مفهوم مرگ برای کودکان

سن کودک و چگونگی درک او از محیط اطرافش، مهم‌ترین عامل در دریافت کودک از مفهوم مرگ و نحوه تاثیر گذاری آن بر او می‌باشد.

نوزادان می‌توانند از دست دادن عزیزان را احساس کنند، زیرا مرگ افراد نزدیک ممکن است در نحوه مراقبت روزانه از آن‌ها تاثیر بگذارد. نوزادان همچنین به احساس ناراحتی اطرافیان خود حساس هستند و ناراحتی اطرافیان، آن‌ها را مضطرب و بیقرار می‌نماید.

کودکان دو تا پنج ساله، مرگ را فرآیندی موقت و برگشت پذیر تصور می‌کنند و توقع دارند که فرد متوفی پس از مدتی زنده شده و بازگردد. این نوع از ادراک معمولأ به تفکر آن‌ها در مورد شخصیت‌های کارتونی برمیگردد که می‌میرند و به راحتی زنده می‌شوند.

کودکان از سن پنج سالگی به بعد قادر به درک قسمت‌هایی از حقایق در مورد مرگ می‌شوند. این حقایق عبارتند از: مرگ برای همه موجودات زنده اتفاق می‌افتد، برای مرگ دلیل وجود دارد، مرگ باعث جدایی دائمی می‌شود و مردگان قادر به خوردن، آشامیدن، دیدن، شنیدن، صحبت کردن و احساس کردن نمی‌باشند. واکنش اولیه کودکان به درک این حقایق، احساس غم است.
برخی از کودکان علاوه بر غمگین بودن، عصبانی و نگران می‌شوند. حس عصبانیت در مورد از دست دادن افراد مهم در زندگی کودکان که از آن‌ها حمایت و نگهداری می‌کردند، یک حس طبیعی است. کودکان ممکن است به روش‌های مختلف مانند بهانه گیری، اضطراب، تقاضا برای غذا وآغوش، کابوس‌های شبانه و یا حالت وابستگی شدید، نگرانی خود را نشان دهند. کودکان ممکن است تصور کنند که آن‌ها علت وقایع اطراف خود هستند و یا فکر کنند که آن‌ها با شیطنت خود باعث مرگ نزدیکان شده اند.

کودکان بالای هشت یا نه سال و نوجوانان، مرگ را تقریبا مانند بزرگسالان تفسیر می‌کنند و احساسات سایرین را درک می‌نمایند، ولی ممکن است به علت دشواری در صحبت کردن، احساسات خود را آشکار نکنند تا باعث آزار دیگران نشوند.

توضیح مرگ عزیزان برای کودکان: برای این منظور نزدیک‌ترین فرد به کودک که مورد اعتماد اوست و حرف او را می‌پذیرد (ترجیحا پدر و مادر)، باید موضوع را با او در میان بگذارد. نوع بیان مطلب باید به ساده‌ترین شکل ممکن و مناسب با سن کودک باشد. اگر سن کودک کمتر از آن است که مفهوم واقعی مرگ را دریابد، نیازی به تفهیم این موضوع به او نیست. از سوی دیگر پنهان کردن موضوع مرگ از کودکان نیز کار درستی نیست و باید در حد توان به ایشان آگاهی داد. برخی روان شناسان حتی معتقدند که کودک باید به شیوه خودش سوگواری نماید. مثلا اگر صلاح نمی‌دانید که کودک را به مراسم تشییع متوفی و یا سوگواری ببرید، به او اجازه دهید که به طریقی با فرد متوفی خداحافظی کند، به خصوص اگر به هم نزدیک بوده اند. برای کودک شمعی روشن کنید و به آرامی با هم راجع به فرد درگذشته صحبت نمایید. اجازه دهید که کودک هم خاطراتش را مرور و با فرد درگذشته خداحافظی کند.

اگر کودک پس از یک دوره کوتاه (معمولا چند هفته ای) نتوانست با سوگ مرگ فردی که به او نزدیک بوده کنار بیاید، بهتر است با یک متخصص روانپزشکی کودکان در این زمینه مشورت گردد.

منبع:مجله سیب