آمریکا با سلاح‌های هسته ای خود در ترکیه چه خواهد کرد؟

در حالی که بحران سوریه موجب صف آرایی سربازان ترکیه در برابر نیرو‌های کردی شده که قبلا متحد آمریکا بوده اند، مقامات پنتاگون برای جا به جایی ۵۰ بمب اتمی که در یکی از پایگاه‌های هوایی آمریکا در ترکیه انبار شده اند، طرح‌های مختلفی را مورد بررسی قرار داده اند.

پنتاگون بر اساس حکمی از سوی کنگره، سریعا مکان‌های جایگزین دیگری را برای «پرسنل و دارایی های» ایالات متحده که در حال حاضر در پایگاه هوایی اینجرلیک قرار دارند مورد ارزیابی قرار داده است. این اقدام در قالب یک لایحه دو حزبی گسترده‌تر صورت گرفته که هنوز در حال بحث و گفتگوست و تحریم‌هایی را علیه ترکیه پیشنهاد می‌کند. پرزیدنت دونالد ترامپ مجبور شده است به مردم اطمینان دهد که خطری این سلاح‌ها را تهدید نمی‌کند.

آمریکا در طول جنگ سرد تعدادی بمب هسته‌ای بی-۶۱ را در ترکیه که جزو کشور‌های ناتو است مستقر کرد. به طور رسمی ایالات متحده کنترل این تسلیحات را در دوران صلح در اختیار دارد، اما نیرو‌های کشور‌های میزبان برای این کار آموزش دیده و مجهز شده اند و در نتیجه در صورت جنگ، آن‌ها می‌توانند این بمب‌ها را با پشتیانی آمریکا پرتاب کنند. هدف از انجام این کار بازدارندگی در قبال حمله نیرو‌های زمینی شوروی و دادن این اطمینان به متحدین آمریکا با روشن کردن این موضوع بود که ایالات متحده برای سد کردن راه تهاجم شوروی به کشوری که میزبان این بمب هاست، تمایل به پذیرش خطر جنگ اتمی را دارد.
بعلاوه در سال‌های قبل از پیدایش موشک‌های بالستیک بین قاره‌ای پیشرفته، این بمب‌ها راهی را در اختیار ناتو می‌گذاشتند تا نشان دهد که اینکه این نیرو می‌تواند به سرعت در برابر یک حمله شوروی دست به واکنش بزند.

پنجاه بمب هنوز در پایگاه هوایی اینجرلیک در جنوب ترکیه - و تعدادی دیگر در بلژیک، آلمان، ایتالیا و هلند - قرار دارند که آخرین بقایای هسته‌ای آن راهبرد دوران جنگ سرد محسوب می‌شوند. ایالات متحده بعد از خاتمه یافتن جنگ سرد شروع به خارج کردن بمب‌های اتمی از کشور‌های ناتو کرد و از سال ۲۰۰۰ تعداد ۴۰ بمب را از ترکیه خارج کرد.

دو دهه پیش نیروی هوایی ترکیه روند مجهز کردن هواپیما‌های خود به امکانات پرتاب بمب‌های بی -۶۱ را متوقف کرد. اکنون بمب‌های موجود در اینجرلیک تنها در صورتی می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند که خلبانان آمریکایی ابتدا هواپیما‌های قادر به حمل تسلیحات اتمی را برای بارگیری آن‌ها به پرواز درآورند. حتی بعد از اقدام به کودتای سال ۲۰۱۶ نگرانی‌های جدی درباره ایمنی بمب‌های باقی مانده در ترکیه مطرح شد. بعد از این حادثه وزارتخانه‌های دفاع و انرژی آمریکا طرح‌هایی را برای نحوه انتقال آن‌ها مورد بررسی قرار دادند، اما عملا آن‌ها را به داخل آمریکا بازنگردانند.

این سلاح‌ها چقدر ایمن هستند؟

سلاح‌های اتمی آمریکا در صد بونکر نگهداری می‌شوند که از طریق سیستم‌های الکترونیکی و سربازان آمریکایی مسلح به تسلیحات سنگین محافظت می‌شود. پنتاگون اخیرا هر دو شیوه دفاع از این بمب‌ها را تقویت کرده است.

