردم این دیار در شب یلدا از آنها استفاده می کنند. در لرستان مردم در شب چله "گندم شیره" می‌خورند که گندمی است که در شیره می‌خیسانند و زردچوبه و نمک را با آن مخلوط می‌کنند؛ سپس آن را روی ساج برشته می‌کنند و همراه خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط کرده و می‌خورند.
میزبان در این شب نیز با میوه‌هایی مثل انار و آجیل مخصوص از مهمانانش پذیرایی می‌کند. در گذشته کدوی حلوایی را هم در آتش باقی مانده تنور می‌پختند و در شب یلدا در کنار سایر تنقلات استفاده می‌کردند. غذای مخصوص مردم لرستان در این شب بوقلمون، گوسفند، سبزی پلو ماهی و قورمه‌سبزی است.
آیین شب یلدا در لرستان به "شُوچله" معروف است و ریشه این آیین به هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد برمی‌گردد؛ مردم این خطه در گویش لری خود به این شب " اول قاره " می‌گویند که به همراه آداب و رسوم ویژه‌ای اجرا می‌شود و از گذشته‌های دور نسل به نسل انتقال یافته است .
"چارشودُرکنی"
در شب یلدا نوجوانان و جوانان لرستانی با تاریک شدن هوا به پشت‌بام منازل همسایه رفته و شالی را به حیاط منزل آویزان می‌کنند و با سر دادن شعار «امشو اول قاره، خیر د هونت بواره، نون و پنیره و شیره، کیخا حونت نمیره» از صاحب‌خانه می‌خواهند تا تنقلات شب یلدا را در شال آنها بریزد!
صاحب‌خانه نیز چند گردو، بادام، میوه یا مقداری نخودچی و کشمش و از این دست تنقلات را در چادرهای آویزان شده، قرار می‌دهد.
این در حالی است که در این شب تازه‌عروس‌ها و دخترهای خانواده بی‌نصیب نبوده و بزرگان خانواده و فامیل هدیه‌هایی را به مناسبت این شب به آنها می‌دهند.
رسم "کاسم سا"
به جز رسم قاشق‌زنی، مردم لرستان در طول سال رسم «کاسم سا» را داشتند؛ اما در این شب به خصوص (یلدا) سفره، کاسه و دیگ آنها یکی می‌شد و همه سر یک سفره می‌نشستند. فقیر و ندار، کم‌دست و دارنده هر کدام به اندازه خودشان چیزی را فراهم می‌کردند و سعی داشتند تا شب یلدا را در نهایت خوشی و شادی در کنار یکدیگر سپری کنند.
فال "چهل سرود"
در قدیم بزرگ‌ترها در شب یلدا حتماً آیین "چهل سرود" را در آخر شب برگزار می‌کردند، که این کار نوعی فال گرفتن بود. چهل سرود به نیت‌های مختلف از جمله بیشتر به نیت پسران و دختران جوان گرفته می‌شد.
زمانی که چهل سرود می‌گرفتند، اگر فال که همان بیت آخر است، معنی خوبی داشت، همه شروع می‌کردند به خواندن ابیات شاد و شادی می‌کردند.
شوهنومه خونی (شاهنامه خوانی) و متل‌گویی (قصه تعریف کردن) از دیگر رسوم مردم لرستان در این شب است که اغلب توسط بزرگان فامیل برای جمع حاضر صورت می‌گرفت و در این بخش بزرگ فامیل با لحنی جذاب و محلی، قصه‌های کهن را برای جمع تعریف می‌کرد و این کار مورد استقبال اعضای خانواده به خصوص کودکان قرار می‌گرفت.
خوراکی‌های مخصوص لرستان
گندم، کنجد و شاهدانه که به اصطلاح عامیانه به آن "گندم شادونه" می گویند؛ همچنین نخود، کشمش، پسته، بادام، گردو و انواع شیرینی‌های محلی هم از جمله تنقلاتی است که مردم این دیار در شب یلدا از آنها استفاده می کنند. در لرستان مردم در شب چله "گندم شیره" می‌خورند که گندمی است که در شیره می‌خیسانند و زردچوبه و نمک را با آن مخلوط می‌کنند؛ سپس آن را روی ساج برشته می‌کنند و همراه خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط کرده و می‌خورند.
میزبان در این شب نیز با میوه‌هایی مثل انار و آجیل مخصوص از مهمانانش پذیرایی می‌کند. در گذشته کدوی حلوایی را هم در آتش باقی مانده تنور می‌پختند و در شب یلدا در کنار سایر تنقلات استفاده می‌کردند. غذای مخصوص مردم لرستان در این شب بوقلمون، گوسفند، سبزی پلو ماهی و قورمه‌سبزی است.
منبع:
خبرگزاری ایرنا
شوهنومه خونی ازرسومات اصیل لوورهاس که همین الان هم هربزرگی یک کتاب شاهنامه درخانه اش داردکه نسل به نسل این کتاب به فرزندان کر(پسر)داده می شود !!!
اول شب یلدا به رسم ماچله بزرگ نام دارد!!!
با تشکر از پرداخت شما به آسین و رسوم لورها...یک پیشنهاد میدم خدمتتون در این شب فال لوری چل سرو در مناطق لک نشین خوانده میشه که شایسته است راجع بهش نوشته بشه...و لوری هم رسم الخط الفبا دستور زبان و قواعد جدای از هر زبانی داره و گویش نیست چون خودش شامل چند زبان و چند گویش میباشد...به هر حال تشکر قرن قرن بیست و یکه