بی اختیاری ادراری

این مشکل در زنان و افراد بالای ۶۵ سال شایع‌تر است، به طوری که یک سوم مردان بالای ۶۵ سال و تقریبا نیمی از کل زنان در سنین مختلف درجاتی از بی اختیاری را در برهه‌ای از زندگی خود تجربه می‌کنند. بی اختیاری ادراری برای اکثر افراد مبتلا ناخوشایند است. از آنجا که به کمک روش‌های درمانی می‌توان بسیاری از موارد بی اختیاری را درمان کرد و یا بهبود بخشید، در این مقاله به بحث در مورد این مشکل می‌پردازیم.

تعریف بی اختیاری ادراری (Urinary Incontinence): به هرگونه مشکل در کنترل و نگه داشتن ادرار که باعث نشت یا خروج ناخواسته ادرار گردد، بی اختیاری ادراری گفته می‌شود.

علت بی اختیاری ادراری: مثانه که محل نگهداری ادرار می‌باشد دارای دو دریچه عضلانی به نام اسفنگتر (Sphincter) می‌باشد که در بیشتر مواقع بسته می‌باشند. دریچه داخلی تحت کنترل ما نمی‌باشد و معمولا وقتی که حجم ادرار درون مثانه به حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ سی سی می‌رسد، این دریچه به وسیله رفلکس‌های عصبی به طور غیرارادی (خارج از کنترل ما) باز می‌شود و ادرار به پشت دریچه ادراری خارجی می‌آید. در این حالت فرد احساس می‌کند که نیاز به ادرار کردن دارد. وظیفه دریچه خارجی کنترل و نگه داشتن ادرار تا زمانی است که موقعیت و امکان ادرار کردن به وجود آید. دریچه خارجی در بدو تولد کارآیی ندارد و از این رو نوزادان و کودکان کم سن قدرت کنترل ادرار خود را ندارند. وقتی کودک بزرگتر می‌شود با درخواست والدین سعی می‌کند ادرار خود را نگه دارد و به مرور این کار را یاد می‌گیرد. اگر به هر دلیل و در هر سنی، کنترل جریان ادرار توسط دریچه‌های داخلی یا خارجی ادراری مختل گردد، بی اختیاری ادراری به وجود می‌آید. البته دلایل دیگری نیز برای بی اختیاری ادراری وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

انواع بی اختیاری ادراری

بی اختیاری ناشی از فشار (Stress Incontinence): از شایع‌ترین انواع بی اختیاری به خصوص در زنان می‌باشد و به علت افزایش فشار بر مثانه در هنگام خندیدن، عطسه یا سرفه کردن، ورزش کردن یا هرگونه فعالیت بدنی ایجاد می‌شود. افراد چاق، زنانی که تعداد زیادی زایمان طبیعی داشته اند و زنان حامله بیشتر دچار این نوع از بی اختیاری می‌شوند.

بی اختیاری اضطراری (Urge Incontinence): به حالتی گفته می‌شود که فرد دچار حالت اضطرار برای ادرار کردن می‌باشد، ولی قبل از رسیدن به توالت دچار نشت یا خروج بخشی از ادرار از مجرای ادرار می‌گردد. این حالت معمولا در اثر بیش فعالی مثانه اتفاق می‌افتد که ناشی از عدم هماهنگی بین عضلات و اعصاب مثانه می‌باشد.

بی اختیاری مختلط (Mixed Incontinence): بسیار شایع است و به حالتی گفته می‌شود که فرد هر دو نوع بی اختیاری ناشی از فشار و اضطرار را دارد.

بی اختیاری نا آگاهانه (Reflex Incontinence): نوعی از بی اختیاری است که ادرار به طور ناگهانی و پیش از این که فرد نیاز به رفتن به توالت احساس کند از مجرای ادرار خارج می‌شود. این حالت معمولا در اثر اختلال در عملکرد اعصاب مثانه و زمانی اتفاق می‌افتد که این اعصاب بدون اینکه به مغز پیامی بدهند تحریک می‌شوند و باعث انقباض مثانه، بازشدن دریچه‌های ادراری و خروج ادرار می‌گردند.

بی اختیاری ناشی از پرشدن مثانه (Overflow Incontinence): گاهی به دلایل عصبی یا انسدادی (مانند بزرگی پروستات در مردان)، ادرار داخل مثانه نمی‌تواند به طور کامل تخلیه گردد. در این حالت مثانه به سرعت پر می‌شود و دریچه داخلی به طور اتوماتیک باز می‌گردد. وجود مداوم ادرار در پشت دریچه خارجی باعث نشت ادرار می‌شود.

بی اختیاری ناشی از آسیب جراحی (Incontinence from Surgery): متاسفانه گاهی ممکن است در هنگام انجام برخی از اعمال جراحی مانند عمل سزارین، درآوردن تخمدانها، عمل پروستات، اعمال جراحی روده بزرگ و سایر اعمال جراحی در ناحیه لگن، به طور ناخواسته به اعصاب مثانه آسیب وارد شود و باعث بی اختیاری ادراری گردد.

شب ادراری (Bedwetting): عدم کنترل ادرار در هنگام خواب تنها مخصوص کودکان نیست و در بزرگسالان نیز ممکن است اتفاق بیافتد. برخی داروها، نوشیدن الکل، قهوه و چای پیش از خواب، بزرگی پروستات، سنگ کلیه و عفونت‌های ادراری از عللی هستند که می‌توانند باعث نشت یا خروج ادرار در هنگام خواب در بزرگسالان گردند.

باید توجه داشت که مشکل بی اختیاری ادراری ممکن است به طور موقت و در اثر عواملی مانند عفونت‌های ادراری یا عفونت داخل لگنی اتفاق بیافتد. همچنین یک فرد ممکن است به طور مختلط دو یا چند نوع از بی اختیاری را به طور همزمان داشته باشد. خوشبختانه همان طور که ذکر گردید بسیاری از مشکلات کنترل ادرار را می‌توان درمان کرد یا بهبود بخشید که در آینده به این بحث خواهیم پرداخت.

منبع:مجله سیب