خود این بمب‌ها نیز برای فعال شدن به کد‌های ۱۲ رقمی نیاز دارند. اما این حفاظت‌ها بیشتر برای به تاخیر انداختن استفاده غیرمجاز از آن‌ها کفایت می‌کنند تا عملا ممانعت از استفاده از آنها. اگر کسی بتواند بر این موانع غلبه کند، نیرو‌های آمریکایی می‌توانند با نابود کردن اجزای الکترونیک یا منفجر کردن مواد شیمیایی به شدت منفجره آن‌ها بی آنکه باعث آزادسازی تشعشات شود آن‌ها را از کار بیندازند. در بدترین حالت آن‌ها می‌توانند این سلاح‌ها و تاسیسات محل استقرار آن‌ها در اینجرلیک را منهدم کنند.

با این حال این سلاح‌های آمریکایی برای جلوگیری از حملات ماهرانه یا خرابکاری به خصوص از سوی یک متحد طراحی نشده اند. ترکیه با داشتن زمان کافی می‌تواند کاری کند که از مواد هسته‌ای آن‌ها استفاده کند، یعنی اگر نخواهد یک انفجار اتمی واقعی ایجاد کند، می‌تواند تشعشعات فاجعه بار و کشنده‌ای را رها سازد.

چه مشکلی در انتقال بمب‌ها وجود دارد؟

بیرون بردن سلاح‌ها از ترکیه با برخی خطرات فیزیکی همراه است. این بمب‌ها چندان سنگین نیستند - هر کدام حدود ۲۵۰ کیلوگرم وزن دارند-، اما حمل و نقل سلاح‌های اتمی مستلزم تمهیدات امنیتی فوق العاده‌ای است. بعلاوه دولت ترکیه نیز باید برای فرود هواپیما‌های باری یا ارسال کاروان محموله‌ها از طریق خشکی یا دریا. کمک کند یا دست کم بر سر راه این انتقال قرار نگیرد.

خطرات بزرگ‌تر موجود احتمالا خطرات سیاسی هستند. یکی از نگرانی‌های آمریکا این است که ترکیه انتقال این سلاح‌ها را به عنوان اقدامی برای بیرون راندن این کشور از ناتو ببیند. این می‌تواند ترکیه را وادارد تا به دنبال برقراری روابط نزدیک‌تر با روسیه برود.

بعلاوه با توجه به اینکه مردم این کشور‌ها نگاه خوبی به وجود این بمب‌ها در کشورشان ندارند، خارج کردن سلاح‌های اتمی از ترکیه می‌تواند به تقاضا‌های مردمی برای انتقال بمب‌ها از بلژیک، هلند و آلمان را نیز دامن بزند.

نگرانی جدید دیگری نیز به تازگی و بعد از آن مطرح شده که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اخیرا گفته است شاید ترکیه از پیمان منع سلاح‌های اتمی خارج شود و به دنبال ایجاد زرادخانه اتمی خود برود. مقامات آمریکایی از این بیم دارند که خارج کردن سلاح‌های اتمی بتواند اردوغان را تشویق کند تا در جهت تبدیل کردن این تهدید به واقعیت عمل کند.

تلاش‌های ترامپ برای دادن اطمینان به مردم به طور ناخواسته این چالش را دشوارتر کرده است. حضور بی-۶۱‌ها در پنج کشور همیشه راز آشکاری بوده که مورد تایید ناظران مستقل قرار داشته است. با این حال سیاست ناتو این نبوده که روی حضور آن‌ها درکشور‌های عضو خود صحه بگذارد تا سیاستمداران محلی و آمریکا بتوانند از این عدم تایید به عنوان سپری دربرابر نظارت‌های پارلمانی و مردمی استفاده کنند.

با تایید علنی قرار داشتن این سلاح‌ها در ترکیه، ترامپ وضعیتی را به وجود آورده که انتقال آن‌ها مخاطراتی سیاسی را به وجود آورد و این موقعیت کار رسیدن به توافقی پنهانی در این باره را برای ایالات متحده و ترکیه سخت‌تر کرده است.
نویسنده: مایلز پامپر (Miles A. Pomper) عضو ارشد مرکز مطالعات منع تکثیر جیمز مارتین
منبع: ytre.ir/sYy