سرطان کبد

متاسفانه شیوع این سرطان بر اثر ابتلا به بیماری هپاتیت در حال افزایش است. با توجه به آمار‌های فوق بر آن شدیم که در این شماره به توضیح در مورد این سرطان بپردازیم.

نقش کبد در بدن: به طور خلاصه می‌توان گفت که کبد در هضم غذا و تبدیل ملکول‌های بزرگ به اجزای سازنده آنها، تنظیم ترکیبات خون به خصوص قندها، چربی‌ها و پروتئینها، سم زدایی و تخریب مواد سمی مانند الکل و برخی دارو‌ها و ترشح صفرا نقشی حیاتی دارد. اگر کبد فرد از کار بیافتد، در حدود شش ساعت مرگ به وقوع می‌پیوندد.

سرطان کبد (Liver Cancer)

بزرگسالان به دو نوع سرطان اولیه با منشا کبدی مبتلا می‌شوند: سرطان سلول کبدی (Hepatocellular Carcinoma) و سرطان مجاری صفراوی (Bile Duct Cancer). از اسامی این دو نوع سرطان پیداست که کارسینوم هپاتوسلولار به علت فعالیت بدخیم و سرطانی سلول‌های داخل کبدی ایجاد می‌گردد، در حالی که نوع دوم با سرطانی شدن مجاری صفراوی شروع می‌شود. سرطان سلول کبدی شایع‌تر و کشنده‌تر است.

علائم بیماری

علائم سرطان کبد ممکن است برای این بیماری اختصاصی نباشند و ممکن است به علت بیماری‌های دیگری پدید آیند، ولی در صورت وجود این علائم مراجعه به پزشک ضروری است. علائم عمومی شامل خستگی و ضعف، کاهش وزن بی دلیل، بی اشتهایی و احساس پرشدن شکم با خوردن غذای کم، حالت تهوع و استفراغ و تب می‌باشند. علائم اختصاصی‌تر به صورت وجود توده سخت در سمت راست شکم و درست زیر خط دنده‌های سمت راست و احساس ناراحتی و گاهی درد در این ناحیه بروز می‌کنند. درد ممکن است در ناحیه شانه راست نیز حس شود. سایر علائم شامل زردی پوست (Jaundice) و زرد شدن سفیدی چشم، کبودی سریع زیر پوستی در اثر ضربه و فشار، خونریزی زیر پوستی و افزایش زمان انعقاد خون، روشن شدن رنگ مدفوع و تیره شدن رنگ ادرار می‌باشند.

عواملی که خطر ابتلا را افزایش می‌دهند

ابتلا به هپاتیت B. یا C. ابتلا هم زمان به هر دو نوع هپاتیت B. و C. خطر ابتلا را بیشتر افزایش می‌دهد.
ابتلا به بیماری سیروز کبدی (Cirrhosis) که یک بیماری پیشرونده کبدی است که سلول‌های کبدی را تخریب می‌کند و بافت اسکار را جانشین آن‌ها می‌نماید. سیروز کبدی می‌تواند به علت هپاتیت (به خصوص نوع C) یا در اثر افراط در مصرف الکل در طی سال‌ها ایجاد شود.

ابتلا به سندرم متابولیک (Metabolic Syndrome) که به صورت مجموعه‌ای از مشکلات شامل افزایش زیاد چربی در ناحیه شکم، بالا رفتن قندخون و فشارخون، بالا رفتن تری گلیسرید خون، پایین آمدن کلسترول مفید خون (HDL) و مشکلات قلبی و کلیوی برای بیمار بروز می‌نماید، خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.

داشتن بیماری هموکروماتوز (Hemochromatosis) که در آن بدن بیش از نیاز خود، آهن جذب و ذخیره می‌کند، می‌تواند بر خطر ابتلا به سرطان کبد بیافزاید.
خوردن غذای دارای سم آفلاتوکسین (Aflatoxin) که توسط برخی قارچ‌هایی که بر روی مواد غذایی مانند آجیل رشد می‌کنند ترشح می‌شود، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد.

پیشگیری

بهترین توصیه برای پیشگیری از سرطان کبد، انجام واکسیناسیون بر علیه بیماری هپاتیت B، اجتناب از مصرف بیش از حد الکل، کنترل دقیق میزان قند خون در افراد دیابتی، کاهش وزن افراد مبتلا به چاقی مفرط، افزایش فعالیت بدنی و ورزش، رعایت رژیم غذایی مناسب شامل غلات کامل، سبزیجات و میوه‌ها و رعایت موارد ایمنی برای اجتناب از سم آفلاتوکسین می‌باشد.
تشخیص
سرطان کبد بر اساس شرح حال بیمار و وجود علائمی که قبلا ذکرشد، معاینه فیزیکی توسط پزشک، انجام آزمایش خون برای بررسی تست‌های عملکرد کبدی (Liver Function Tests) و ردیابی پروتئین‌های خاص (Tumor markers) در خون، سونوگرافی کبد و انجام سی تی اسکن و MRI تشخیص داده می‌شود. نمونه برداری بافتی (Biopsy) از کبد و بررسی آن توسط متخصص آسیب شناسی (Pathologist) نیز ممکن است به تایید وجود سرطان کبد کمک کند.

درمان

سرطان کبد بر اساس میزان پیشرفت و گسترش آن درمان می‌شود. مثلا در موارد تشخیص زودرس بیماری ممکن است بخشی از کبد برداشته شود و جلسات پرتودرمانی یا شیمی درمانی به درمان اضافه گردد. برداشتن کامل کبد بدون انجام عمل پیوند کبد مقدور نیست، زیرا باعث مرگ سریع بیمار می‌شود. پیوند کبد نیز عملی سنگین، پرهزینه و معمولا با زمان انتظار طولانی است. از این رو شایسته است که راه‌هایی را که برای پیشگیری از این سرطان بیان شد، مورد عمل قرار دهید تا هرچه بیشتر از خطر ابتلا به این سرطان در امان بمانید.

منبع:مجله سیب